Sau hơn 3 năm thực hiện xây dựng NTM Nghĩa Đàn vẫn là huyện trắng về tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa. Một trong những lí do dẫn tới thực trạng này là khó khăn trong việc tạo quỹ đất để xây dựng các công trình nhà văn hóa, sân vận động thôn(NVH – SVĐ) xã, thôn theo quy định.

Hiện Nghĩa Đàn có 15/25 xã, thị trấn có quy hoạch đất NVH đa năng (hoặc hội trường UBND xã) đạt yêu cầu theo quy định là 1500m2. Về diện tích SVĐ xã thì có 11/25 xã, thị đạt yêu cầu (90x120m), còn lại 9 xã có SVĐ nhưng không đủ diện tích, 6 xã chưa có SVĐ. Trong 25 xã, thị thì chỉ có xã Nghĩa Bình là đáp ứng được cả hai tiêu chí này. Theo ông Lê Trung Tâm, phó ban chỉ đạo xây dựng nông thôn mới Nghĩa Đàn thì hiện nay số xóm có nhà văn hóa và sân vận động xóm đủ diện tích quy định chỉ đạt 58.8%. Cái khó lớn nhất trong việc hoàn thành tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa đòi hỏi nguồn vốn lớn để giải tỏa mặt bằng, xây dựng và mua sắm trang thiết bị trong khi đó nguồn vốn đầu tư được rót xuống không đủ. Nếu phải chi kinh phí vào việc giải phóng mặt bằng thì rất tốn kém, thậm chí không đủ sức thực hiện.Thực tế các trung tâm văn hóa - thể thao xã và NVH thôn bản hầu hết phải được đặt ở các vị trí trung tâm của xã, thôn xóm, nơi đông dân cư thì quỹ đất đều đã được sử dụng. Mặc dù trong 3 năm qua Nghĩa Đàn đã vận động nhân dân hiến được khoảng gần 300 ngàn m2 đất để xây dựng NTM nhưng chủ yếu tập trung ở tiêu chí đường giao thông nông thôn. Còn hiến đất xây dựng cơ sở vật chất văn hóa còn chưa nhiều.

Xã Nghĩa Lợi mặc dù đã được nguồn vốn của tỉnh đầu tư 800 triệu cộng với huy động từ nhân dân 200 triệu để xây dựng NVH từ 2010, tuy nhiên xã lại đang gặp khó trong việc quy hoạch sân vận động. Không chỉ SVĐ xã mà việc quy hoạch đất, xây dựng NVH - SVĐ tại các xóm cũng đang gặp rất nhiều khó khăn. Có đến 5/10 xóm NVH không đủ diện tích quy định (300m2), diện tích sân thể thao cũng có 5/10 xóm không đủ diện tích 200m2. Ông Lê Văn Sơn Phó chủ tịch xã Nghĩa Lợi phụ trách văn hóa cho biết: Hiện xã đã có quy hoạch thực hiện, nhưng còn gặp rất nhiều khó khăn trong việc giải tỏa đất xây SVĐ xã cũng như các công trình phụ trợ khoảng hơn 11000m2. Nguồn vốn trên cấp thì hạn chế, huy động sức dân mỗi năm cũng chỉ được khoảng hơn 100 triệu, nếu đầu tư giải tỏa mặt bằng nữa thì rất khó. Mặt khác, vận động người dân hiến, hoán đổi đất với diện tích lớn, tập trung như thế cũng không dễ thực hiện. Sau 3 năm triển khai xây dựng NTM, ngoài vấn đề hiến đất làm đường thì xã Nghĩa Lợi chỉ mới vận động được 400m2 để xây dựng 2 sân bóng chuyền ở xóm Ngọc Lam.

Thị trấn Nghĩa Đàn cũng gặp khó khăn tương tự. Hiện tại thị trấn chỉ có sân vận động được quy hoạch đủ diện tích còn nhà văn hóa thị trấn cũng không đủ 1500m2. Còn tại các xóm chỉ có 2 trên tổng số 14 xóm có sân vận động đủ 200m2 theo quy định, còn về diện tích khuôn viên NVH thì cả 14 xóm đều không đạt. Các xã khác như Nghĩa Long, Nghĩa Trung, Nghĩa Thọ … cũng nằm trong tình trạng tương tự

Ngoài vấn đề kinh phí giải phóng mặt bằng thì sự thay đổi trong quy định theo thông tư 12/2010/TT-BVHTTDL (có hiệu lực từ tháng 3/2011) thay thế thông tư  2448/QĐ - BVHTTDL ngày 07/7/2009: tăng diện tích của nhà văn hóa xã từ 800 m2 lên 1500m2, sân vận động xã từ 45x90m lên 90x120m cũng làm khó không ít địa phương trong việc thay đổi quy hoạch quỹ đất. Chính sự thay đổi này đã làm cho không ít địa phương không kịp điều chỉnh quỹ đất dẫn tới quy hoạch thiếu diện tích theo thông tư mới, giờ muốn mở rộng lại phải giải phóng mặt bằng.

Có thể thấy rằng vấn đề quy hoạch, tìm quỹ đất xây dựng cơ sở vật chất văn hóa hiện đang làm khó các địa phương ở Nghĩa Đàn, đẩy kinh phí thực hiện tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa tăng lên. Từ đó làm cho nhiều địa phương không thể hoàn thành được tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa. Xã Nghĩa Hiếu đã hoàn thành 18/19 chỉ tiêu nhưng chỉ tiêu cơ sở vật chất văn hóa chưa đạt.

Giải quyết vấn đề quỹ đất xây dựng cơ sở vật chất văn hóa thiết nghĩ nếu chỉ trông chờ vào ngân sách nhà nước thì sẽ rất khó hoàn thành. Do đó, nhất thiết phải có sự đóng góp của người dân. Chính quyền cần biết cách vận động ý thức tự giác và tinh thần trách nhiệm của người dân tham gia xây dựng cộng đồng. Muốn vậy, phải tôn trọng dân chủ, phải thực hiện nghiêm túc nguyên tắc “dân biết, dân bàn, dân kiểm tra”; Có nhiều chính sách, giải pháp linh hoạt để huy động sức dân một cách phù hợp, hiệu quả./.