Luật sư Phan Anh là một trí thức yêu nước, từng làm Bộ trưởng Bộ Thanh niên dưới thời chính phủ Trần Trọng Kim, một chính phủ do đế quốc Nhật dựng lên, sau khi Nhật làm cuộc đảo chính thực dân Pháp ở Đông Dương (9-3 - 1945). Bộ Thanh niên là một bộ mới hoàn toàn trong chính phủ này. Thế nhưng chỉ trong vòng 4 tháng, từ Nam chí Bắc ở nước ta đã có một lực lượng thanh niên đông đảo hưởng ứng lời thề: “Hết lòng hy sinh cho Tổ quốc”. Hồi đó gọi lực lượng này là lực lượng “thanh niên Phan Anh”.

Theo nghiên cứu của chúng tôi, lực lượng này có 4 tổ chức sau đây: Lực lượng thanh niên Hướng đạo (Tráng sinh), thanh niên Tiền phong, thanh niên xã hội và thanh niên tiền tuyến. Mỗi một lực lượng đều có một người chỉ huy (thủ lĩnh) có những lời tuyên thệ giống nhau, mặc dầu ở cách xa nhau, thậm chí còn trùng khớp cả ngày giờ tổ chức làm “lễ tuyên thệ” cho mỗi lực lượng thanh niên hồi bấy giờ. Có được một lực lượng thanh niên hùng hậu gồm hàng chục vạn người như trên là nhờ sự cảm thông cùng một chí hướng, cùng một tư tưởng giữa luật sư Phan Anh và các nhân sĩ trí thức yêu nước, muốn nhân cơ hội này xây dựng một lực lượng chờ thời cơ cùng nhân dân giành độc lập cho Tổ quốc. Trong số 4 lực lượng thanh niên kể trên, thì lực lượng “thanh niên Hướng đạo” là một tổ chức quen sinh hoạt xã hội, có kỷ luật tự giác đã ra đời từ thời Pháp thuộc. Giờ đây thời thế đã thay đổi, các huynh trưởng đã bí mật gặp nhau, lấy cớ đi cắm trại ở núi Mã Yên (Hoa Lư – Ninh Bình), hai tổng hội ủy viên là ông Hoàng Đạo Thúy (Bắc kỳ) ông Tạ Quang Bửu (Trung kỳ) đã thống nhất đường lối hướng dẫn cho thanh niên Hướng đạo sẵn sàng ứng phó với thời cuộc. Cụ thể là: Thực hiện chương trình 10 điểm của Việt Minh, ủng hộ cụ Nguyễn Ái Quốc, Tổ quốc độc lập, không theo Anh – Mỹ, không theo Đại Đông Á. Hai vị tổng ủy viên cho rằng làm được như trên tức là lực lượng “thanh niên Hướng đạo” đã thực hiện tốt “Lời khai nguyện: trung thành với Tổ quốc”. Từ năm 1942 cho đến khi Cách mạng tháng Tam thành công, nhìn bề ngoài thanh niên Hướng đạo (còn gọi là tráng sinh) chỉ làm những việc có ích cho xã hội, cho đồng bào với một tinh thần yêu nước như mọi người dân khác, tuyệt đối không tham gia đảng phái chính trị. Nhưng trên thực tế thì hầu hết các tráng sinh Hướng đạo đều có cảm tình với Việt Minh, hoặc đã là Việt Minh nhưng bí mật giấu nhau. Theo hai ông tổng hội ủy viên thì lực lượng thanh niên Hướng đạo đã quen sinh hoạt tập thể nên có kỷ luật tự giác, có thể dễ dàng chuyển thành những tổ chức theo hướng quân sự kiểu “Thanh niên xung kích” (Jeunesse de choc) ở Tây Âu và Đông Âu hồi những năm 30, sẵn sàng làm lực lượng hậu bị cho lực lượng vũ trang khi thời cơ đến... Luật sư Phan Anh hoàn toàn tin tưởng vào lực lượng này, bởi các thành viên trong nhóm Thanh Nghị mà ông từng tham gia, phần đông đều là huynh trưởng Hướng đạo, ngay cả ông Hoàng Đạo Thúy đã là người quen thân trong phong trào Truyền bá Quốc ngữ. Còn đối với ông Tạ Quang Bửu thì luật sư Phan Anh đã mời làm “cố vấn đặc vụ ủy viên” cho Bộ Thanh niên hồi bấy giờ để tiện bàn bạc công việc. Sau đây là lời kêu gọi lực lượng tráng sinh Hướng đạo: “... Anh em tráng sinh ta hãy quên hết những chia rẽ cá nhân hay đảng phái để một lòng hy sinh phụng sự nước nhà. Anh em tráng sinh ta hãy nhớ đến mấy nhà chí sĩ cách mạng trong mấy chục năm vừa qua từ Phạm Hồng Thái, Nguyễn Thái Học, Đoàn Trần Nghiệp, Lý Tự Trọng, Nguyễn Thị Minh Khai, Hà Huy Tập, đều toàn là mấy nhà thanh niên trẻ tuổi đã hiến cho Tổ quốc một tinh thần cứng cỏi đấu tranh. Ta nên cúi đầu trước bóng người xưa mà nhận lãnh từ nay một sứ mạng chiến đấu để khỏi thẹn với non sông – Hỡi anh em huynh trưởng! Ta là tiên tiến trong đoàn Thanh niên ta, phải một lòng cương quyết để đem mỗi tráng sinh lên con đường tráng sĩ”.