Mộ - Đền thờ và Nhà thờ Nguyễn Trọng Đạt là nơi lưu giữ hài cốt và thờ phụng tưởng niệm Linh quận công Nguyễn Trọng Đạt, con trai thứ 10 của Cương Quốc công Nguyễn Xí.

Mộ và đền thờ Nguyễn Trọng Đạt ở phường Nghi Hương, TX Cửa Lò

Nguyễn Trọng Đạt tên chữ là Nguyễn Trọng Độ, con trai thứ 10 của Thái sư Cương Quốc công Nguyễn Xí. Ông sinh vào những thập niên đầu của thế kỷ XV, là một võ tướng có nhiều công trạng đối với dân với nước nên được triều đình nhiều lần vinh phong đến bậc cao nhất là Linh Quận công. Nguyễn Trọng Đạt đã từng theo cha thân chinh đi đánh Chiêm Thành lập được công lớn. Bên cạnh đó, ông còn có công cai quản các tù binh người Chăm và tù binh giặc Minh khai hoang lập nên vùng Bàu Ổ (về sau gọi là làng Kim Ổ, nay thuộc phường Nghi Hương, thị xã Cửa Lò) và vùng Bàu Sô (về sau gọi là làng Phù Ích, nay thuộc xã Nghi Thạch, huyện Nghi Lộc). Ông đã vỗ về an ủi, động viên và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để cư dân Chăm và người Minh sớm ổn định cuộc sống và hòa nhập với điều kiện hoàn cảnh mới để rồi chính họ đã trở thành những chủ nhân của vùng đất mới và trở thành một bộ phận dân cư không thể tách rời của cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

Nguyễn Trọng Đạt mất ngày 17 tháng 5 năm 1471. Thi hài ông được con cháu và nhân dân an táng tại Bàu Ổ, nơi ông đã có công khai hoang lập làng. Đến năm Quang Hưng nguyên niên (1578), nhân dân thôn Bàu Ổ đã lập đền để tri ân tưởng niệm và tôn ông là vị thành hoàng linh thiêng của làng, các triều đại phong kiến nhiều lần ban cấp sắc phong.

Nhà thờ Nguyễn trọng Đạt ở phường Nghi Thủy

Di tích Mộ - Đền thờ (phường Nghi Hương) và Nhà thờ Nguyễn Trọng Đạt (phường Nghi Thủy), thị xã Cửa Lò đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng là di tích lịch sử cấp Quốc Gia tại Quyết định số: 416/QĐ-BVHTTDL ngày 29/01/2019.

Lễ đón nhận bằng xếp hạng di tích cấp quốc gia Mộ - Đền thờ và Nhà thờ Nguyễn Trọng Đạt được UBND Thị xã Cửa Lò cùng với các phường Nghi Thủy, Nghi Hương và con cháu họ Nguyễn Đình tổ chức trong hai ngày 23 - 24/3 năm 2019. Bên cạnh những nghi lễ truyền thống như: khai quang, yết cáo, lễ rước, đại tế… còn có nhiều hoạt động văn hóa văn nghệ, thể thao như: bóng chuyền, cờ thẻ, kéo co, văn nghệ… thu hút đông đảo nhân dân, du khách và con cháu, dâu, rể họ Nguyễn Đình tham gia.