Ông Christian Manhart - Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam trao Nghị quyết số 41C/15 của UNESCO vinh danh và tham gia kỷ niệm 250 năm năm sinh (1772 - 2022), 200 năm năm mất (1822 - 2022) Nữ sĩ Hồ Xuân Hương. Ảnh Nguyễn Đạo

Buổi lễ đã diễn ra trọng thể vào tối ngày 03/12, tại Quảng trường Hồ Chí Minh (TP. Vinh) do tỉnh Nghệ An phối hợp cùng Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam tổ chức.

Các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, tỉnh Nghệ An cùng đại biểu quốc tế và đông đảo Nhân dân, du khách dự Lễ vinh danh và kỷ niệm Nữ sĩ Hồ Xuân Hương. Ảnh Nguyễn Đạo

Tham dự buổi lễ có Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, nguyên Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, nguyên Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng; đại diện lãnh đạo các bộ, ban, ngành Trung ương; các vị khách quốc tế; lãnh đạo tỉnh Nghệ An và một số tỉnh bạn; lãnh đạo các sở, ban, ngành tỉnh Nghệ An và các huyện, thành, thị trong tỉnh; xã Quỳnh Đôi, đại diện dòng họ Hồ cùng đông đảo Nhân dân thành phố Vinh.

Đồng chí Bùi Đình Long - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An tuyên bố lý do tại lễ vinh danh Nữ sĩ Hồ Xuân Hương. Ảnh: Xuân Thủy

Nữ sĩ Hồ Xuân Hương là một người con của quê hương Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An. Bà là nhà thơ nữ kiệt xuất của Việt Nam cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX, được tôn vinh “Bà Chúa thơ Nôm” với nhiều tác phẩm đạt đỉnh cao của thơ Nôm, là một hiện tượng hiếm có trong văn học thế giới.

Hồ Xuân Hương để lại khoảng 150 bài thơ, bao gồm tập thơ “Lưu Hương ký” có 24 bài thơ chữ Hán, 28 bài thơ chữ Nôm cùng 100 bài thơ Nôm theo phong cách dân gian, phóng túng, thể hiện sự đặc sắc, phong phú của tiếng Việt.

Trải qua hơn 200 năm, đến nay, thơ Hồ Xuân Hương vẫn được các thế hệ đương đại yêu mến, bởi mỗi tiếng thơ của bà đều đại diện cho tâm tư, tình cảm, khát vọng yêu và sống, sự quyết liệt trong đấu tranh bình quyền… của người phụ nữ.

Với những giá trị tư tưởng, nghệ thuật mang tính quốc tế và vượt tầm thời đại, thơ Hồ Xuân Hương đã được dịch ra 13 thứ tiếng, được đưa vào giảng dạy ở nhiều trường đại học trên thế giới. Nhiều nhà thơ lớn nước ngoài ngợi ca bà là một trong những nữ sĩ hàng đầu châu Á, là nhà thơ nữ Việt Nam độc đáo nhất trong nền thi ca thế giới.

Tại kỳ họp Đại hội đồng lần thứ 41 vào tháng 11/2021, UNESCO đã thông qua Nghị quyết vinh danh, cùng kỷ niệm 250 năm sinh (1772 - 2022), 200 năm mất (1822 - 2022) của Nữ sĩ Hồ Xuân Hương.

Đồng chí Thái Thanh Quý -  Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An phát biểu tại Lễ vinh danh Nữ sĩ Hồ Xuân Hương. Ảnh Xuân Thủy

Diễn văn tại buổi lễ do Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An Thái Thanh Quý trình bày nêu rõ: Năm 2022, cùng với dấu mốc tròn 35 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh được UNESCO vinh danh Anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hóa kiệt xuất, tỉnh Nghệ An hết sức tự hào có thêm một người con của quê hương là nữ sĩ Hồ Xuân Hương được UNESCO ban hành Nghị quyết vinh danh và cùng tham gia kỷ niệm.

Bí thư Tỉnh ủy Thái Thanh Quý khẳng định: Lễ vinh danh, kỷ niệm là dịp để tôn vinh, tự hào và trân quý hơn những di sản mà danh nhân văn hóa Hồ Xuân Hương để lại cho hậu thế, qua đó thấm thía hơn cội nguồn sức mạnh của văn hóa, văn hóa là hồn cốt của dân tộc. Từ đó nâng cao ý thức, trách nhiệm của Nhân dân với nhiệm vụ gìn giữ, phát huy những giá trị di sản, tư tưởng của nữ sỹ Hồ Xuân Hương trong việc xây dựng con người văn hóa, gia đình văn hóa Nghệ An đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển; đóng góp thiết thực, cụ thể vào nhiệm vụ chấn hưng, phát triển văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc theo tinh thần Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng.

Ông Christian Manhart - Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam phát biểu tại lễ vinh danh Nữ sĩ Hồ Xuân Hương. Ảnh: Xuân Thủy

Phát biểu tại Lễ kỷ niệm, ông Christian Manhart - Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam bày tỏ vinh dự được thay mặt UNESCO dự Lễ vinh danh và kỷ niệm ngay tại chính quê hương của nữ sĩ Hồ Xuân Hương. Ông Christian Manhart khẳng định: “ …lúc sinh thời, bà đã thể hiện tư tưởng vượt qua thời đại, một nhà hoạt động vì bình đẳng giới từ những ngày đầu. Đây chính là điểm nhấn trong bối cảnh xã hội ở thế kỷ XVIII, XIX. Vì vậy, bà chính là người đã theo đuổi những lý tưởng và ưu tiên mà sau này đã trở thành sứ mệnh của UNESCO”. Ông Christian Manhart cũng đã trao Nghị quyết vinh danh, kỷ niệm 250 năm sinh (1772 - 2022), 200 năm mất (1822 - 2022) của Nữ sĩ Hồ Xuân Hương đến Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng và lãnh đạo tỉnh Nghệ An.

Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đã có bài phát biểu quan trọng, bày tỏ vui mừng nhận thấy sự đổi thay, phát triển vượt bậc về kinh tế, xã hội của Nghệ An. Kết quả đó là sự minh chứng cho bản lĩnh, trí tuệ, khát vọng vươn lên của Đảng bộ, dân và quân tỉnh nhà, mở ra một thời kỳ phát triển mới đầy triển vọng, xây dựng quê hương Nghệ An không chỉ là “tỉnh khá” mà là “tỉnh tốt” của cả nước, là trung tâm về tài chính, thương mại, du lịch, giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, y tế, văn hóa, thể thao, công nghiệp công nghệ cao của vùng Bắc Trung Bộ.

Đồng chí Nguyễn Xuân Phúc - Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước phát biểu tại Lễ vinh danh và kỷ niệm Nữ sĩ Hồ Xuân Hương. Ảnh: Xuân Thủy 

Chủ tịch nước khẳng định: Kỷ niệm 250 năm sinh và 200 năm mất của nữ sĩ Hồ Xuân Hương là để bày tỏ lòng tự hào, tôn vinh những cống hiến to lớn của bà đối với văn hóa Việt Nam và văn hóa nhân loại nhưng cũng là để tìm trong di sản của bà những kinh nghiệm và bài học quý báu cho sự phát triển của địa phương và đất nước trong tương lai,…

Chủ tịch nước đề nghị các bộ, ban, ngành Trung ương, Đảng bộ và Nhân dân tỉnh Nghệ An, các nhà nghiên cứu, nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu làm sáng tỏ hơn tầm cao tư tưởng, giá trị nghệ thuật các trước tác của Hồ Xuân Hương; nghiên cứu sâu hơn nữa thân thế và sự nghiệp của bà; tiếp tục giới thiệu, quảng bá các tác phẩm của "Bà chúa thơ Nôm" đến rộng rãi công chúng trong và ngoài nước, phát huy giá trị văn hóa Hồ Xuân Hương trong giai đoạn mới, chú trọng ứng dụng thành tựu của công nghệ thông tin vào nghiên cứu, giảng dạy, quảng bá tác phẩm, sáng tác văn hóa nghệ thuật và thực hiện số hóa di sản liên quan đến con người và sự nghiệp Hồ Xuân Hương.

Sau nghi thức vinh danh và kỷ niệm là chương trình nghệ thuật đặc sắc với chủ đề “Ví đây đổi phận làm trai được”. Kịch bản và tổng đạo diễn chương trình: Nhà viết kịch Vũ Hải; biên đạo múa: NSND Hữu Từ; soạn lời: NSƯT An Ninh, dựng hoạt cảnh dân ca: NSND Trịnh Hồng Lựu, NSƯT Tạ Dương,…

Chương trình nghệ thuật tại Lễ vinh danh và kỷ niệm Nữ sĩ Hồ Xuân Hương. Ảnh: Hồ Hà - Nguyễn Đạo

Chương trình nghệ thuật gồm 6 phần: màn khai từ và 5 trường đoạn: Năm tháng đầu đời (về tuổi thơ của Hồ Xuân Hương), Ba chìm bảy nổi (về những mối tình dang dở của Hồ Xuân Hương), Nỗi đau nhân thế (Cảm xúc của Hồ Xuân Hương trước thời cuộc loạn lạc), Thơ đối thoại với… thơ (Diễn tấu những bài thơ tiêu biểu của Hồ Xuân Hương) và Gặp lại những người tình trong thơ(tự thoại của Hồ Xuân Hương về cuộc đời). Chương trình được dàn dựng công phu, kết hợp chặt chẽ giữa truyền thống và di sản văn hóa xứ Nghệ, dùng các hoạt cảnh dân ca Ví, Giặm và kịch múa để xâu chuỗi các sự kiện và kết nối giữa quá khứ với hiện tại, kết hợp với công nghệ ánh sáng làm nổi bật 4 vấn đề về nữ sĩ Hồ Xuân Hương: i. Hồ Xuân Hương là người đầu tiên dám nói lên thân phận người phụ nữ; ii. Tố cáo chế độ phong kiến; iii. Vươn lên khẳng định mình và iv. Bà Chúa thơ Nôm. Cũng tại chương trình nghệ thuật này, khán giả được thưởng thức nhiều ca khúc đặc sắc viết về Hồ Xuân Hương như “Hồ Xuân Hương rạo rực hồn thơ”, (Phạm Viết Toàn), “Bánh trôi nước” (Hồ Hoài Anh), “Nỗi đau nhân thế” (Xuân Thủy), “Tự hào Hồ Xuân Hương” (Hồ Trọng Tuấn)…

Chương trình nghệ thuật do các ca sĩ: Phạm Phương Thảo, Đăng Thuật, NSUT Thanh Vân, Phạm Hồng Ngọc cùng các nghệ sĩ, diễn viên Trung tâm Nghệ thuật truyền thống tỉnh Nghệ An, Học viện Múa Việt Nam, Trung tâm Nghệ thuật HT, nhóm múa Thu Hương biểu diễn đã tạo được nhiều cảm xúc thẩm mĩ cho người xem.