Thành tích của học sinh người Việt ở Đức như phát hiện của TS Nguyễn Sỹ Phương là nhờ hội nhập sớm, sâu và toàn diện vào xã hội bản địa. Những con người hội nhập ấy đã như một gạch nối cho sự thành công mang bản sắc Việt Nam trên bản đồ thế giới.

Tên gọi Vũ Kim Hoàn tháng trước xuất hiện trên hầu hết các trang báo mạng Đức bàn về giáo dục, hay ngoại kiều – một dịp cho truyền thông Đức tiếp tục sôi động những khám phá về hiện tượng kỳ lạ học sinh Việt ở Đức, được bàn đến lâu nay. Cô học trò nổi tiếng nước Đức nói trên đang học lớp 10 trường phổ thông phân ban Romain-Rolland-Gymnasium, Dresden. Sinh ngày 17.10.1994, lúc lên bốn Hoàn cùng mẹ, và chị gái hơn bảy tuổi, sang Đức đoàn tụ với bố nguyên là công nhân lao động hợp tác thời Đông Đức.Đặt chân tới Đức, bé Hoàn bốn tuổi, không hề biết một từ tiếng Đức, bố mẹ bận làm ăn tối mày tối mặt phải gửi vào nhà trẻ, suốt ngày chơi với chúng bạn bất đồng ngôn ngữ, chỉ xì xồ với chỉ trỏ; tình cảnh bắt buộc này lại bất ngờ tạo cơ hội cho Hoàn tự động hoà nhập xã hội Đức từ tấm bé. Đó cũng là lý do đầu tiên được nhiều nhà giáo dục Đức dùng để lý giải hiện tượng kỳ lạ: học sinh người Việt học giỏi nổi trội đặc biệt, đứng đầu mọi sắc tộc ngoại quốc, và vượt cả người bản địa, thể hiện ở tỷ lệ học sinh học khá giỏi cấp phổ thông cơ sở được chọn vào hệ phổ thông phân ban 12 năm, tốt nghiệp hệ này sẽ vào thẳng đại học, đạt tới 59%, gấp năm lần nhiều sắc tộc khác, bỏ sau học sinh Đức chỉ 43%.Sau hai năm mẫu giáo, bé Hoàn nhập học trường phổ thông cơ sở Johanna, Dresden. Sẵn tính tự lập từ nhà trẻ và hiếu động, cả bốn năm tại trường này, bé là thành viên tích cực đa năng của câu lạc bộ AG. AG là tên viết tắt của chương trình đào tạo ngoại khoá được nhà trường tổ chức thành nhóm, dưới hình thức thực hành, phân theo bộ môn, dành cho những học sinh ham thích môn học đó gia nhập tự nguyện, nên có thể gọi là câu lạc bộ, nhưng là một công đoạn cực kỳ quan trọng trong công nghệ giáo dục thực hiện nguyên lý phát triển tối đa năng khiếu, thiên hướng từng cá thể học sinh, bổ sung cho chương trình chính khoá – một điều kiện ưu việt không thể có đầy đủ trong nước, làm nền tảng cho học sinh Việt ở Đức học giỏi ngay từ những bước khởi đầu.

Năng nổ, học giỏi mọi môn, từ lớp 3 bé Hoàn được bầu làm lớp trưởng (một chức năng ở Đức không mang nghĩa quyền lực, giới hạn chỉ ở trách nhiệm thay mặt, gọi là phát ngôn viên, bởi họ quan niệm, học sinh trước hết phải được thực hành bình đẳng, không ai được quyền uy hơn – nền tảng cho một xã hội dân chủ sau này của thế hệ chúng). Cô bé lớp trưởng kết thúc cấp học cơ sở bốn năm của mình bằng một sổ học bạ tổng kết tất cả các môn với điểm tối đa tròn trĩnh 1/1 (tức 10/10 ở ta), đủ mọi năng khiếu, có quyền được chọn vào bất cứ trường phổ thông phân ban nào. Rốt cuộc, bé chọn trường phân ban ngoại ngữ, Romain-Rolland-Gymnasium, Dresden, vào lớp học chuyên sâu tiếng Pháp, sau khi đỗ cuộc thi trắc nghiệm năng khiếu ngôn ngữ. Chương trình đào tạo lớp học này coi tiếng Pháp không hẳn là ngoại ngữ, mà đóng vai trò như tiếng mẹ đẻ để học các môn khác tự chọn; Hoàn thích hai môn địa lý và lịch sử. Tới lớp 6, Hoàn tham gia cuộc thi Olympic ngoại ngữ toàn liên bang đoạt giải nhì đồng đội. Sang lớp 7, Hoàn học thêm nhóm AG tiếng Ý, rồi từ lớp 8 học tiếp tiếng Tây Ban Nha. Giải thưởng học bổng mang tên Start-Stipendium Đức chuyên dành cho những học sinh từ lớp 8, gốc ngoại quốc học giỏi, hoạt động xã hội xuất sắc, đã trao tặng Hoàn ngay năm khởi đầu lớp 8, kéo dài cho đến kết thúc phổ thông, với trị giá 100 euro/tháng tiền mặt cùng 700 euro/năm bằng hiện vật, đồ dùng học tập, máy tính, máy in, kết nối internet, tham gia miễn phí các khoá học bồi dưỡng kiến thức khoa học tự nhiên, kỹ thuật, nghệ thuật, âm nhạc, chính trị và phát triển nhân cách. Hàng năm, toàn nước Đức có chừng 15 đến 20 học sinh người Việt nhận học bổng này trên tổng số chừng 200 học sinh đoạt giải, trong khi cả nước Đức chỉ có 0,1 triệu người Việt trên tổng số chừng 7 triệu người nước ngoài, chưa kể số đã nhập quốc tịch Đức. Học đi đôi với hành, năm 2010, nhóm AG của Hoàn đăng ký tham gia cuộc thi tìm hiểu dân chủ Victor-Klemperer-Wettbewerb – 60 Jahre Grundgesetz (60 năm hiến pháp), thể hiện bằng tiểu phẩm phim video. Cuốn phim này được xếp hạng sáu toàn liên bang.