Công nhân mặc đồ bảo hộ phóng xạ tìm kiếm nạn nhân động đất - sóng thần Ảnh: Reuters

* Spiegel: Ai hoặc cái gì là nguyên nhân gây ra thảm họa Fukushima?

- Ông Schellnhuber: Trận động đất chỉ là cái cò súng. Thói quen mà chúng ta có khi đối phó các nguy cơ là buộc tội (ai đó, cái gì đó). Tại sao một nhà máy điện hạt nhân của Nhật lại chỉ được thiết kế với sự chịu đựng động đất là 8,2 độ Richter và không kể tới phương án bị sóng thần tấn công?

* Có thể là vì nếu không như thế thì điện từ nhà máy điện hạt nhân sẽ trở nên quá đắt đỏ.

Ông Hans Joachim Schellnhuber - Ảnh: www.fr-online.de

- Toàn bộ mô hình kinh tế dựa trên nền tảng sung túc, giàu có của thời sau chiến tranh, dù ở Nhật hay Đức đều dựa trên tư tưởng: năng lượng rẻ và sức tiêu thụ vật chất đang tăng, nhờ vậy chúng ta ngày càng hạnh phúc hơn.

Đó là lý do các nhà máy điện hạt nhân đang được xây ở những khu vực rất có biến động về mặt địa lý, và mức tiêu thụ dầu của chúng ta trong một năm tương đương với mức mà cần phải 5,3 triệu năm mới có được. Chúng ta đang cướp của cả quá khứ và tương lai để nuôi hiện tại. Đó là lối suy nghĩ độc đoán của cái gọi là “ở đây” và “ngay bây giờ”.

* Ông có giải pháp nào thay thế?

- Chúng ta cần phải chấm dứt thái độ tảng lờ những vấn đề thật sự có hại cho xã hội. Ngoài những thảm họa về hạt nhân, còn là viễn cảnh Trái đất nóng hơn từ 6-8^OC vào năm 2200. Chỉ khi chúng ta thật sự đánh giá đầy đủ và suy nghĩ nghiêm túc về những thiệt hại cao nhất có thể gặp phải thì chúng ta mới có thể quyết định sẽ cổ vũ thật sự cho một loại hình công nghệ cụ thể hay không.

* Ông suy nghĩ gì trước kế hoạch “tạm đóng cửa bảy nhà máy điện hạt nhân” của Chính phủ Đức?

"Mức tiêu thụ dầu của chúng ta trong một năm tương đương với mức mà phải cần tới 5,3 triệu năm mới có được" Nhà khoa học khí hậu Đức Hans Joachim Schellnhuber

- Đó là việc làm đúng đắn. Điều đã xảy ra ở Nhật có thể xảy ra ở Đức nếu một chi tiết của việc không may trong rất nhiều việc không may xảy ra.

Năm ngoái, chính phủ tuyên bố các nhà máy hạt nhân của Đức là an toàn. Điều này cho phép tôi có hai kết luận: hoặc là họ không biết được toàn bộ sự thật vào thời điểm đó hoặc họ phản ứng theo kiểu “lạc quan tếu”.

* Ông có cảm thấy lo ngại về chính sách chống hạt nhân của chính phủ sẽ dẫn tới tình trạng khí thải CO₂ nhiều hơn vì than đá được dùng lại?

- Thật ra tôi tin chính xác đây là điều mà Thủ tướng Angela Merkel sẽ không cho phép. Bây giờ mọi người đều bắt đầu hiểu phụ thuộc hoàn toàn vào nhiên liệu hóa thạch sẽ không có tương lai, do vậy cần phải đầu tư lớn vào nguồn năng lượng tái tạo.

* Ông có cho rằng sự quay ngoắt của chính phủ về chính sách năng lượng là đã đủ?

Hans Joachim Schellnhuber, 60 tuổi, là chuyên gia vật lý và nghiên cứu khí hậu nổi tiếng thế giới. Sau khi làm việc ở Đức và Mỹ, ông đứng ra thành lập Viện Nghiên cứu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu Potsdam vào năm 1991 và nắm giữ vị trí giám đốc cho tới nay. Ông là cố vấn của Thủ tướng Đức Angela Merkel về các vấn đề liên quan tới khí hậu với vai trò chủ tịch Hội đồng tư vấn về thay đổi toàn cầu của Đức.

- Chưa. Đây chỉ là khởi đầu cho sự chuyển hướng sâu xa... Hội đồng tư vấn về thay đổi toàn cầu của Đức mà tôi là chủ tịch sẽ sớm đưa ra một kế hoạch vĩ mô cho sự chuyển hướng của chính phủ và của xã hội.

Chúng ta cần một khế ước xã hội cho thế kỷ 21 để bảo chứng cho mong ước chung nhằm tạo ra công nghiệp bền vững. Chúng ta phải giải quyết dứt khoát một lần và cho tất cả, để có thể để lại cho thế hệ tương lai nhiều hơn là một di sản chỉ toàn những thảm họa hạt nhân và biến đổi khí hậu. Điều này cần có sự thấu cảm vượt lên không gian và thời gian. Để thúc đẩy điều này, quyền của các thế hệ tương lai cần phải được xem là quyền thiêng liêng trong hiến pháp Đức.

Chẳng hạn chúng ta phải tiêu thụ năng lượng một cách hợp lý. Nếu ở Đức sử dụng năng lượng hiệu quả, chúng ta sẽ chỉ cần ít hơn 30% nhu cầu năng lượng hiện tại mà không cần phải đánh đổi gì hết.

* Làm thế nào có thể thuyết phục xã hội cần phải hạn chế tiêu thụ năng lượng?

- Chỉ có thể làm được điều này dựa vào thay đổi văn hóa. Đây mới chính là loại thay đổi mà tôi cảm thấy khó nhất.

Khổng Loan lược dịch

Nguồn:TTO