The Diplomat nói chuyện với Johshua Kurlantzick  - tác giả của cuốn sách “Tấn công bằng sức hấp dẫn: Quyền lực mềm của Trung Quốc đang làm thay đổi thế giới như thế nào” -  về ngoại giao quyền lực mềm của Trung Quốc.

Những loại hình ảnh dân tộc nào đã được Trung Quốc tìm kiếm để phóng chiếu ra thế giới thông qua ngoại giao văn hóa nhằm phân biệt Trung Quốc với các quốc gia Châu Á khác?

Tôi không chắc liệu có phải Trung Quốc đang cố gắng miêu tả bản thân để đối đầu với những quốc gia Châu Á khác hay không, nhưng tôi nghĩ nó đã sử dụng quyền lực mềm để “lăng xê” hình ảnh của mình so với hình ảnh của chính nó trong quá khứ - hình ảnh trong những năm 1970, những năm 80 và đầu những năm 90 của thế kỉ XX - hoặc tỏ ra vô tư không vụ lợi trong các sự kiện của khu vực, hoặc tỏ ra khó khăn hoặc hung hăng khi giải quyết vấn đề. Ngoài ra, tôi nghĩ rằng Trung Quốc đã sử dụng quyền lực mềm và ngoại giao văn hóa để cố gắng tạo ra quan điểm, chí ít là ở phạm vi khu vực, rằng nó thực sự là một người láng giềng tốt - rằng nó chia sẻ những giá trị và di sản cùng những người láng giềng của mình - và rằng, ngược lại, nước Mĩ thì không được như vậy.

Giới hạn của những dự phóng xây dựng quyền lực mềm của Trung Quốc là gì?

Tôi nghĩ giới hạn quyền lực mềm của Trung Quốc là ở chỗ chúng chạm trán với những tham vọng về quyền lực cứng của Trung Quốc - Trung Quốc có thể sử dụng ngoại giao văn hóa để cố gắng chiến thắng trước Việt Nam hay Philippine, nhưng nếu Bắc Kinh lại tuyên bố gần như toàn bộ biển Đông thuộc quyền Trung Quốc thì toàn bộ quyền lực mềm trên thế giới sẽ không ủng hộ nó - hoặc khi tính chủ động của quyền lực mềm chạm trán với những giới hạn của chính nó. Ví dụ, năng lực của Trung Quốc trong việc phát huy ảnh hưởng về văn hóa hay hệ thống truyền thông của nó bị giới hạn bởi những hạn chế về tự do ngôn luận trong chính Trung Quốc.

Sự đầu tư “không kèm theo ràng buộc” của Trung Quốc ở châu Phi đang làm thay đổi cách các quốc gia khác viện trợ cho Châu Phi như thế nào?

Tôi nghĩ rằng, đôi khi, chiến lược viện trợ của Trung Quốc nhằm vào Châu Phi, hoặc những nơi khác như Campuchia, đã thúc đẩy các nhà viện trợ khác giảm bớt các tiêu chuẩn mà họ đề ra về sự quản trị đất nước. Tôi nghĩ Campuchia là một ví dụ điển hình cho việc này. Điều đó nói lên rằng, đôi khi Trung Quốc cũng đã hoạt động với những nhà viện trợ khác và cộng đồng quốc tế rộng lớn.

Liệu tính chính danh của quyền lực mềm của Trung Quốc có bị hạn chế bởi những chính sách của nó đối với Sudan, Zimbabwe, Tây Tạng, Bắc Triều Tiên và Đài Loan?

Tôi nghĩ, tính chính danh của quyền lực mềm của Trung Quốc bị hạn chế nhiều bởi những thành công và thất bại của nó ở quê nhà, cả về kinh tế lẫn chính trị hơn là bởi những quan hệ của nó với các quốc gia khác. Chính vì thế, trong một chừng mực nào đó, các chính sách của nó đối với Tây Tạng có thể được coi là thất bại ngay trên sân nhà, và điều đó có thể gây khó cho Trung Quốc.

Những cách nối lại tình hữu nghị mà Trung Quốc và Nhật Bản có thể xây dựng thông qua cơ chế của quyền lực mềm là gì?

Rõ ràng, mối quan hệ Trung - Nhật hết sức phức tạp và đầy căng thẳng, bao gồm những căng thẳng về kinh tế, chính trị, và lịch sử. Ngoại giao văn hóa, ngoại giao dựa vào giao hảo cá nhân, quyền lực mềm - tất cả những điều đó có thể làm dịu đi mối quan hệ Trung - Nhật ở những thời điểm rắc rối. Điều đó nói lên rằng, ngoại giao văn hóa thực ra đôi khi cũng đã làm tăng thêm sự căng thẳng trong mối quan hệ Trung - Nhật, bởi cả hai bên đều tỏ ra rất nhạy cảm đối với những vấn đề nào đó liên quan tới ngoại giao văn hóa, bao gồm cả những vấn đề có liên quan đến lịch sử.

Joshua Kurlantzick là tác giả của cuốn sách“Tấn công bằng sức hấp dẫn: Quyền lực mềm của Trung Quốc đang làm thay đổi thế giới như thế nào.” Nghiên cứu của ông đã xuất hiện trong các ấn phẩm như: The New Republic, Time, The Atlantic và The New York Times. Cuộc phỏng vấn này do Sally Herd thực hiện.

Thuỳ Anh dịch, theo The Diplomat

Link: http://the-diplomat.com/china-power/2011/03/25/chinas-soft-power/