VHNA: Sáng nay (ngày 20 tháng Giêng nhằm ngày 11/2/2012) chính quyền và nhân dân huyện Đô Lương, xã bồi Sơn đã tưng bừng mở hội đền Quả Sơn.

Đền Quả Sơn thờ Uy Minh Vương Lý Nhật Quang – Hoàng tử thứ 8 của vua Lý Công Uẩn. Lý Nhật Quang sinh năm Mậu Tý (988), từ nhỏ đã nổi tiếng thông minh, dĩnh ngộ, có tư chất dũng cảm, trung hiếu, có tài lương tá. Năm 1039, được triều đình cử vào Nghệ An coi việc tô thuế, ông đã “giữ chức mấy năm, sợi tơ, sợi tóc của dân không hề xâm phạm, nổi tiếng liêm trực, nhà vua càng quý mến phong ban cho hiệu là Uy Minh thái tử, giao cho việc quản dân ở châu ấy” [Việt điện U Linh]. Năm Tân Tỵ(1041), được bổ làm tri châu Nghệ An[vùng xứ Nghệ ngày nay], Lý Nhật Quang đã chọn vùng Bạch Đường để đóng lỵ sở. “Ngài ở châu 19 năm, trừng trị bọn gian, khen thưởng người lành, khai khẩn đất hoang, chiêu mộ lưu dân, bọn vô lại phải im hơi, người dân về với Vương được yên nghiệp. Ngài thường qua lại vùng này, vùng khácdayj nghề làm ruộng, chăn tằm, trồng cây cối, nuôi gia sức, có nhiều chính sáchcos lợi cho dân, làm cho dân đoàn kết. Người đến kiện tụng thì lấy liêm sĩ, lễ nghĩa giảng dạy làm cho tự giác ngộ, ai nấy đều cảm hoá, không bàn đến chuyện kiện cáo nữa”.  Bà Bụt, tương truyền là người đã có công chỉ cho Ngài chỗ đất thiêng để hoá thân.  “Ngài đi đánh giặc Lão Qua, ngựa về đến Bạch Đường, thôn Thượng Thọ (nay là thôn Trạc Thanh) có bà tiên ở Tiên Tích Tự nói với Ngài: Quả Sơn là nơi linh địa, huyết thực muôn đời, có thể hóa thân xứ ấy”. Ngài nghe lời, đến Quả Sơn thì quy hóa”. Một truyền thuyết khác lại kể, sau khi đi đánh giặc trở về đến hữu ngạn sông Lam, lúc qua sông không may Ngài bị chết đuối và được Bà Bụt vớt xác lên. Do đó mà trong lễ hội đền Quả tổ chức vào tháng Giêng hàng năm, nhân dân làm lễ trả ơn Bà Bụt. Dân gian đến nay vẫn còn truyền tụng câu: Hai năm rước ngược, hăm mốt rước xuôi, lệ nhất định rồi, ba năm hai khóa.

Lễ hội đền Quả Sơn đã mô phỏng lại lại các sự tích về Lý Nhật Quang bằng những màn đua thuyền rồng, trình diễn lộn quân bộ, quân thuỷ trên sông Lam khá đặc sắc, thu hút sự cổ vũ nồng nhiệt của người dự hội. Dù cho trời mưa, đường trơn nhưng hàng vạn người đã nô nức về dự hội. Sau hồi trống khai hội, cả hai đoàn rước thuỷ và bộ song hành từ đền Quả Sơn (xã Bồi Sơn) về chùa Bà Bụt (xã Lam Sơn) với quãng đường chừng 5km.