Nhằm phát huy vai trò của gia đình, cộng đồng trong việc xây dựng đạo đức, lối sống văn hóa, ứng xử văn minh; chủ động thích ứng với yêu cầu hội nhập quốc tế và chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành kế hoạch triển khai các giải pháp xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, hoàn thiện nhân cách con người Việt Nam toàn diện, giai đoạn 2026 - 2030.

Ảnh minh hoạ

Theo đó, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tập trung triển khai 5 nhiệm vụ trọng tâm: 1) Thường xuyên rà soát, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến xây dựng môi trường văn hóa;

2) Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh thông qua việc triển khai xây dựng các mô hình với những giá trị nhân văn, tiến bộ trong gia đình, cộng đồng, cơ quan công sở, doanh nghiệp; tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao, lễ hội phù hợp với nếp sống văn minh nhằm tôn vinh, đề cao những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp, lịch sử cách mạng của dân tộc; đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước và nâng cao hiệu quả các cuộc vận động về văn hóa;

3) Bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa truyền thống làm nền tảng phát triển du lịch và động lực phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó, tập trung vào triển khai các chương trình, đề án, dự án, kế hoạch bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc; lập hồ sơ khoa học xếp hạng di tích quốc gia, quốc gia đặc biệt, di sản thế giới tạo môi trường, nơi giáo dục truyền thống, tăng cường tính cố kết cộng đồng. Xây dựng hồ sơ di sản văn hóa phi vật thể gửi UNESCO ghi danh vào Danh sách thuộc Công ước 2003 về di sản văn hóa phi vật thể của UNESCO.

4) Truyền thông nâng cao nhận thức về xây dựng môi trường văn hóa. Tập trung đẩy mạnh các hoạt động truyền thông trên các loại hình báo chí; phát triển truyền thông trên không gian mạng; tăng cường sử dụng các loại hình truyền thông mới hiện đại; xây dựng bộ quy tắc ứng xử văn hóa trên môi trường số; nâng cao chất lượng các sản phẩm truyền thông bằng tiếng dân tộc và tiếng nước ngoài;

5) Xây dựng văn hóa ứng xử trong gia đình, cộng đồng phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh thực tế của từng lĩnh vực, từng địa phương nhằm khơi dậy khát vọng phát triển đất nước, góp phần xây dựng nhân cách, con người, xây dựng gia đình, phát triển văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thực hiện mục tiêu cao cả phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Các địa phương tập trung triển khai các nhiệm vụ xây dựng môi trường văn hóa tại địa phương: Đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước lồng ghép với các tiêu chí, tiêu chuẩn về xây dựng môi trường văn hóa; Phát huy vai trò của gia đình, cộng đồng, xã hội làm cho văn hóa trở thành nhân tố thúc đẩy con người Việt Nam hoàn thiện nhân cách; Tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao, vui chơi giải trí phù hợp với đặc điểm văn hóa của dân tộc, vùng, miền, chú trọng bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống dân tộc gắn với phát triển du lịch tại địa phương; Kiểm tra xử lý vi phạm về đạo đức trong hoạt động nghệ thuật biểu diễn, mỹ thuật, nhiếp ảnh, triển lãm, điện ảnh, lễ hội, du lịch, thể thao….tăng cường quản lý các sản phẩm văn hóa, dịch vụ văn hóa theo quy định về phân cấp, phân quyền của mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc để xây dựng môi trường văn hóa ở miền Tây Nghệ An

Để xây dựng môi trường văn hóa, lành mạnh, phong phú, thời gian qua, các ngành, địa phương trên địa bàn tỉnh Nghệ An đã đẩy mạnh thực hiện phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” (TDĐKXDĐSVH), gắn với cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, danh hiệu “Thôn, bản, tổ dân phố kiểu mẫu”. Các nội dung của phong trào TDĐKXDĐSVH được triển khai sâu rộng đến từng cá nhân, gia đình, khu dân cư và các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp.

Trong triển khai phong trào TDĐKXDĐSVH, nội dung xây dựng gia đình văn hóa được đặc biệt quan tâm. Bám sát nội dung của phong trào, các đơn vị, địa phương trên địa bàn tỉnh đã xây dựng, nhân rộng nhiều mô hình gia đình văn hóa tiêu biểu, ông bà, cha mẹ mẫu mực, vợ chồng hòa thuận, anh em đoàn kết, con cháu hiếu thảo, đề cao các giá trị tốt đẹp của gia đình, dòng họ. Đồng thời, nhiều mô hình phòng, chống bạo lực gia đình, xây dựng gia đình phát triển bền vững được nhân rộng, hoạt động hiệu quả góp phần kiềm chế tình trạng bạo lực gia đình. Nhờ đó, việc xây dựng gia đình văn hóa đạt được hiệu quả khá toàn diện, thu hút được sự quan tâm, hưởng ứng của Nhân dân. Việc thực hiện văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội và ứng xử văn minh trong cộng đồng được quan tâm triển khai và có nhiều chuyển biến tích cực. 100% số bản, tổ dân phố xây dựng hương ước, quy ước phù hợp với pháp luật hiện hành và thuần phong mỹ tục của địa phương. Các hương ước, quy ước đã trở thành khung điều chỉnh hành vi của nhiều người dân. Nhờ đó, nhiều giá trị văn hóa truyền thống được bảo tồn, phát huy; một số hủ tục trong tổ chức việc tang, lễ hội, hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo được đẩy lùi, xóa bỏ; kỷ cương pháp luật được giữ vững; tình làng, nghĩa xóm được củng cố.

Các thiết chế, công trình văn hóa, thể thao được đầu tư xây dựng, cơ bản đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa, thể thao của Nhân dân. Cùng với đó, các câu lạc bộ văn hóa - văn nghệ, thể dục - thể thao được thành lập và hoạt động khá hiệu quả tại các địa phương. Qua đó, tạo không khí thi đua sôi nổi, đoàn kết trong cộng đồng dân cư; người dân tích cực tham gia các hoạt động “Đền ơn đáp nghĩa”, “Uống nước nhớ nguồn”, từ thiện, nhân đạo; những biểu hiện tiêu cực, mê tín dị đoan, bạo lực được chính quyền, người dân tích cực phê phán và đấu tranh, ngăn chặn kịp thời.

Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, văn minh là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận của các tầng lớp Nhân dân. Cùng với các giải pháp đã và đang được triển khai thực hiện, thì trước hết, mỗi cá nhân cần chủ động, tích cực trong việc rèn luyện bản thân, tự kiến tạo môi trường văn hóa lành mạnh xung quanh mình. Từ đó, mỗi người cùng chung tay, góp sức tạo dựng nên một môi trường sống, môi trường văn hóa an toàn, lành mạnh và tốt đẹp./.