Tối ngày 03/9, tại Bảo tàng Nghệ An - Xô Viết Nghệ Tĩnh, Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Nghệ An phối hợp với Bảo tàng tổ chức Lễ tưởng niệm, cầu siêu cho các liệt sĩ hy sinh tại Nhà lao Vinh và hy sinh trong phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh (1930-1931).

Quang cảnh buổi Lễ tưởng niệm, cầu siêu cho các liệt sĩ hy sinh tại Nhà lao Vinh

và phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh 1930-1931

Tham dự buổi lễ có các ông/bà: Lê Hồng Vinh - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh; Võ Thị Minh Sinh - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh; các đồng chí trong Ban thường vụ Tỉnh ủy, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Nghệ An và lãnh đạo các sở, ban, ngành của tỉnh. Đại biểu tỉnh Hà Tĩnh có ông Dương Tất Thắng - Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh. Cùng dự có Hòa thượng Thích Thọ Lạc - Ủy viên Thường trực Hội đồng Trị sự, Trưởng ban Văn hóa Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Nghệ An cùng đông đảo tăng ni, phật tử và bà con nhân dân trên địa bàn.

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh và các đại biểu dâng hương tại Nhà tưởng niệm

Tại Nhà tưởng niệm các liệt sĩ Xô viết Nghệ Tĩnh, nơi đặt bàn thờ các liệt sĩ và xung quanh có các bia đá khắc ghi tên gần 2.000 liệt sĩ quê Nghệ An và Hà Tĩnh, các đại biểu đã dâng hoa, dâng hương và mặc niệm, tưởng nhớ công lao to lớn của những người đã ngã xuống trong cao trào Xô viết Nghệ Tĩnh cũng như tại Nhà lao Vinh.

                                   Lễ tưởng niệm, cầu siêu

Các đại biểu thực hiện nghi lễ thắp nến tri ân, cầu siêu cho các liệt sĩ đã anh dũng hy sinh

Dưới sự chỉ đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương thông qua Xử ủy Trung Kỳ, cao trào Xô Viết Nghệ Tĩnh được mở đầu bằng cuộc biểu tình của công nhân Nhà máy Diêm, Nhà máy Cưa Bến Thủy cùng Nhân dân 5 xã ven thị xã vào ngày 1/5/1930. Từ đó đến tháng 8/1930, ở Nghệ Tĩnh đã có đến 97 cuộc bãi công, biểu tinh của công nhân và nông dân; trong đó, đáng chú ý là cuộc bãi công kéo dài của công nhân Nhà máy Diêm Bến Thủy đã dẫn tới cuộc tổng bãi công của công nhân khu công nghiệp Bến Thủy. Các cuộc biểu tình diễn ra đồng loạt, mạnh mẽ đã làm cho bộ máy chính quyền thực dân và bộ máy chính quyền tay sai lâm vào tê liệt, tan rã. Phong trào được đẩy lên đỉnh cao bằng cuộc biểu tình đấu tranh của 8.000 nông dân huyện Hưng Nguyên vào ngày 12/9/1930 với các khẩu hiệu:  “Đả đảo chủ nghĩa đế quốc! Đả đảo phong kiến”, “Bỏ sưu thuế, bớt giờ làm, chống khủng bố trắng, đòi bồi thường cho các gia đình bị tàn sát trong cuộc bạo động Yên Bái,... đòi chia lại ruộng đất..”. Đoàn biểu tình này xếp hàng dài hơn 1 cây số, tập trung kéo về thành phố Vinh, đi đầu là những người cầm cờ đỏ, đi hai bên là đội viên tự vệ được trang bị các loại dao, gậy. Trên đường đi, đoàn biểu tình có lúc dừng lại để diễn thuyết và chỉnh đốn đội ngũ; dòng người càng đi càng được bổ sung thêm cho đến khi đến gần Vinh con số đã lên tới 30.000 người và xếp hàng dài tới hơn 4 km.

Cao trào Xô viết Nghệ Tĩnh được đánh giá là đỉnh cao của phong trào cách mạng trong những năm 1930-1931. Xô viết Nghệ Tĩnh là một sự kiện trọng đại và là một mốc son chói lọi trong lịch sử cách mạng của Dân tộc Việt Nam thế kỷ XX trong hành trình đấu tranh cho độc lập, tự do của Tổ quốc, hạnh phúc của Nhân dân với đỉnh cao là cao trào cách mạng 1930-1931.

Thực dân Pháp thực hiện chính sách khủng bố, trấn áp. Nhiều cơ quan đầu não của Đảng, các cơ sở trong dân bị phá vỡ, nhiều đảng viên, người biểu tình bị bắt giam hoặc hành quyết. Đã có hàng trăm người bị bắt, bị kết án tù giam trong các nhà tù ở Nghệ An, Đà Nẵng, Buôn Mê Thuột, và Côn Đảo. Từ khi nổ ra phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh (12/9/1930) đến năm 1932, tỉnh Nghệ An 6.681 người bị bắt giam và 1.500 người bị giết chết.

Dù bị đàn áp đẫm máu, cuộc biểu tình vẫn đi vào lịch sử như một bản hùng ca bất diệt. Xô viết Nghệ tĩnh đã trở thành ngọn lửa soi sáng, cổ vũ tinh thần đấu tranh oanh liệt, phong trào cách mạng của quân và dân ta vượt qua mọi gian nan thử thách. Và, ngọn lửa Xô viết Nghệ Tĩnh ấy mãi mãi tỏa sáng, một nguồn ánh sáng diệu kỳ của quá khứ truyền cho hôm nay và mai sau. Tinh thần Xô viết Nghệ - Tĩnh không chỉ đồng hành cùng Nhân dân ta vượt qua muôn vàn khó khăn, thách thức để giành thắng lợi vẻ vang trong sự nghiệp đấu tranh giành độc lập dân tộc mà còn tiếp tục giành thắng lợi trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước hiện nay. Ngày 12/9 hằng năm đã được chọn làm ngày kỷ niệm Xô viết Nghệ Tĩnh, trở thành dịp để các thế hệ sau tưởng nhớ, tri ân những liệt sĩ đã ngã xuống vì độc lập dân tộc.

Nhà lao Vinh tồn tại từ năm 1804 đến năm 1945, với diện tích 19.500m². Đây là một trong những nhà lao trọng yếu trong hệ thống nhà tù của thực dân, bên cạnh nhà tù Hỏa Lò (Hà Nội), Khám Lớn (Thành phố Hồ Chí Minh) và Thừa Phủ (Thừa Thiên - Huế). Nhà lao Vinh là nơi từng giam giữ nhiều thế hệ tù chính trị từ phong trào Văn Thân, Cần Vương đến Cách mạng Tháng Tám năm 1945 như cụ Nghè Nguyễn Xuân Ôn, ông Nguyễn Sinh Khiêm, bà Nguyễn Thị Thanh, bà Lụa Trần Thị Trâm, Tôn Quang Phiệt, Nguyễn Phong Sắc, Lê Hồng Phong, Lê Viết Thuật, Siêu Hải, Hồ Tùng Mậu, Nguyễn Duy Trinh…

Tồn tại suốt 140 năm Nhà lao Vinh không chỉ là chứng tích của tội ác thực dân, phong kiến mà còn là biểu tượng kiên trung, bất khuất của những thế hệ chiến sĩ cách mạng. Qua thời gian và biến động lịch sử, trên nền Nhà lao Vinh xưa, trong khuôn viên Bảo tàng Nghệ An - Xô viết Nghệ Tĩnh, một khu tưởng niệm đã được xây dựng và lưu giữ nhiều tài liệu, hiện vật, câu chuyện cảm động về tù chính trị, trở thành địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống cho các thế hệ hôm nay và mai sau.

Trong không khí linh thiêng, các đại biểu đã dâng hoa, dâng hương và mặc niệm tại Nhà tưởng niệm liệt sĩ Xô viết Nghệ Tĩnh - nơi khắc ghi tên gần 2.000 liệt sĩ quê Nghệ An và Hà Tĩnh. Lễ tưởng niệm là một nghi lễ trang trọng được tổ chức để bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với công lao của những liệt sĩ đã chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, đồng thời, nhắc nhở thế hệ hôm nay và mai sau tiếp nối tinh thần Xô viết Nghệ Tĩnh. Qua đó giáo dục truyền thống yêu nước, lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ, hun đúc tinh thần tự hào dân tộc và ý thức trách nhiệm xây dựng, bảo vệ Tổ quốc./.