Tại Hội nghị Bộ trưởng Môi trường ASEAN lần thứ 18 (AMME-18) tổ chức ở Langkawi (Malaysia), Vườn Quốc gia Pù Mát đã chính thức được công nhận là Công viên Di sản ASEAN (ASEAN Heritage Parks - AHP). Đây là một trong ba khu bảo tồn của Việt Nam được công nhận cùng với Khu Bảo tồn Văn hóa và Thiên nhiên Đồng Nai và Vườn Quốc gia Xuân Thủy (Ninh Bình), khẳng định giá trị sinh học và vị thế của khu bảo tồn này trong mạng lưới di sản khu vực...

Hội nghị Bộ trưởng Môi trường ASEAN lần thứ 18 (AMME-18 tại Langkawi, Malaysia

Các tiêu chí được xét chọn gồm tính toàn vẹn của hệ sinh thái, tính đại diện, giá trị bảo tồn quốc gia và khu vực, hệ thống pháp lý rõ ràng, kế hoạch quản lý được phê duyệt và khả năng kết nối xuyên biên giới. Với các tiêu chuẩn này, Pù Mát đáp ứng đầy đủ yêu cầu của một di sản cấp khu vực.

Vườn Quốc gia Pù Mát có diện tích hơn 94.000 ha, nằm trong khu vực sinh thái Bắc Trường Sơn, thuộc địa bàn các huyện Con Cuông, Anh Sơn và Tương Dương (cũ) của tỉnh Nghệ An. Đây là một trong những vùng có mức độ đa dạng sinh học cao nhất cả nước.

Thảm thực vật ghi nhận khoảng 2.500 loài thuộc 160 họ. Hệ động vật gồm gần 1.000 loài, trong đó có nhiều loài quý hiếm như sao la, voọc đen má trắng, thỏ vằn, bò tót, cầy vằn. Pù Mát cũng là một trong những khu vực có diện tích rừng nguyên sinh rộng lớn, tập trung ở các thượng nguồn Khe Thơi, Khe Bu, Khe Choăng, Cao Vều.

Thời gian qua, chính quyền địa phương và người dân trong việc trong khu vực đã có nhiều nỗ lực xây dựng để Vườn Quốc gia Pù Mát trở thành Công viên Di sản ASEAN.

Từ năm 2017, bản Nưa, xã Yên Khê, huyện Con Cuông (cũ) đã được hỗ trợ xây dựng mô hình du lịch cộng đồng, kết hợp bảo tồn thiên nhiên với phát triển sinh kế người dân. Hiện khu vực này đã hình thành nhiều sản phẩm du lịch sinh thái như trekking, khám phá rừng nguyên sinh, trải nghiệm văn hóa Thái bản địa.

Trong giai đoạn 2024-2030, Ban Quản lý Vườn Quốc gia Pù Mát cũng đã có kế hoạch tổ chức đấu thầu cho thuê rừng để phát triển các sản phẩm du lịch nghỉ dưỡng, giáo dục môi trường, trải nghiệm rừng. Kế hoạch này được định hướng theo mô hình khai thác bền vững, gắn với bảo tồn tài nguyên thiên nhiên.

Tỉnh Nghệ An đã xây dựng nhiều sản phẩm du lịch gắn với khu bảo tồn như làng du lịch cộng đồng bản Nưa, bản Khe Rạn, khu sinh thái thác Khe Kèm. Hoạt động xúc tiến quảng bá du lịch cũng được đẩy mạnh thông qua các hội chợ, sự kiện du lịch quốc tế, hướng tới tăng lượng khách đến khu vực Tây Nam tỉnh.

Tỉnh Nghệ An cũng đã ban hành Quyết định số 1821/QĐ-UBND ngày 25/6/2025, phê duyệt Đề án du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí tại Pù Mát giai đoạn 2024-2030, tầm nhìn 2050. Theo đó, vườn Quốc gia Pù Mát chính thức được cho phép triển khai hoạt động đầu tư du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng và giải trí trong rừng đặc dụng. Đây được xem là bước đi cụ thể trong chiến lược phát triển kinh tế xanh gắn với bảo tồn tài nguyên rừng giai đoạn 2024-2030, tầm nhìn 2050.

Việc được công nhận là Công viên Di sản ASEAN giúp nâng cao vị thế của Pù Mát trong khu vực, mở ra cơ hội tiếp cận các nguồn hỗ trợ quốc tế về bảo tồn và phát triển sinh thái. Đây cũng là cơ sở quan trọng để địa phương thu hút các dự án đầu tư vào lĩnh vực du lịch sinh thái, nâng cao đời sống người dân, gắn phát triển kinh tế với bảo vệ rừng.

Pù Mát sẽ được chính thức giới thiệu tại Diễn đàn các Vườn Di sản Thế giới vào tháng 11/2025, đồng thời tham gia mạng lưới hợp tác bảo tồn giữa các Công viên Di sản ASEAN. Các nội dung liên kết bao gồm hợp tác nghiên cứu, chia sẻ dữ liệu đa dạng sinh học, hỗ trợ kỹ thuật và phát triển du lịch sinh thái gắn với cộng đồng địa phương./.