“Vì những mục đích chung, với niềm đam mê và dâng hiến, chúng ta hãy cùng nhau đáp lại lời kêu gọi của lịch sử và hãy mang theo ánh sáng của tự do quý giá đến với tương lai, cho dù đó là một tương lai còn bất định!”Đấy lại là lời kêu gọi do Tổng thống Mỹ Obama đưa ra trong bài diễn văn nhậm chức nhiệm kỳ thứ hai của mình ngày 21/3/2013. Nhưng lời hiệu triệu nổi tiếng ấy hầu như cũng “vận” đúng vào nguyện vọng của hai dân tộc, cả Việt Nam lẫn Hoa Kỳ, từng có một lịch sử yêu chuộng công lý và tự do giống nhau. Phải chăng chính khát vọng chung này từng được nhen nhóm từ hơn nửa thế kỷ trước đây, khi Hồ Chí Minh đã chỉ thị tuyển chọn 200 chiến sĩ quân giải phóng, tổ chức thành một đơn vị mà hồi đó thường gọi là “Bộ đội Việt – Mỹ”, do Đàm Quang Trung làm đội trưởng, Thomas làm tham mưu trưởng và đã tiến hành công tác huấn luyện từ đầu 8/1945.
Vai trò lớn hơn của Mỹ
Từ khi thành lập quan hệ ngoại giao vào tháng 7/1995, Hoa Kỳ và Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể trong việc xây dựng mối quan hệ song phương. 4 Tuyên bố chung Mỹ - Việt trong các năm 2005, 2007, 2008 và 2013 đã khẳng định những nền tảng căn bản trong việc kiến tạo nên mối quan hệ hợp tác xây dựng, dựa trên sự tôn trọng, bình đẳng và đôi bên cùng có lợi. Năm 2015 này cũng là năm kỉ niệm lần thứ hai của việc thiết lập “Đối tác toàn diện” do Chủ tịch nước Trương Tấn Sang và Tổng thống Barack Obama công bố vào tháng 7/2013 nhằm tăng cường và làm sâu sắc hơn mối quan hệ hợp tác song phương. Với chủ đề “Quan hệ Việt - Mỹ: Thêm 20 năm thành công hơn nữa”, ngày 26/1 vừa qua tại Hà Nội, các nhà ngoại giao hàng đầu của Việt Nam và Hoa Kỳ đã tập trung đánh giá những bài học thu được trong 20 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt - Mỹ, quan hệ kinh tế, an ninh - chính trị, quan hệ nhân dân hai nước, cùng với những cơ hội và thách thức trong 20 năm tới.
Nhấn mạnh mục đích quan trọng nhất của Hội thảo là nhằm phát triển một tầm nhìn mới cho 20 năm tới và xa hơn nữa, Đại sứ Mỹ Ted Osius khẳng định: “Mục tiêu của nước Mỹ rất rõ ràng: Chúng tôi muốn Việt Nam trở thành một quốc gia vững mạnh, thịnh vượng, độc lập, tôn trọng pháp luật và nhân quyền”. Đại sứ Ted Osius cũng chia sẻ, ông tin tưởng 20 năm vừa qua chỉ là phần mở đầu cho câu chuyện dài hơi hơn và phong phú hơn rất nhiều trong quan hệ Việt - Mỹ. Cuộc hội thảo nói trên đã giúp xác định và thảo luận những cơ hội to lớn nhằm thúc đẩy quan hệ song phương xa hơn nữa. Thứ trưởng Ngoại giao Hà Kim Ngọc cũng nhấn mạnh, với những tiềm năng sẵn có, Việt Nam và Hoa Kỳ cần tiếp tục thúc đẩy hợp tác hơn nữa trong giai đoạn lịch sử mới, giúp mang lại lợi ích cho hai nước nói riêng, khu vực và thế giới nói chung. Ông Hà Kim Ngọc khẳng định: “Việt Nam hoan nghênh vai trò lớn hơn của Mỹ trong khu vực. Chúng tôi tin rằng, sự hợp tác sâu hơn của Mỹ tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương mang lại lợi ích to lớn cho tất cả các bên”.
Dường như thập kỷ chiến tranh và khủng hoảng vừa qua càng tôi luyện thêm quyết tâm của người Mỹ. Hoa Kỳ hiện đang bước vào thời kỳ phục hồi kinh tế. Sự phục hồi này hứa hẹn thành công, vì những khả năng của nước Mỹ là vô cùng rộng lớn. Hoa Kỳ có tất cả những phẩm chất mà thế giới không biên giới này đòi hỏi: sự trẻ trung và năng động, sự đa dạng và cởi mở, năng lực dồi dào đối phó với rủi ro, khả năng tái tạo thiên phú. Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo Mỹ cũng nhận thức rằng những cách làm, những chương trình mòn cũ trước đây không còn đủ đáp ứng các nhu cầu thời đại. Vì thế, nước Mỹ đã vận dụng những ý tưởng và công nghệ mới để tái tạo chính quyền, sửa đổi luật thuế và bảo hiểm, cải tổ trường học và tăng cường năng lực cho công dân với những kỹ năng cần để làm việc, để vươn cao, vươn xa hơn. Và mục tiêu bất di bất dịch vẫn là Hoa Kỳ sẽ ban thưởng cho mọi nỗ lực và quyết tâm của từng cá nhân người Mỹ!
Nhìn lại lịch sử, cách đây một thế kỷ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt chân lên đất Hoa Kỳ trên con đường đi tìm tự do và độc lập cho dân tộc mình. Người đã chia sẻ những khát vọng chung của nhân loại, được Tổng thống Thomas Jefferson nêu trong Tuyên ngôn 1776 khai sinh ra Hợp chủng quốc: đó là khát vọng được sống, bình đẳng, tự do và hạnh phúc. Tháng 2/1946, không lâu sau khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã gửi thư cho Tổng thống Truman, bày tỏ mong muốn hai dân tộc cùng dựng xây mối quan hệ “hợp tác đầy đủ”. Trải qua thăng trầm của lịch sử, phải chờ đến mùa hè 1995, hai nước đã chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao, mở ra một chương mới trong quan hệ Việt – Mỹ. Đối với Việt Nam ngày nay, việc tăng cường quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ nằm trong đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa dạng hóa, đa phương hóa, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, đưa những quan hệ với các đối tác quan trọng vào chiều sâu, ổn định.
Kiến tạo thế kiềng ba chân
Về “đối tác toàn diện” giữa Việt Nam và Hoa Kỳ, mà người Mỹ gần đây thích gọi là “đối tác chiến lược toàn diện” (phát biểu của Đại sứ Lê Bàng sáng 26/1 vừa qua), Thứ trưởng Ngoại giao Hà Kim Ngọc đánh giá nó đã đủ chín muồi để có thể phát triển ra ngoài khuôn khổ song phương và có ý nghĩa đối với khu vực và cả toàn cầu nhằm tạo ra được thế kiềng ba chân. Về quan hệ song phương, chúng ta nhớ lại Tổng thống Bill Clinton đã “lẩy Kiều” khi ông làm quốc khách của Việt Nam, hồi tháng 7/2000: "Sen tàn cúc lại nở hoa, sầu dài ngày ngắn đông đà sang xuân". Ông Clinton cho rằng, những ký ức băng giá về quá khứ đã bắt đầu tan, những phác thảo của một tương lai ấm áp chung đã bắt đầu hình thành. Cùng nhau, hai nước hãy tận hưởng mùa xuân mới này. Theo đánh giá của cựu đại sứ Mỹ đầu tiên ở Hà Nội Pete Peterson, những hoạt động tìm lại những lính Mỹ mất tích được xem là chất xúc tác xây dựng niềm tin giữa hai chính phủ. Từ đó, hai nước dựa vào nền tảng này để cải thiện các hoạt động ngoại giao. Ông Pete Peterson nhớ lại những năm 1970, không nhiều người Mỹ muốn bình thường hóa quan hệ với Việt Nam. Tuy nhiên, bằng những nỗ lực của ông và nhiều nghị sĩ Mỹ khác, cùng với Tổng thống Clinton đã đưa mối quan hệ Việt – Mỹ đi đến tốt đẹp như hôm nay.
Về kết nối trong khu vực, Việt Nam tin rằng,như đã khẳng định, sự hợp tác sâu rộng của Mỹ tại châu Á - Thái Bình Dương mang lại lợi ích to lớn cho tất cả các bên liên quan. Vì vậy, hai nước Việt Nam và Hoa Kỳ đã/đang ủng hộ và thúc đẩy vai trò trung tâm của ASEAN trong việc xây dựng các cấu trúc an ninh và kinh tế, trợ giúp ASEAN trong việc tăng cường những thể chế đa phương do ASEAN dẫn đầu, đặc biệt là Hội nghị thượng đỉnh Đông Á. Trong lĩnh vực kinh tế, Việt Nam và Hoa Kỳ ngày càng hợp tác sâu rộng với các đối tác khu vực để đoàn kết và củng cố các cơ chế giúp thúc đẩy hợp tác hai nước như TPP và APEC. Trên bình diện toàn cầu, người Mỹ hơn một lần khẳng định, Hoa Kỳ cần Việt Nam để “xoay trục” sang châu Á. Trợ lý Ngoại trưởng phụ trách các vấn đề chính trị, quân sự Puneet Talwar nói hôm 23/1 tại Hà Nội: “Việc mở rộng và củng cố quan hệ với Việt Nam là yếu tố mang tính quyết định cho nỗ lực xoay trục sang châu Á của Hoa Kỳ”. Nước Mỹ cần thúc đẩy và hỗ trợ các đối tác ở khu vực nâng cao khả năng chống tiếp cận. Khả năng đối phó với Trung Quốc của các nước như Philippines, Việt Nam là bất tương xứng nên Mỹ sẵn sàng cùng với các đối tác lớn hơn như Nhật Bản, Ấn Độ, Úc thiết lập cơ chế tăng cường hợp tác giữa các nước nhỏ để nâng cao khả năng chống tiếp cận.
Theo bài diễn văn đăng trên website Bộ Ngoại giao Mỹ, Trợ lý Ngoại trưởng Talwar bày tỏ tin tưởng, khi ông dẫn đầu phái đoàn Mỹ dự Đối thoại thường niên Việt - Mỹ lần thứ bảy về chính trị, an ninh, quốc phòng (từ 22 – 23/1) tại Hà Nội, tương lai của các mối quan hệ Việt-Mỹ mở ra nhiều hứa hẹn. Phái đoàn Mỹ gồm các đại diện từ các Bộ: Thương mại, Quốc phòng, Tư pháp, An ninh nội địa, Tuần duyên và Bộ Tư lệnh Mỹ ở Thái Bình Dương. Về phía chủ nhà, Việt Nam có đại diện của cả ba Bộ: Ngoại giao, Quốc phòng và Công an. Nhắc đến việc 2015 là dịp kỷ niệm 20 năm bình thường hoá quan hệ ngoại giao hai nước, ông Talwar trích câu tục ngữ Việt Nam “ăn quả nhớ kẻ trồng cây” để nhắc lại những người đã có công gieo trồng những hạt giống về hữu nghị và đối tác Mỹ - Việt. Đó là cựu Chủ tịch nước Lê Đức Anh và cựu Tổng thống Bill Clinton, cùng các thượng nghị sĩ như John McCain, John Kerry và Hilary Clinton cùng với các nhà ngoại giao từ mỗi nước đã mở ra chương mới trong hợp tác song phương từ năm 1995.
Khu vực châu Á-Thái Bình Dương đang có một sức thu hút không thể cưỡng lại nổi. Khu vực này là quê hương của hơn một nửa dân số thế giới và có một nước dân chủ đông dân nhất thế giới (Ấn Độ), nền kinh tế thứ nhì và nền kinh tế thứ ba (Trung Quốc và Nhật Bản), quốc gia có đa số Hồi giáo đông đảo nhất (Indonesia), và bảy trong mười quân đội lớn nhất. Ngân hàng Phát triển châu Á tiên đoán rằng trước thời điểm giữa thế kỷ này, khu vực này sẽ cho ra một nửa sản lượng kinh tế thế giới và ở đây sẽ có bốn trong mười nền kinh tế lớn nhất toàn cầu (Trung Quốc, Ấn Độ, Indonesia, và Nhật Bản). Trong lòng một khu vực năng động, giàu tiềm năng, những cũng còn nhiều bất trắc, mối quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ 20 năm qua đã thực sự được mở rộng và nâng tầm trên nhiều lĩnh vực, cả bề rộng, bề sâu cũng như hiệu quả của các lĩnh vực đó. Nếu nhìn lại cả chặng đường dài lịch sử, chúng ta mới nhận thức được hết những bước tiến cụ thể, những thành tựu nổi bật trong quan hệ hai nước ngày nay là vô cùng có ý nghĩa. Hết thảy chúng ta có thể vui mừng thấy rằng, những thay đổi không chỉ xảy ra ở cấp lãnh đạo hai nước mà còn phát triển trên cấp độ người dân, với hàng ngàn sinh viên Mỹ và Việt Nam được du học ở nước ngoài, củng cố thêm tình bạn, trao đổi ý tưởng và văn hóa, cùng mơ ước về tương lai./.
Hôm nay
Hôm qua
Tất cả