Trung Quốc muốn Mỹ “quên” Biển Đông để hướng đến tương lai!?

Các cuộc đối thoại Mỹ-Trung sẽ khởi sự vào tháng 9/2015, khi Tổng thống Barack Obama và Chủ tịch Tập Cận Bình hội kiến theo kế hoạch định trước. Hai nền kinh tế lớn nhất thế giới sẽ tìm cách đẩy mạnh hợp tác và xoa dịu căng thẳng. Điều này không hề giảm thiểu sự hung hăng trong hành động và ngỗ ngược trong tuyên bố của Trung Quốc liên quan tới các tranh chấp giữa Bắc Kinh với các nước láng giềng trong khu vực.

Ngày 30/3, hãng tin Bloomberg đã trích lời cựu Ngoại trưởng Henry Kissinger khuyên rằng, Hoa Kỳ và Trung Quốc nên tháo ngòi nổ và giảm thiểu tính cách cấp bách của các cuộc tranh luận về vấn đề Biển Đông. Lên tiếng tại Singapore, nơi ông đến dự tang lễ của cố Thủ tướng Lý Quang Diệu, Henry Kissinger giải thích, Đặng Tiểu Bình trước đây đã xử lý một số chương trình nghị sự bằng cách chấp nhận không phải vấn đề nào cũng có thể giải quyết trong thế hệ hiện tại, mà có lẽ “nên chờ thêm một thê hệ nữa, thay vì làm cho tình hình càng xấu hơn”. Phải chăng ông Tiến sỹ gốc Do Thái này khuyên mọi người kiên nhẫn, chờ đến khi Trung Quốc kết thúc mọi chuyện đâu vào đó và nuốt trọn Biển Đông mới hành động? Ông này nói như chưa bao giờ biết gì mưu mô của Tàu là gì! Công dân Mỹ mà sao lại đi “tung hỏa mù” để mưu lợi cho Trung Quốc?

“Lập lờ đánh lận con đen”

Trong khi đó, Tư lệnh hạm đội 7 và một số Thượng Nghị sỹ hàng đầu của Mỹ đã đưa ra một số khuyến nghị rất cụ thể để đối phó với thực tế Trung Quốc đã/đang bồi đắp 7 đảo san hô thành các đảo nhân tạo trên Biển Đông. Ngày 17/3, phát biểu trước tư lệnh Hải quân các nước nhân cuộc Triển lãm Hàng hải và Hàng không tại Langkawi (Malaysia), Phó Đô đốc Robert Thomas, Tư lệnh Hạm đội 7 của Mỹ, đã kêu gọi các nước ASEAN hãy thành lập một lực lượng hải quân hỗn hợp để tiến hành những cuộc tuần tra chung trên Biển Đông đang bị Trung Quốc đòi gần như toàn bộ chủ quyền. Tiếp theo đó, ngày 19/3, bốn Nghị sĩ hàng đầu tại Thượng viện Hoa Kỳ đã công bố một bức thư báo động về mối đe dọa mà các hành động quá đáng của Trung Quốc tại Biển Đông đang đặt ra cho chính nước Mỹ cũng như cho các đồng minh và đối tác của Mỹ trong khu vực.

Ngay lập tức, ngày 20 và 21/3, Trung Quốc đã “cay cú” phản pháo trước các đề nghị nói trên. Trung Quốc cực lực đả kích hai sáng kiến mới nhất ấy của Mỹ. Tân Hoa Xã đã gọi Mỹ là kẻ "xúi bậy", sau khi Bộ Ngoại giao Trung Quốc lên tiếng bác bỏ trước đấy một ngày. Trong bài xã luận bằng tiếng Anh, hãng tin chính thức của Trung Quốc đã dùng từ "kibitzer" để chỉ Hoa Kỳ. Kibitzer là một danh từ tiếng Yiddish, tức là tiếng Do thái dùng ở châu Âu trước đây, hàm nghĩa miệt thị để chỉ một loại người hoàn toàn ở ngoài cuộc. Ở đây Trung Quốc cho rằng Mỹ không liên quan gì đến vấn đề Biển Đông, nhưng lại đưa ra những ý kiến không mong muốn. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc trước đó cũng cho rằng hồ sơ Biển Đông không liên quan gì đến Mỹ và Bắc Kinh hy vọng rằng Hoa Kỳ "sẽ nghiêm túc tôn trọng cam kết không đứng về bên nào trong vấn đề chủ quyền lãnh thổ".

“Trung Quốc và Mỹ không nên luôn dùng kính hiển vi phóng đại các vấn đề của nhau, mà nên sử dụng kính tiềm vọng để nhìn vào tương lai của chúng ta và giữ mối quan hệ song phương đúng hướng”. Ngoại trưởng Vương Nghị từng nói như thế về chuyện Trung Quốc muốn Mỹ “quên” Biển Đông để cùng hướng về tương lai. Ngày 8/3, Vương Nghị phát biểu trong một cuộc họp báo bên lề kỳ họp Quốc hội hồi đầu tháng. Vương trả lời khoảng 16 câu hỏi trong suốt 90 phút với các nhà báo quốc tế. Vẫn cách thức như từ trước tới nay, hành động một đằng, tuyên bố một nẻo. Trong khi cấp tập làm biến dạng các cấu trúc các đảo trên Biển Đông, tại Hội nghị thường niên Diễn đàn châu Á Bác Ngao ở Hải Nam mới đây (26 – 29/3), ông Tập Cận Bình vẫn tuyên bố, hướng tới cộng đồng chung vận mệnh, cần kiên trì hợp tác để cùng thắng, cùng phát triển, duy trì an ninh chung ở khu vực.

Mặc cho thái độ “lập lờ đánh lận con đen” của Trung Quốc, dư luận Mỹ và thế giới vẫn cho rằng, ý kiến nêu trong bức thư nói trên cũng là ý kiến của toàn thể Thượng viện Mỹ, chứ không chỉ là quan điểm cá nhân của những người ký tên. Tầm quan trọng của bức thư còn thể hiện qua việc văn kiện này đã được công bố rộng rãi tương tự như một lá thư ngỏ, cho thấy rõ mục tiêu đánh động và vận động công luận để gây áp lực trên hành pháp Mỹ. Về mặt nội dung, có thể coi bức thư là một bản cáo trạng đối với các hành động bồi đắp đảo nhân tạo và xây dựng mà Trung Quốc đang rốt ráo tiến hành trên các rạn san hô và bãi đá ngầm mà nước này đang chiếm đóng tại Biển Đông. Những hoạt động này từng bị Giám đốc Tình báo Quốc gia Mỹ James Clapper đánh giá là "hung hăng", nhằm "bành trướng sự hiện diện và củng cố các yêu sách chủ quyền của mình".

Một cách cụ thể, các tác giả nêu bật tốc độ nhanh chóng của công việc cải tạo đất mà Bắc Kinh đang tiến hành: “Đa phần công việc này đã được hoàn tất chỉ nội trong một năm qua. Nếu tốc độ hiện nay được duy trì, thì Trung Quốc có thể hoàn tất công trình cải tạo dự định vào năm tới”. Quy mô to lớn của các công trình cũng được nhấn mạnh: “Bãi đá Ga Ven (Gaven Reef) đã có thêm 114.000 m² đất mới từ tháng 3/2014 và bãi đá Gạc Ma (Johnson Reef), trước đây là một bãi ngầm, nay đã trở thành một hòn đảo nổi, rộng 100.000 m². Công việc cải tạo và xây dựng đã làm cho Đá Chữ Thập (Fiery Cross) tăng diện tích hơn 11 lần kể từ tháng 8/2014”. Bốn Thượng nghị sĩ Mỹ kết luận: "Trong khi các nước khác xây dựng trên những khoảnh đất hiện hữu, Trung Quốc lại thay đổi kích thước, cấu trúc và tính năng hình thể của những thực thể địa lý này. Đây là một thay đổi về chất nhằm thay đổi nguyên trạng Biển Đông".

Các biện pháp đều khả thi

Trước việc Trung Quốc cố tình dùng các phương pháp cưỡng chế phi quân sự để thay đổi nguyên trạng cả ở Biển Đông lẫn Biển Hoa Đông, các Thượng nghị sĩ đã yêu cầu chính quyền Mỹ và các đối tác trong khu vực có một đối sách toàn diện mà Quốc hội Mỹ sẵn sàng ủng hộ. Các tác giả bức thư còn đề xuất một số biện pháp cụ thể chính quyền nên áp dụng. Nhận xét về các đề nghị của bốn Thượng nghị sĩ Mỹ, Giáo sư Ngô Vĩnh Long, trường Đại học Maine (Hoa Kỳ) đã nhấn mạnh đến tính chất khả thi rất cao của các biện pháp được đề xuất: “Các biện pháp cụ thể có tính chất khả thi rất lớn và đây là những điều mà chính quyền Obama đang thực hiện nhưng chưa đồng bộ và nhất quán. Đó là lý do tại sao bốn Thượng nghị sĩ công bố lá thư của họ để vừa khuyến cáo chính quyền, vừa gây dư luận trong/ngoài nước để ủng hộ và thúc đẩy những biện pháp đang theo đuổi”.

Theo đề xuất, Mỹ nên cũng nên cung cấp thường xuyên các tin tình báo về những hoạt động gây mất an ninh của Trung Quốc. Đây là một sáng kiến rất dễ thi hành và không tốn nhiều công sức. Đồng thời với việc xem lại các hình thức hợp tác an ninh, nên duy trì hình thức hớp tác nào nếu Trung Quốc ngưng xây cất và nên chấm dứt hình thức nào hay có hình thức nào mới để “phạt” nếu Trung Quốc cứ tiếp tục các hoạt động bồi đắp và xây dựng trên các đảo. Đây cũng là việc rất dễ tiến hành vì nó có tính chất đơn phương, tuy nhiên, Mỹ phải chuẩn bị dư luận để có thể triển khai tốt. Mỹ hãy tìm cách giúp các đối tác trong khu vực Biển Đông tăng cường khả năng bảo vệ an ninh cho chính họ và cho khu vực cũng như thế giới. Cứ mỗi lần có tin Trung Quốc bồi đắp hay xây cất trên các đảo thì Mỹ có thể cung cấp các phương tiện và các vũ khí cần thiết cho Philippines, Việt Nam và Malaysia nếu các nước này yêu cầu.

Trung Quốc muốn Mỹ “quên” câu chuyện Biển Đông nóng bỏng hàng ngày nhưng chính quyền đang được các nhà lập pháp khuyến cáo làm ngược lại. Thúc đẩy thêm quan hệ ngoại giao với các nước ASEAN và những nước khác trên thế giới để ủng hộ thông thương trên biển cả trong khu vực Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương là một biện pháp kết nối mang tính toàn cầu. Việc này phải được thi hành một cách nhất quán và lâu dài, chứ không phải chỉ là những phản ứng nhất thời. Do việc cung cấp các phương tiện để bảo vệ an ninh cho bao nhiêu người trong khu vực và trên thế giới, Mỹ không nên gắn biên pháp này với những điều kiện tiên quyết, như là vấn đề nhân quyền, vốn có thể dần dần được giải quyết qua các kênh khác nhau. Không thể đem việc sống còn và quyền lợi to lớn của khu vực và thế giới làm con tin cho các chính sách khác trong các tình huống khẩn cấp như hiện nay.

Người Tàu năm xưa kiên nhẫn để đạt mục tiêu của mình, chịu lép vế để thành danh. Kẻ nghèo đói năm nào giờ đã thành “gấu” lớn, ước vọng của Trung Quốc hôm nay không chỉ thoát nghèo, mà là từng bước tiến lên bá chủ thiên hạ. Không có nhượng bộ nào có thể thỏa mản lòng tham của thú đói, không có thỏa hiệp nào có thể mang lại hòa bình lâu dài nếu những chính khách hiếu chiến vẫn luôn mài dao múa kiếm. Không ai thích chiến tranh, nhưng kiên nhẫn nào cũng có giới hạn, nhượng bộ nào cũng phải có ranh giới. Thú kia một khi đủ lông đủ cánh muốn thuần hóa nó cũng khó hơn. Bài học Chamberlain năm nào Âu Mỹ còn nhớ, một đế quốc mặt trời không bao giờ lặn đã chìm trong bóng đêm. Sự kiên nhẫn trong những hoàn cảnh đặc biệt chính là sự yếu đuối bạc nhược và lòng hiếu hòa chỉ là cơ hội thúc đẩy tham vọng ngày càng trở nên quyết liệt hơn.

Vì những lẽ trên, phát biểu hôm 28/3 của Kissinger được dư luận đánh giá là “một sự tiếp tay” cho Trung Quốctrong mưu đồ thâu tóm toàn bộ Biển Đông. Kissinger đã khuyên cả Trung Quốc lẫn Hoa Kỳ nên theo gương cố lãnh đạo Trung Quốc Đặng Tiểu Bình để giảm căng thẳng. Lời khuyên này gắn với một quan điểm của ông Đặng về tranh chấp biển đảo thường xuyên được nhắc đến: Tạm gác tranh chấp để cùng nhau khai thác. Vấn đề đặt ra là câu nói của Đặng còn có một vế tiên quyết mà guồng máy tuyên truyền của Bắc Kinh ít đề cập đến, đó là “chủ quyền về ta” (chủ quyền thuộc ngã). Trong bối cảnh ấy, rõ ràng là Bắc Kinh sẽ không từ bỏ tham vọng trên Biển Đông, sau khi đã công bố tấm bản đồ hình lưỡi bò đòi chủ quyền trên gần như toàn bộ vùng biển này. Lời cố vấn của ông Kissinger nhắm vào cả Mỹ lẫn Trung Quốc, nhưng rõ ràng chỉ tác dụng trói tay Mỹ./.