+ 1. ĐẠO VĂN

Vào thánh 5 năm 1971, tại Peredelkino, Vitor Shklovsky đã kể với tôi (tức Iu. Borev.- ND), rằng câu cách ngôn “Nhà văn là kĩ sư tâm hồn” do Olesha (Olesha Iuri Karlovich – 1899 – 1960 – nhà văn, nhà thơ, nhà viết kịch Liên Xô.- ND) đưa ra trong một cuộc gặp mặt giữa Stalin với các nhà văn ở nhà Gorky. Về sau, Stalin dẫn lại câu nói ấy một cách tế nhị: “Đồng chí Olesha diễn đạt mới tinh tế làm sao – Nhà văn là kĩ sư tâm hồn”. Từ đó, cách ngôn được gán cho Stalin và nó đã khiêm tốn làm quen với quyền tác giả mới.

+ 2. CÂU LẠC BỘ NHÀ VĂN

Các nhà văn Moskva không có câu lạc bộ. Vào đầu những năm 1930, họ nhờ Gorky giúp đỡ để tổ chức. Gorky đề đạt nguyện vọng của các nhà văn tới Stalin. Stalin trả lời: “Muốn tổ chức câu lạc bộ cần tìm được một tòa nhà thích hợp”. Sau khi chọn lựa các tòa nhà xung quanh Hội nhà văn, Stalin dừng lại ở tòa lâu đài đứng biệt lập của Bá tước Olsufiev đang thuộc quyền sở hữu của Đại sứ quán Mĩ. Stalin nói: “Mĩ có thái độ rất xấu với chúng ta. Chúng ta thu hồi tòa lâu đài này của người Mĩ trao cho các nhà văn, khi nào nước Mĩ thay đổi thái độ, chúng ta sẽ cho người Mĩ tòa nhà khác”.

+ 3. TRONG ĐỘI DANH DỰ HỘ TANG

Nhà thơ Alecsandr Prokofiev kể: “Gorky chết. Người ta gọi tôi từ Leningrad đến thẳng phòng Khánh tiết. Tôi đứng trong đội hộ tang. Đối diện với tôi là Pogodin, bên cạnh là Phedin. Mắt ai cũng đẫm lệ. Tôi thấy Phedin gạt nước mắt, Pogodin thì chau mày, đầu cúi gằm buồn bã. Bỗng Stalin xuất hiện. Chúng tôi ai cũng  hoạt bát hẳn lên,  rồi tất cả vỗ tay hô to… hoan nghênh”.

Người dịch: LN

Nguồn:Борев Ю.Б. “Сталиниада” - Москва: Советский писатель, 1990