“Hiếu với dân” là một trong những phẩm chất truyền thống tiêu biểu nhất, rực rỡ nhất làm nên bản chất của Quân đội nhân dân Việt Nam Anh hùng 75 năm qua. Trong điều kiện hiện nay để giữ vững và tăng cường quan hệ đoàn kết quân - dân, vấn đề cấp thiết hàng đầu cần được coi trọng là phát huy hiệu quả truyền thống “Hiếu với dân” của Quân đội. 

“

Bộ đội giúp dân gặt lúa sau bão

Hiếu với dân” là một phẩm chất tốt đẹp, là truyền thống quý báu của quân đội ta, là cái gốc bền vững của sức mạnh chiến đấu, căn nguyên để chúng ta chiến thắng mọi thế lực xâm lược. Sự giúp đỡ, đùm bọc của nhân dân là cội nguồn sức mạnh vô địch của Quân đội, có ý nghĩa quan trọng và luôn gắn liền với sự trưởng thành và chiến thắng của Quân đội ta suốt 75 năm qua. Vì vậy, sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở Quân đội ta phải gần gũi nhân dân nếu xa rời nhân dân là thất bại. Bộ đội gần dân và được lòng dân, dân tin, dân mến, dân yêu, đi dân nhớ, ở dân thương, được dân che chở, giúp đỡ thì việc khó khăn mấy cũng hoàn thành, kẻ thù nào cũng đánh thắng. Đây là minh chứng sinh động đã được khẳng định trong thực tiễn cách mạng Việt Nam, đặc biệt là trong hai cuộc chiến tranh chống Pháp, Mỹ của dân tộc ta.

Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi mình là công bộc của dân, vì nhân dân mà chiến đấu, mà phục vụ, mà quên mình. Người đã nêu một tấm gương mẫu mực về “Hiếu với dân”. Người từng nói: “Trong bộ máy cách mạng, từ người quét nhà, nấu ăn cho đến Chủ tịch một nước đều là phân công làm đầy tớ cho nhân dân”[1], “Mình đánh giặc là vì dân. Nhưng mình không phải là "cứu tinh" của dân, mà mình có trách nhiệm phụng sự nhân dân”[2].

Trong giai đoạn cách mạng giải phóng dân tộc, biểu hiện cao nhất của “Hiếu với dân” là sẵn sàng hi sinh thân mình để giành độc lập, tự do cho Tổ quốc, hạnh phúc cho nhân dân. Ngày nay, trước sự phát triển của tình hình nhiệm vụ cách mạng trong điều kiện mới, “Hiếu với dân” không những phải kính trọng dân, giúp đỡ dân, mà còn phải biết đem tài dân, sức dân để làm lợi cho dân.

Kính trọng dân là yêu cầu đạo đức đầu tiên của nội dung “Hiếu với dân”. Nhân dân là cha mẹ của bộ đội, do đó, bộ đội không được làm điều gì mất lòng dân. Những điều dân chưa rõ, chưa hiểu thì phải giải thích cho dân hiểu, không được bất kính với nhân dân. Khi tiếp xúc với nhân dân phải kính trọng, lễ phép; thực hiện đúng mười lời thề và 12 điều kỷ luật; tôn trọng phong tục tập quán, những giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp của nhân dân địa phương nơi đóng quân. Cán bộ, chiến sĩ Quân đội phải luôn kính trọng dân, theo Hồ Chí Minh, sự: “Tôn trọng nhân dân có nhiều cách, không phải ở chỗ chào hỏi kính thưa có lễ phép mà đủ. Không được phung phí nhân lực vật lực của dân. Khi huy động nên vừa phải, không nên nhiều quá lãng phí vô ích. Phải khôn khéo tránh điều gì có hại cho đời sống nhân dân. Biết giúp đỡ nhân dân cũng là biết tôn trọng dân,…”[3].

Cùng với đó, “Hiếu với dân” là hết lòng phục vụ nhân dân thông qua việc giúp đỡ, hướng dẫn nhân dân tăng gia sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả lao động, làm cho đời sống của nhân dân từng bước được cải thiện, đồng thời tích cực giúp dân khắc phục, xóa bỏ những hủ tục lạc hậu, xây dựng cụm dân cư an toàn, bản, làng văn hóa mới. Tại nhiều bản, làng vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, “Bộ đội Cụ Hồ” không chỉ đảm nhiệm vai trò người chiến sĩ giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, mà còn đảm nhiệm tốt vai trò người thầy giáo, thầy thuốc, cán bộ khuyến nông, khuyến lâm, cán bộ hòa giải… nhất là vai trò của “người thầy giáo mang quân hàm xanh” của cán bộ, chiến sĩ Biên phòng được phát huy hiệu quả.

Bộ đội giúp dân khắc phục hậu quả lũ lụt

Việc triển khai thành lập nhiều đoàn kinh tế - quốc phòng trên các địa bàn khó khăn dọc biên giới và các khu kinh tế ven biển, kết hợp cùng chính quyền địa phương xóa đói, giảm nghèo, đã nói lên nội dung “Hiếu với dân” của Quân đội trong điều kiện mới. Đồng thời, cán bộ, chiến sĩ trong Quân đội còn là lực lượng xung kích trong giúp dân khắc phục hậu quả thiên tai, lũ lụt, hỏa hoạn, chăm sóc y tế, bảo vệ môi trường. Hình ảnh những cán bộ, chiến sĩ không quản khó khăn, gian khổ, ngày cũng như đêm, dầm mình trong nước lũ, xông pha trong hiểm nguy, khói lửa để cứu dân, bảo vệ tài sản của nhân dân, thậm chí hi sinh cả tính mạng của mình… càng tô thắm thêm truyền thống “Hiếu với dân”, hết lòng vì nhân dân phục vụ của Quân đội.

Hơn nữa, “Hiếu với dân” còn phải bảo vệ nhân dân trước các âm mưu, thủ đoạn tiến công nham hiểm của các thế lực thù địch trong chiến lược “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ nhằm tách nhân dân ra khỏi sự lãnh đạo của Đảng, chia rẽ khối đại đoàn kết toàn dân tộc, chia rẽ tình quân - dân …, từ đó làm suy giảm vai trò, sức mạnh của nhân dân, gây mất ổn định xã hội, làm cho đời sống của nhân dân gặp nhiều khó khăn… Mặt khác, bảo vệ nhân dân hiện nay còn phải tôn vinh và nhớ ơn những người có công với Tổ quốc, dân tộc và nhân dân; tôn trọng tự do, tín ngưỡng, bản sắc, truyền thống, văn hóa của các dân tộc trong đại gia đình các dân tộc Việt Nam; đồng thời kiên quyết đấu tranh chống những tà đạo, những hoạt động truyền đạo trái phép, mê tín dị đoan, lợi dụng tôn giáo làm hại đến lợi ích của Tổ quốc, dân tộc và nhân dân. Cán bộ, chiến sĩ có nhận thức đúng đắn như vậy mới phát huy được vai trò trách nhiệm của mình trong thực hiện nhiệm vụ công tác dân vận (CTDV) mới thực sự nêu cao ý thức vừa dân vận, vừa học dân.

Hơn nữa “Hiếu với dân” còn được thể hiện ở việc Quân đội tích cực, kiên quyết đấu tranh với những hiện tượng vi phạm quyền làm chủ của nhân dân, tệ tham ô, tham nhũng, lãng phí, làm thất thoát tài sản của nhân dân, giả danh bộ đội, lợi dụng uy tín của Quân đội để làm việc sai trái, gây phiền hà trong nhân dân, làm giảm niềm tin của nhân dân đối với Quân đội.

Trên cơ sở nhận thức mới về nội dung phẩm chất “Hiếu với dân”, Quân đội cần phát huy truyền thống tốt đẹp “Hiếu với dân” gắn với nhiều giải pháp đồng bộ, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong điều kiện hiện nay.

1. Thường xuyên giáo dục cán bộ, chiến sĩ tinh thần hết lòng vì nhân dân phục vụ

Trong điều kiện mới, đất nước đang phát triển theo nền kinh tế thị trường định hướng XHCN, mở cửa hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, bên cạnh các yếu tố thuận lợi cũng có nhiều yếu tố tiêu cực tác động làm xói mòn đạo đức truyền thống “Hiếu với dân” của Quân đội ta. Do đó, việc coi trọng công tác giáo dục tinh thần hết lòng vì nhân dân phục vụ, vừa đảm bảo xây dựng quân đội theo hướng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, vừa giữ được giá trị và phát huy truyền thống đạo hiếu của một Quân đội từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu. Theo đó, cần tập trung giáo dục tư tưởng của Hồ Chí Minh về quan hệ quân - dân, những gương sáng hết lòng vì nhân dân phục vụ của bộ đội ta; giáo dục ý thức chấp hành kỷ luật quan hệ quân - dân; tuyên truyền giáo dục bộ đội hiểu và tôn trọng những phong tục, tập quán, tín ngưỡng của nhân dân địa phương nơi đóng quân; giáo dục tinh thần sẵn sàng nhận và hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao. Các nội dung giáo dục cần được thực hiện thông qua các chương trình giáo dục tập trung, nhất là trong giai đoạn đơn vị hành quân dã ngoại làm công tác dân vận, huấn luyện ngoài doanh trại và thông qua sinh hoạt, học tập hàng ngày; đồng thời kết hợp chặt chẽ với địa phương thông qua các hoạt động kết nghĩa, giao lưu văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao, hoạt động giúp dân xây dựng nông thôn mới… để nâng cao kết quả giáo dục bộ đội.

2. Coi trọng bồi dưỡng cho cán bộ, chiến sĩ ý thức gần dân, trọng dân, yêu thương, bảo vệ dân và phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” hiện nay.

Đây là giải pháp cơ bản, giữ vai trò quan trọng trong bồi dưỡng nâng cao phẩm chất “Hiếu với dân” cho cán bộ, chiến sĩ cần tập trung vào những nội dung chủ yếu về quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, nghị quyết, chỉ thị của trên về vai trò của quần chúng; ý thức giai cấp, quan điểm lập trường giai cấp; ý thức trọng dân, học tập dân, bảo vệ dân, gắn bó với nhân dân, đồng cam cộng khổ với nhân dân trong mọi hoàn cảnh, cùng toàn dân thi đua xây dựng và bảo vệ Tổ quốc…; bồi dưỡng về đạo đức cách mạng, lối sống, nếp sống mẫu mực, gần gũi, thương yêu, tôn trọng quần chúng…, thông qua đó tạo tin cậy, yêu mến của nhân dân, làm sáng danh bản chất, truyền thống “Bộ đội Cụ Hồ” trong lòng nhân dân. Thực hiện tốt lời dạy của Bác Hồ: cán bộ phải dạy cho đội viên biết kính trọng dân, thương yêu dân, giúp đỡ dân, làm cho đội viên thành một người tuyên truyền bằng thực tế. Tuyên truyền phải miệng nói tay làm, phải tuỳ hoàn cảnh mà tổ chức giúp đỡ nhân dân thực sự, không phải chỉ dân vận bằng diễn thuyết …trong bất kỳ hoàn cảnh nào cũng phải làm cho “dân tin, dân phục, dân yêu”.

3. bồi dưỡng năng lực vận động quần chúng và phương pháp tác phong công tác dân vận cho cán bộ, chiến sĩ.

Chú trọng bồi dưỡng cho cán bộ, chiến sĩ trong thực hiện “ba cùng”, “bốn bám”, “năm tốt” (năng lực tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương tốt; đoàn kết nội bộ, đoàn kết quân dân tốt; tinh thần trách nhiệm tốt; ý thức tự giác tinh thần kỷ luật tốt; gương mẫu có tính khoa học, tâm huyết và quần chúng tốt). Qua đó giúp cán bộ, chiến sĩ nâng cao nhận thức về chức năng, nhiệm vụ của Quân đội, đơn vị đối với công tác dân vận hiện nay, xây dựng động cơ, trách nhiệm và định hướng hành động đúng đắn trong thực tiễn chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ công tác dân vận được giao. Để nâng cao hiệu quả công tác dân vận trong tình hình mới, cần làm cho cán bộ, chiến sĩ củng cố và phát huy phẩm chất “Hiếu với dân với những nội dung cơ bản sau:

Toàn tâm, toàn ý, hết lòng phục vụ nhân dân. Phẩm chất này đòi hỏi cán bộ, chiến sĩ phải huy động toàn bộ khả năng của bản thân như: óc nghĩ - trí tuệ, hành động, bám sát cuộc sống lao động, sinh hoạt của quần chúng để “trông”, để “nghe” quần chúng lao động sản xuất; “chân” phải đi, đến trực tiếp với quần chúng; “miệng” phải tìm mọi cách giải thích cho nhân dân hiểu rõ, việc “kiến quốc, đổi mới đất nước” là mang lại lợi ích cho đồng bào, và là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân, do đó đồng bào phải đoàn kết ra sức thi đua làm cho kỳ được theo hướng dẫn của cán bộ.

Sâu sát quần chúng, nói đi đôi với làm.Cán bộ, chiến sĩ muốn thực sự “Hiếu với dân”, toàn tâm, toàn ý phục vụ nhân dân thì trong quá trình thực thi nhiệm vụ phải năng động, sáng tạo, sâu sát thực tế, gắn bó với quần chúng để không những “nghe”, “trông” nhân dân đang nghĩ gì, làm gì, đang phải trải qua những khó khăn, thử thách gì mà còn phải tuyên truyền, giác ngộ, tổ chức nhân dân thành phong trào hành động cách mạng và đặc biệt phải “cùng làm” với nhân dân để hướng dẫn, giúp đỡ đồng bào, góp phần thiết thực vào giải quyết những khó khăn thiếu thốn về vật chất và tinh thần của nhân dân, nhất là ở các địa bàn vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc ít người. Quá trình bồi dưỡng cho cán bộ, chiến sĩ chuẩn mực này, cần đấu tranh chống lại lối “chỉ nói suông” - nói không đi đôi với làm và có làm thì chỉ làm theo lối quan liêu “bàn giấy” như Hồ Chí Minh đã từng nhắc nhở.

Thật thà nhúng tay vào việc. Đòi hỏi cán bộ, chiến sĩ các đơn vị Quân đội khi làm công tác dân vận phải thật thà “nhúng” tay vào việc, làm việc một cách thực sự, phải thực hiện “ba cùng”, “bốn bám” trong cuộc sống hàng ngày của quần chúng; phải trung thực, giúp đỡ nhân dân với tất cả tấm lòng chân thực của mình chứ không phải là sự đối phó, làm lấy lệ. Làm việc với lương tâm, trách nhiệm vì nhân dân mà phục vụ, như Hồ Chí Minh đã dạy: mỗi quân nhân phải là một cán bộ tuyên truyền, tuyên truyền bằng nhiều cách, không phải ở chỗ nào hỏi kính thưa có lễ phép đã đủ, mà phải thật thà nhúng tay vào việc. Người yêu cầu cán bộ phải dạy cho đội viên biết kính trọng nhân dân, thương yêu nhân dân, giúp đỡ nhân dân, làm cho đội viên thành một người tuyên truyền bằng thực tế. Tuyên truyền phải bằng miệng nói tay làm, phải tùy hoàn cảnh mà tổ chức giúp đỡ nhân dân thực sự, không chỉ dân vận bằng diễn thuyết.

4. Cán bộ, chiến sĩ Quân đội tích cực học tập, tu dưỡng, rèn luyện trở thành người con hiếu thảo của nhân dân.

Học tập, tu dưỡng, rèn luyện là biện pháp tốt nhất thúc đẩy mỗi cán bộ, chiến sĩ Quân đội nâng cao phẩm chất “Hiếu với dân” trong điều kiện mới. Để gây lòng tin cậy, yêu mến của nhân dân, mỗi cán bộ, chiến sĩ phải luôn tích cực học tập, huấn luyện chuyên môn nghiệp vụ, trình độ kỹ thuật, chiến thuật, nâng cao trình độ chiến đấu và sẵn sàng chiến đấu, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đặt ra trong mọi tình huống, thành thạo các phương án tác chiến, nhất là phương án bảo vệ đơn vị, phòng chống cháy nổ, bão lụt…; đồng thời, phải rèn luyện bản lĩnh chính trị vững vàng, thường xuyên tu dưỡng đạo đức cách mạng, xây dựng tác phong công tác mẫu mực: trọng dân, gần dân, hiểu dân và hết lòng phục vụ nhân dân.

Đặc biệt mọi cán bộ, chiến sĩ phải thực sự tự giác, gắn bó với nhân dân, kính trọng dân, giúp đỡ dân, bảo vệ nhân dân, coi đó vừa là nghĩa vụ, vừa là vinh dự và trách nhiệm, tình cảm và đạo đức cách mạng của mỗi quân nhân. Để thực sự “Hiếu với dân” và thực hiện tốt chức năng “đội quân công tác” thì việc giúp đỡ bảo vệ nhân dân đòi hỏi phải toàn diện từ tính mạng, tài sản, phẩm giá đến quyền bình đẳng của công dân.

Phát huy truyền thống vẻ vang, nhất là “Hiếu với dân” trong 75 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, mỗi cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam cần quán triệt sâu sắc, thực hiện triệt để tư tưởng “Hiếu với dân” của Hồ Chí Minh. “Tất cả quân nhân phải làm cho dân tin, dân phục, dân yêu. Phải làm thế nào để khi mình chưa đến, thì dân trông mong, khi mình đến thì dân giúp đỡ, khi mình đi nơi khác thì dân luyến tiếc”[4]. Đồng thời, nhận thức và giải quyết đúng đắn bài học của Đảng ta rút ra trong quá trình đổi mới “… phải luôn quán triệt quan điểm “dân là gốc”, vì lợi ích của nhân dân, dựa vào nhân dân, phát huy vai trò làm chủ, tinh thần trách nhiệm, sức sáng tạo và mọi nguồn lực của nhân dân; phát huy sức mạnh đại đoàn kết của toàn dân tộc”[5], góp phần tăng cường hơn nữa mỗi quan hệ máu thịt giữa Quân đội với Nhân dân, xứng đáng với lời khen ngợi của Người: “Quân đội ta trung với nước, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu hi sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”[6].