Ngày 24/10/2020 vừa qua, sự kiện học thuật đầu tiên của The Ladder – Không gian học thuật cho cộng đồng đã được tổ chức tại Sài Gòn, với sự tham gia của các nhà nghiên cứu và các bạn trẻ.

Sáng thứ bảy là thời điểm lí tưởng cho nhiều dự định: dự định nghỉ ngơi, dự định vui chơi hay dự định hoàn thiện những công việc còn dang dở. Đối với những người đăng kí tham dự seminar, khoảng thời gian hiếm hoi cuối tuần này được dùng cho việc xem phim, suy ngẫm và trao đổi. Một sự lạ lùng đáng lưu tâm. Nhưng, như nhà phê bình điện ảnh Vũ Ánh Dương - diễn giả khách mời của sự kiện, chia sẻ: “Sao lại không?”

Sự kiện tháng 10 của The Ladder có mục tiêu chủ đạo hướng tới sự tiếp nhận và phản hồi điện ảnh từ cộng đồng, cụ thể ở đây là nền điện ảnh Nhật Bản. Bộ phim được chọn là “The Ballad of Narayama”, một tác phẩm đủ sức gây choáng ngợp cho bất kì ai lần đầu tiếp cận, bởi có quá nhiều điều được đề cập, hay có quá nhiều điều cần bàn luận. Nói ngắn gọn, seminar sử dụng chỉ một bộ phim, nhưng nội dung trao đổi sau đó đã vượt khỏi giới hạn của một sản phẩm của bộ môn nghệ thuật thứ bảy.

Chiếm phần lớn thời gian của sự kiện là hoạt động xem phim cùng nhau của cả diễn giả lẫn người tham dự. Sự tập trung hiện lên tối đa, dù cho với nhiều cá nhân, đây không phải là lần đầu họ thưởng thức bộ phim này. Sự chăm chú ấy phản ánh sức hấp dẫn và sự phức tạp của một tác phẩm điện ảnh lớn, đủ sức thuyết phục khán giả nhận ra những yếu tố ấn tượng, hoặc khám phá thêm những chi tiết ấn tượng mới.

Phần cuối cùng, mang tính chất quan trọng nhất của sự kiện, là không gian trao đổi tự do về những phát hiện và đánh giá đa diện về tác phẩm, từ ý kiến của các diễn giả khách mời - thông qua những góc độ chuyên môn đầy chiều sâu, đến đóng góp của khán giả tham dự - đều là những phát hiện cá nhân đáng quý.

Cuộc trao đổi sôi nổi có thể chia thành ba nhóm:

1. những phát hiện về ngôn ngữ phim trong việc tạo dựng ấn tượng về mối quan hệ giữa các nhân vật, về không gian và thời gian, về sự dự đoán diễn biến sự kiện (ý kiến từ khán giả);

2. phát hiện về sự song hành trong ngôn ngữ phim, đọc tác phẩm phim như một cấu trúc và sự tham gia của các nhân vật trong cấu trúc ấy - đánh giá từ góc nhìn kí hiệu học (ý kiến từ TS. Nguyễn Thị Minh);

3. sự học hỏi về tinh thần điện ảnh của những tác phẩm thuộc Làn Sóng Mới (New Wave) nói chung và tinh thần điện ảnh Nhật Bản nói riêng - dám nhìn nhận những giá trị có phần đen tối của quá khứ, động cơ cho sự phát triển tư tưởng văn hóa trong tương lai (ý kiến từ nhà phê bình Vũ Ánh Dương)

Các thành viên tham gia seminar tháng 10

Cuộc trao đổi có thể sẽ còn kéo dài, với thêm nhiều đóng góp, nếu như không có sự hạn chế của thời gian. Tuy nhiên, sự giới hạn ấy, âu cũng là cái hay, khi những dòng suy tư sẽ tiếp tục được tự do bộc lộ, vì không phải dừng lại ở bất kì diễn giải chuẩn mực nào. Tất cả những chia sẻ của các diễn giả đều được nhấn mạnh ở mục đích khơi gợi. Suy cho cùng, việc từ chối hướng dẫn và chỉ khơi gợi cho những tiếp nhận độc lập mới quan trọng hơn cả. Và seminar kết thúc với sự thiếu vắng của những kết luận, một sự thiếu hết sức cần thiết cho việc minh chứng sức sống của một tác phẩm giá trị. The Ladder đã thành công trong việc tạo ra cơ hội cho việc suy ngẫm và trao đổi không giới hạn, cũng chính là tiền đề cho những phát triển học thuật tự do và đáng giá.