Sáng ngày 14/12, tại di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia Đền thờ cụ Ngô Trí Hòa (thôn Đông Trai, xã Diễn Kỷ, huyện Diễn Châu), Hội đồng gia tộc họ Ngô Công Thần Lý Trai và UBND xã Diễn Kỷ đồng tổ chức kỷ niệm 397 năm (21/11/1625 - 21/11/2022) ngày mất Hoàng Giáp Hộ Bộ Thượng thư kiêm Quốc Tử giám tế tửu - Xuân quận Công Thượng đẳng thần - Thái bảo Ngô Trí Hòa; kỷ niệm 430 năm phụ tử đồng khoa tiến sỹ đồng kỷ niệm 30 năm di tích được cấp bằng di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.

Dự lễ có đồng chí Trần Thị Mỹ Hạnh, Ủy viên Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao, cùng đại diện Ban Quản lý di tích tỉnh, dòng họ Ngô Công Thần Lý Trai cùng đông đảo bà con.

Cụ Ngô Trí Hòa (1564-1625) người xã Lý Trai, huyện Đông Thành, tỉnh Nghệ An, là danh thần nhà Lê Trung hưng trong lịch sử Việt Nam. Tên tuổi của ông không chỉ được ghi trong sử sách mà còn được biết đến qua văn học dân gian Việt Nam. Cụ tổ là Ngô Công Định từ Bắc Ninh vào đây lập nghiệp năm 1480. Cha ông là Ngô Trí Tri

Năm 1592, đời Lê Thế Tông, hai cha con ông cùng đi thi. Năm đó ông 28 tuổi, cha ông 56 tuổi. Kết quả trong kỳ thi đó, cả hai cha con cùng đỗ tiến sĩ: Ngô Trí Tri đỗ tam giáp tiến sĩ, còn Ngô Trí Hòa đỗ hoàng giáp thứ hai (đỗ đầu là Trịnh Cảnh Thụy). Tên tuổi cha con ông (cùng Trịnh Cảnh Thụy) được ghi tại bia tiến sĩ số 21 trong Văn Miếu Quốc Tử Giám.

Phát biểu tại buổi lễ, Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Trần Thị Mỹ Hạnh cho biết Dòng họ Ngô tại xã Diễn Kỷ, huyện Diễn Châu là dòng họ nổi danh của tỉnh Nghệ An. Sự kiện cả hai cha con Ngô Trí Tri và Ngô Trí Hòa cùng đỗ tiến sĩ trong một khoa thi là niềm tự hào không chỉ của dòng họ mà còn của cả quê hương xứ Nghệ vì lần đầu tiên trong lịch sử khoa cử Việt Nam có hai cha con cùng đỗ tiến sĩ trong một khoa thi. Vua Lê Thế Tông tặng bức trướng cho hai cha con vinh quy bái tổ có 10 chữ vàng cũng nói về điều chưa từng có trong khoa bảng Việt Nam: "Khoa danh thiên hạ hữu, phụ tử thế gian vô". (Nghĩa là: Đậu đại khoa trong nước có nhiều người, nhưng cha con cùng đậu một khoa thì chưa thấy bao giờ).

Ghi nhận những cống hiến của dòng họ, năm 1992, Nhà nước đã cấp bằng xếp hạng di tích cấp quốc gia cho quần thể di tích gồm Đền thờ và lăng mộ các vị thủy tổ dòng họ Ngô. Trong thời gian qua, Nhà nước đã có nhiều sự quan tâm, đặc biệt là tỉnh Nghệ An thường xuyên cùng con cháu họ Ngô tổ chức các buổi tế lễ cũng như cấp các nguồn kinh phí để bảo tồn di tích của dòng họ. Trong đợt vừa rồi, tỉnh Nghệ An cũng đã cấp 2 tỷ đồng cho việc bảo tồn tôn tạo di tích này.

Giám đốc Sở cũng mong rằng, trong thời gian tới di tích này ngày càng được bảo tồn và phát huy giá trị tốt hơn, và con cháu dòng họ Ngô hãy tiếp nối tuyền thống tốt đẹp của cha ông để có những cống hiến cho quê hương, đất nước./.