Sáng 09/3, UBND huyện Yên Thành phối hợp UBND xã Đồng Thành tổ chức lễ đón Bằng xếp hạng Di tích lịch sử cấp tỉnh đền Bà Chúa.

Chương trình văn nghệ chào mừng lễ đón Bằng xếp hạng Di tích cấp tỉnh đền Bà Chúa, xã Đồng Thành. Ảnh Hà Hồ

Dự lễ có ông Nguyễn Viết Hưng - Ủy viên BCH Đảng bộ tỉnh, Giám đốc Sở Nội vụ; ông Bùi Công Vinh - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch; đại diện lãnh đạo Ban Quản lý di tích tỉnh; Lãnh đạo UBND huyện Yên Thành, UBND xã Đồng Thành củng đông đảo Nhân dân và du khách thập phương.

Di tích đền Bà Chúa được xây dựng từ thời Nguyễn để thờ vị thần có vị hiệu “Sơn thần Bạch Y Công chúa chân nhân”. Hiện nay, thần tích về thần tại đền Bà Chúa chưa tìm thấy tài liệu thành văn nào ghi chép nhưng lại được lưu truyền trong dân gian bằng hình thức truyền ngôn như sau:

Khu vực làng Đồng Cò có nhiều núi non xung quanh như Động Chạc Địu, Động Chạc Nạng, Động Cháy, lèn Búp Măng, lèn Đất, lèn Khe Mài… Mỗi khi qua vùng này, lúc trời tối, người dân vẫn thường thấy bóng 1 người con gái mặc áo trắng thoát ẩn thoát hiện, nhưng khi đến nơi tìm thì biến mất. Nhân dân vùng này thường vào rừng đốn củi, lấy gỗ, làm rẫy, khi bị thú dữ quấy phá, bóng người con gái mặc áo trắng lại xuất hiện cứu giúp. Với sự linh ứng, Nhân dân đã lập đền thờ phụng cho đến tận ngày nay.

Vào những năm cuối của thế kỷ XIX, khu vực đền Bà Chúa từng là địa điểm lập đại bản doanh gắn với tên tuổi của cụ Nguyễn Xuân Ôn (Nghè Ôn), Nguyễn Văn Ngợi (Tác Bảy) với những hoạt động đóng đại bản doanh, luyện tập binh đao, rèn đúc vũ khí tuyển mộ quân cơ, dấy cờ Cần Vương chống Pháp.

Lễ rước Bằng về di tích. Ảnh Hà Hồ

Di tích đền Bà Chúa tọa lạc trên khuôn viên rộng 5069m², tại một vị trí đắc địa giữa thung lũng của Đồng Đền, bao quanh là các dãy núi như Động Cháy, núi Chạc Địu, lèn Khe Mài, Lèn Cò ..., trước mặt đền có dòng khe Vụng Chẹo chảy làm minh đương, sau lưng có động Chạc Nạng làm hậu chẩm, tạo nên thế “tọa sơn vọng thủy”. Bên phải đền có lèn Múp Măng sừng sừng, bên trái đền là dãy núi Eo Khế uốn lượn, làm nên thế “tả thanh long, hữu bạch hổ” cho ngôi đền. Đền Bà Chúa có kiến trúc gồm 3 tòa: hạ điện, trung điện và thượng điện, mặt bằng kiến trúc được sắp xếp theo kiểu chữ Tam, uy nghi cổ kính.

Hàng năm vào 2 ngày mồng 9, mồng 10 tháng Hai âm lịch, dân làng tổ chức tế thần rất long trọng thu hút đông đảo du khách thập phương.

Với những giá trị về lịch sử, văn hóa và khoa học của di tích, ngày 27/12/2024, UBND tỉnh Nghệ An đã ban hành Quyết định số 3618/QĐ-UBND, xếp hạng đền Bà Chúa là di tích lịch sử cấp tỉnh.

Ông Bùi Công Vinh - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch trao Bằng xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh cho địa phương. Ảnh Hồ Hà

 Trao bằng và phát biểu tại buổi lễ, ông Bùi Công Vinh - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nghệ An đã ghi nhận những nỗ lực, cố gắng của địa phương trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di tích; đồng thời cũng đề nghị Đảng bộ, Nhân dân huyện Yên Thành, Nhân dân xã Đồng Thành tiếp tục làm tốt hơn nữa công tác bảo vệ và phát huy giá trị di tích, thực hiện tốt Luật Di sản Văn hóa để di tích mãi mãi trường tồn, trở thành một địa chỉ sinh hoạt văn hóa tâm linh trang nghiêm tôn kính, gắn kết các thế hệ trở về với cội nguồn, góp phần giáo dục thế hệ trẻ, cố kết cộng đồng, làng mạc, bồi đắp thêm tình yêu quê hương cho các thế hệ./.