Đội U15 Sông Lam giành chức Vô địch lần thứ 5 tại Giải U15 Quốc gia năm 2022 báo công tại Quảng trường Hồ Chí Minh. Ảnh: Đức Anh

U15 - Một thời oanh liệt

Mùa xuân năm 1979 đánh dấu cột mốc quan trọng đối với bóng đá trẻ Nghệ An khi Giải bóng đá Thiếu niên lần đầu tiên được tổ chức. Giải do Trường Huấn luyện TDTT (nay là Trung tâm Huấn luyện và Thi đấu TDTT tỉnh Nghệ An) phối hợp với Trung tâm TDTT thành phố Vinh tổ chức dưới sự chỉ đạo của Giám đốc Sở Thể dục Thể thao Nghệ Tĩnh. Giải đấu dành cho lứa tuổi từ 13 đến 15 tuổi đã diễn ra sôi nổi, thu hút 500 vận động viên trên toàn tỉnh tham gia. Từ giải đấu này, 25 tài năng trẻ được tuyển chọn vào lớp bóng đá năng khiếu đầu tiên do Trường Huấn luyện TDTT tỉnh quản lý và huấn luyện, để các em trở thành vận động viên nòng cốt của bóng đá Nghệ An sau này. 

Kể từ đó, Sở TDTT Nghệ Tĩnh (nay là Nghệ An) đã duy trì tổ chức các lớp năng khiếu thường xuyên tại các huyện được chọn là trọng điểm về bóng đá, đồng thời xây dựng chương trình đưa bóng đá vào học đường từ bậc mầm non đến THCS. Đây là hướng đi mang tính chiến lược nhằm phát hiện sớm và bồi dưỡng tài năng từ gốc.

Không chỉ dừng lại ở công tác huấn luyện, các hệ thống bóng đá phong trào cũng được chú trọng như: Giải “Trò chơi bóng đá” ở mẫu giáo, Giải bóng đá Tiểu học, THCS, THPT và các trường chuyên nghiệp… Những hoạt động này không chỉ nuôi dưỡng đam mê, mà còn tạo nên môi trường thi đấu thực tiễn để các cầu thủ nhí rèn luyện kỹ năng.

Bước sang đầu những năm 2000, bóng đá trẻ Nghệ An đạt được sự phát triển vượt bậc cả về quy mô lẫn chất lượng. Theo thống kê năm 2000-2001, toàn tỉnh có hơn 1.500 sân bãi phục vụ tập luyện bóng đá, bóng đá thiếu niên nhi đồng đã được mở rộng đến tận các thôn xóm, làng bản. Riêng TP Vinh có tới 250 đội bóng thiếu niên và nhi đồng tham gia các giải đấu phong trào - con số ấn tượng cho thấy sức sống mạnh mẽ của bóng đá học đường và góp phần vào những hoạt động cho các cháu tham gia sôi nổi vào những ngày hè. Phong trào vẫn được duy trì và mở rộng cho đến ngày này. 

Nhờ nền tảng vững chắc, bóng đá trẻ Nghệ An gặt hái nhiều thành công rực rỡ. Từ U11 đến U23, các đội bóng đều từng giành Huy chương Vàng tại các giải đấu toàn quốc. Riêng đội U15 từng nhiều lần vô địch quốc gia, được tham dự các giải đấu quốc tế và đặc biệt vinh dự được Thủ tướng Phan Văn Khải tiếp tại nhà khách Chính phủ - một dấu ấn đáng nhớ trong lịch sử bóng đá trẻ tỉnh nhà. 

Đổi mới tư duy, đưa bóng đá xứ Nghệ vươn tầm

Chia sẻ về định hướng phát triển bóng đá Nghệ An trong thời kỳ mới, ông Nguyễn Hoàng Thụ (nguyên là Giám đốc Sở TDTT Nghệ An) nhận định: Trong bối cảnh bóng đá hiện đại ngày càng đòi hỏi cao về thể chất, đặc biệt là chiều cao và thể lực để cạnh tranh ở đấu trường khu vực và quốc tế, công tác đào tạo trẻ cần có sự điều chỉnh chiến lược.

Theo ông Thụ, việc đầu tiên là tiếp tục mở rộng phong trào bóng đá lứa tuổi nhi đồng và thiếu niên trên toàn tỉnh để phát hiện và sàng lọc tài năng. Cần ưu tiên lựa chọn các em nhỏ có tố chất và thể hình tốt, nhất là chiều cao - yếu tố quan trọng để đào tạo theo hướng dài hạn. Qua nghiên cứu, giai đoạn từ U11 đến U15, việc huấn luyện nên tập trung vào kỹ thuật cơ bản, hạn chế rèn luyện thể lực quá sớm để tránh ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất tự nhiên. Cho nên, lứa tuổi này cần được tham gia các giải mang tính tập luyện. Nếu tập trung huấn luyện về thể lực với khối lượng và cường độ cao nhằm phát triển sức mạnh sớm để đạt thành tích trong thi đấu, sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển về chiều cao và chuyên môn của các em sau này.

Bên cạnh đó, ông Thụ nhấn mạnh: “Giai đoạn từ U11 đến U15 là thời kỳ phát triển mạnh mẽ và có sự đào thải lớn, do đó cần liên tục bổ sung, thay thế để chọn ra những nhân tố thực sự nổi bật. Đây là giai đoạn trang bị kĩ thuật cơ bản. Một đề tài đã được nghiên cứu đối với phát triển thể lực và chiều cao của U15 ở Nghệ An (lứa vận động viên Văn Quyến, Công Phượng, Như Thuật, …) do Sở TDTT Nghệ An chủ nhiệm đề tài, phối hợp với Viện khoa học TDTT và Sở TDTT Hà Nội nghiên cứu và ứng dụng. Kết quả lứa tuổi U15 Nghệ An tham gia giải U16 quốc tế tổ chức tại Đà Nẵng đã thắng đội U16 Trung Quốc 1-0; và đây cũng là đội hình chính đã tham gia Sea Game 22 tại Việt Nam và đã đạt được Huy chương Bạc. 

Đến độ tuổi U17 trở lên, khi kĩ thuật đã ổn định, thể lực và chiều cao đang đà phát triển mạnh, các cầu thủ cần được đầu tư chiều sâu về dinh dưỡng, rèn luyện chuyên biệt, kết hợp với thi đấu thực tế để hình thành tư duy chiến thuật và bản lĩnh thi đấu.

Chỉ khi có một nền tảng vững chắc từ lứa U17 trở đi, bóng đá Sông Lam Nghệ An mới có thể sản sinh những thế hệ cầu thủ đủ sức thi đấu ở các giải chuyên nghiệp, góp phần nâng tầm bóng đá tỉnh nhà và đóng góp cho đội tuyển quốc gia", ông Thụ khẳng định.

Lời kết

Từ dấu ấn lịch sử của lứa U15 - những viên gạch đầu tiên xây nên nền móng cho bóng đá trẻ Nghệ An, đến yêu cầu phát triển chuyên sâu trong thời đại bóng đá hiện đại, có thể thấy rằng: phát triển bền vững phải bắt đầu từ đầu tư bài bản. Bên cạnh đó, bóng đá Nghệ An cũng cần có sự quan tâm và đầu tư từ phía tỉnh nhà để có thể phát triển bền vững và nở rộ hơn trong tương lai. Từ đó, Sông Lam Nghệ An mới có thể tiếp tục duy trì được vị thế là "cái nôi" của bóng đá Việt Nam./.

(Bài đã đăng VHTT Nghệ An số 17 - Tháng 6/2025)