Diễn đàn

Một cảnh báo về môi trường sinh thái

Văn hoá Nghệ An
Thứ 5 14/01/2010

Thông tin chính xác là đôi bờ sông La ở Linh Cảm (Đức Thọ - Hà Tĩnh) cùng với sông Lam ở Nam Đàn (Nghệ An) đã bắt đầu có rươi. Đừng vội nghĩ rươi là món ăn dân giã đang mốt, giá rươi lên đến hàng mấy trăm ngàn đồng/kg vì được xuất khẩu sang Trung Quốc mà vội mừng. Rươi chuyển dịch lên phía thượng nguồn chứng tỏ không chỉ mực nước biển dâng cao mà còn vì nguồn nước ngọt từ thượng nguồn về đang cạn dần để cho nước mặn lấn sâu vào đất liền, làm mặn hóa các dòng sông. Điều đó báo hiệu và báo động nguy cơ suy thoái môi trường sinh thái tự nhiên của lưu vực hệ thống sông Cả.

Còn nhớ cách đây hai năm (2007), một trận lũ quét kinh hoàng đã xảy ra ở Quế Phong, làm chết nhiều người và tàn phá bản mường, ruộng nương. Ngày nay các dòng sông đỏng đảnh hơn, lúc đầy lúc vơi một cách bất thường và càng ngày thêm hung dữ. Sông cạn làm khô hạn ruộng đồng, làng mạc. Sông lũ lụt bất thường nhấn chìm cả tỉnh trong nước. Chưa bao giờ câu thành ngữ “nhất thủy, nhì hỏa...” lại ứng nghiệm một cách tàn nhẫn như những năm vừa qua.

Sông không tự làm cạn mình. Sông không tự hung hãn. Tất cả là tại con người. Tàn phá rừng cũng đồng nghĩa với tàn phá các dòng sông, tàn phá môi trường sinh thái tự nhiên và nhân văn của hàng triệu, hàng chục triệu người. Chưa bao giờ người ta dùng gỗ nhiều và nhiều gỗ quý như ngày nay. Chưa bao giờ người ta phá rừng một cách quyết liệt như ngày nay. Các trận lũ đã vạch mặt chỉ tên điều đó. Để lấy một cây làm gỗ họ phải đốn hạ hàng trăm cây lớn nhỏ khác. Một nhà máy thủy điện cũng đã nhấn chìm, bức tử hàng ngàn, hàng chục ngàn hécta rừng. Nhà nước cấm săn bắt thú rừng nhưng các nhà hàng ở TP Vinh, TP Hà Tĩnh và nhiều nơi khác vẫn ngang nhiên bán thịt thú rừng.

Rồi ngày mai khi các nhà máy thủy điện ở đầu nguồn sông La, sông Lam tích nước để chạy tua bin thì liệu có để cho hệ thống sông Cả khô kiệt như sông Hồng, và cũng nhấn chìm dân miền Trung như năm nay. Và cũng rất nên nghĩ đến liệu chừng lợi ích cục bộ của các ông chủ khi các nhà máy đã cổ phần hóa có nhường chỗ cho lợi ích của cộng đồng, của đất nước.

Không được phép nghi ngờ tiềm năng tài nguyên và vai trò của thủy điện. Đó là sự thật và là nguyên tắc. Nhưng tính chuyện tương lai là không thể không làm.

Con rươi thật nhỏ nhưng một khi nó đã ngược dòng thêm hàng chục cây số là điều đáng được quan tâm. Không phải món mắm rươi hấp dẫn cả người ta lẫn người Tàu mà vì nó báo động sự tàn phá của môi trường sinh thái đã quá sức chịu đựng của thế giới tự nhiên, và của cả thế giới Con Người.

Con rươi nhỏ đang cảnh tỉnh những con người lớn về một thế giới bền vững hôm nay và ngày mai./.