TNS McCain: Ngôn ngữ duy nhất mà Putin hiểu là ngôn ngữ sức mạnh. TNS Cộng hòa nói về nguyên tắc “(duy trì) hòa bình bằng sức mạnh” (peace through strength), về đội hình của Trump, và về vũ khí cần cho Ucraine.

Hãng thống tấn Dojd của Nga phỏng vấn TNS bang Arizona, người đứng đầu ủy ban Quân lực Thượng viện Hoa Kỳ[1]. Ông McCain đã bày tỏ quan điểm của mình với Donald Trump và đội hình của ông này, cụ thể là về cựu lãnh đạo ExxonMobile ông Tillerson, người có quan hệ chặt chẽ với Nga và đang là ứng viên chức Ngoại trưởng Hoa Kỳ. Ông McCain cũng nói: về khả năng áp dụng những trừng phạt mới chống Nga, về chính sách của Putin ở Trung Đông, và về những phát biểu của Trump về NATO.

J. Nemtsova (người dẫn chương trình của Hãng Dojd): chí còn đôi ngày nữa là tới Lễ nhậm chức của Tổng thống đắc cử Donald Trum, ứng cử viên Đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử vừa qua. Ngài, một đảng viên Cộng hòa, cảm thấy mình là người chiến thắng hay thất bại?

John McCain: Tôi ư? Tôi vừa được bầu lại tại bang nhà Arizona. Dĩ nhiên thắng lợi của ngài Trump đã gây sửng sốt cho mọi người. Nhờ thắng lợi của ông ấy mà phe Cộng hòa chúng tôi lại nhập cuộc (Đảng cầm quyền nhiệm kỳ này). Hiện nhiều vấn đề còn ngỏ về chính sách đối ngoại và chiến lược quốc phòng - an ninh. Tôi chắc rằng chúng tôi sẽ tham gia soạn thảo các vấn đề này. Về an ninh quốc gia, hiện tại đội hình mà Trump chọn gây được ấn tượng với tôi: tướng Mattis (ứng viên chức Bộ trưởng Quốc phòng), tướng Flinn (ứng viên chức Cố vấn an ninh Quốc gia), tướng Kelli (ứng viên Bộ trưởng an ninh nội địa). Tôi biết các vị này đã nhiều năm và chào mừng các ứng viên này. Tuy nhiên, đến giờ tôi vẫn chưa biết vị tồng thống vừa được bầu sẽ làm gì.

J. Nemtsova: Trong họp báo đầu tiên sau khi thắng cử, Trump đã lần đầu tiên thừa nhận công khai rằng trong tiến trình cuộc bầu cử ở Mỹ vừa qua đã xảy ra các cuộc tiến công Mạng do các tin tặc Nga thực hiện…

McCain: Tôi đã mừng khi được nghe thú nhận trên. Donald Trump đã nhận xét đúng, rằng các nước khác đã tiến hành những hành động tương tự. Nhưng riêng tôi hoan nghênh ông ta đã phải thừa nhận trách nhiệm của người Nga trong vụ này – một điều không thể gây nghi ngờ.

J. Nemtsova: Cùng kỳ Trump cho hay, rằng thiện cảm mà Putin dành cho ông ta chính là lợi thế, chứ không phải là khiếm khuyết của chính quyền mới, rằng Putin rồi sẽ kính trọng nước Mỹ hơn trước nhiều, và Nga rồi sẽ không đột nhập (trái phép) vào các mạng máy tính của Mỹ nữa. Ngài nghĩ gì về điều này?

McCain: Tôi nghĩ rằng Vlafimir Putin là kẻ sát nhân, là kẻ cướp và là sản phẩm của KGB, tổ chức luôn lợi dụng mọi tình huống để cầu lợi cho mình. Tôi đã chứng kiến ba đời tổng thống Mỹ: Bush (con), Clinton và Obama – những vị đã nghĩ rằng có thể cải thiện quan hệ với Putin. Họ đã ngợi khen ông ta. Chẳng hạn, George Bush nói khi nhìn vào mắt tổng thống Nga, ông ta đã nhìn thấy tâm hồn Putin. Và dưới thời Obama đã xuất hiện cái nút “tái khởi động” (reset button – để đưa) quan hệ với Nga (sang một quỹ đạo đúng). Nhưng chúng ta đã hiểu được Putin là người thế nào. Chúng tôi cần quay lại với quan niệm của thời kỳ Reagan – “(duy trì) hòa bình bằng sức mạnh” (peace through strength). Putin cần hiểu rằng nếu gây hấn với các quốc gia khác sẽ phải chịu thiệt hại nhiều hơn là được lợi.

Chúng ta đã nhìn thấy Putin phá hủy Ukraine thế nào, giật lấy Crimea ra sao. Tiếp sau, là cảnh các máy bay khu trục của Nga ném bom các bệnh viện ở Allepo bằng vũ khí có độ chính xác cao. Bây giờ chúng ta đang chứng kiến Nga chuyển quân vào Kalinigrad. Tất cả những điều đó lại đang được thực hiện bởi một nước yếu kém về kinh tế. Vậy đã đến lúc chúng ta quay về với quan niệm “(duy trì) hòa bình bằng sức mạnh” (peace through strength). Dĩ nhiên chúng tôi hoan nghênh đàm phán với Putin, nhưng chỉ đàm phán trên thế mạnh.

J. Nemtsova: Trump hiểu điều này?

McCain: Tôi không rõ. Nhưng tôi biết rằng tướng Mattis hiểu điều này. Tôi cũng nghĩ các tướng Kelli và Flinn hiểu điều này. Và tôi hy vọng họ sẽ có những ảnh hưởng có ích tới tổng thống vừa được bầu.

J. Nemtsova: Ngài có ấn tượng gì về cuộc họp báo (của Trump) khi xảy ra xung đột giữa tổng thống mới và CNN? Trump đã cáo buộc CNN đã truyền đi những tin tức giả mạo (fake). Ấn tượng chung của ngài về cuộc họp báo này, không chỉ bao gồm những tuyên bố của Trump về Nga, và về các cuộc tấn công Mạng (nhằm vào Mỹ)?

McCain: Có thể nói dài vẻ điều này, nhưng tôi sẽ nói ngắn. Tổng thống vừa được bầu Trump đã hoàn toàn thay đổi nền chính trị nước Mỹ, cả bằng cách lợi dụng mạng xã hội Twitter làm kênh giao tiếp đại chúng chủ yếu. Trump đã thể hiện năng lực tập hợp những người đi theo ông ta. Đồng thời, hệ số đánh giá sức hút (popularity – được lòng dân) của ông ta thấp hơn của bất cứ tổng thống Mỹ nào của lịch sử hiện đại trước khi nhậm chức (tổng thống).

Nền chính trị Mỹ vừa lâm vào một tình cảnh rất bất thường, đất nước đang bị chia rẽ. Tôi mong rằng Trump sẽ trở thành tổng thống của mọi người Mỹ, không lệ thuộc vào điều là họ đã chọn hay không chọn ông ta khi bỏ phiếu bầu tổng thống. Ông ta rõ ràng là một chính khách thành đạt. Tuy nhiên trong chính trị, kết quả chung cục (của tập hợp những hoạt động chính trị) mới là có ý nghĩa.

J. Nemtsova: Đầu tháng 1/2017 một nhóm các nghị sĩ thuộc cả hai Đảng dân chủ và Cộng hòa cùng đưa ra một dự thảo các đòn trừng phạt mới nhằm vào Moscow – để đáp trả cuộc tiến công mạng (bởi Nga). Trump sẽ ủng hộ các đòn trừng phạt này?

McCain: Xin nhắc lại, tôi không biết. Nhưng chúng tôi có các nhánh của chính quyền: lập pháp, tư pháp, chấp pháp. Và tại Thượng viện, “gói” các đòn trừng phạt nhằm vào Putin đang nhận được sự ủng hộ. Đã có ít nhất 10 TNS đồng ý. Chúng tôi nghĩ rằng có thể triển khai đòn trừng phạt này. Tất cả những cái đó, dĩ nhiên, còn phụ thuộc nhiều yếu tố, trong đó có các hành vi của tổng thống Nga nữa. Còn Donald Trump có quyền lựa chọn phủ quyết (veto) hay chấp thuận gói trừng phạt này.

Đây là những gì chúng tôi muốn đạt tới để trả đũa các nỗ lực của V. Putin nhằm hủy hoại nền tảng căn bản của dân chủ - nói rõ hơn – là (hủy hoại) các cuộc bầu cử tự do và trung thực. Đây có thể gọi là một hành động quân sự. Dù điều gì đã xảy ra đi nữa, thì (về kết cục) đây là một chuyện nghiêm trọng. Nếu Putin đã có khả năng thay đổi kết quả bầu cử, thì những hậu quả đi theo phá hủy những nền tảng của dân chủ.

J. Nemtsova: Ngài đã nêu danh các nhân vật của đội hình lãnh đạo của Trump, những vị chắc sẽ chịu trách nhiệm về an ninh quốc gia. Cùng kỳ Thượng viện đã nghe phát biểu của ứng viên chức Bộ trưởng ngoại giao Tillerson. Ngài đánh giá các tuyên bố của ông ta ra sao? Tillerson, ví dụ, đã ủng hộ “luật Magnitsky” (trừng phạt các quan tham diệt khẩu những người chống lại họ), cũng như đã thừa nhận rằng cuộc sát nhập Crimea là bất hợp pháp, xem đây là hành động xâm lược. Tillerson cũng từng tuyên bố năm 2014 rằng Hoa Kỳ cần hỗ trợ Ukraine bằng cách cấp vũ khí…

McCain: Tôi đồng ý với Tillerson về những điểm đó, đặc biệt với quan điểm rằng quân đội Ucraine cần có các vũ khí phòng vệ. Kiev cần các đồng bộ tên lửa chống tăng Javelin, cần vũ khí sát thương – chính là những gì mà Obama đã từ chối không cấp. Đây là một cuộc chiến không cân sức. Hàng ngàn người Ucraine quả cảm đã hi sinh trong cuộc chiến tranh này. Tôi mừng vì Tillerson đã phát biểu điều này.

Nhưng tôi không ưa việc ông ta đã né không trả lời câu hỏi: nước Nga đang thể hiện mình ra sao, và Putin có phải là một tội phạm chiến tranh không. Nói chung, không phải phát biểu nào của Tillerson tôi cũng thích. Hiện tôi chưa rõ mình sẽ bỏ phiếu cho Tillerson (làm ngoại trưởng) ra sao. Chắc sẽ phải quyểt vào giây cuối cùng.

J. Nemtsova: Vào cuối năm vừa rồi ngài đã thăm một loạt nước Đông Âu. Ngài đã tới Ucraine, Gruzia, các nước Baltic. Và ngài đã nói Hoa Kỳ sẽ dấn lên với tư cách đảm bảo an ninh cho các nước này. Nhưng Donald Trump đã giáng đòn phê phán NATO, đặc biệt, đã tỏ ra nghi ngờ sự cần thiết phải thực thi điều 5 trong Điều lệ của NATO. Đó là điều khoản nói về trách nhiệm tập thể của các thành viên của liên minh này trong trường hợp một thành viên NATO bị tấn công. Phản ứng của ngài ra sao nếu Trump từ chối thực hiện nghĩa vụ này?

McCain: tôi hy vọng rằng những vị thân cận với Trump sẽ giảng giải cho ông ta về việc này. Chẳng hạn Trump phê phán các nước không hoàn thành các nghĩa vụ tài chính với NATO. Nhưng chi phí của ba nước Baltic dành cho NATO đã lên tới 2% GDP của các nước này hoặc sẽ đạt mức này rất nhanh chóng, chỉ sau 1- 2 năm. Đây là điều chúng ta sẽ đạt được từ các nước Baltic. Và các nước này không thể rộng cửa với các chỉ trích. Hiện, Ucraine đang gặp khó khăn lớn về tài chính, vì Kiev đang chịu những phí tổn rất lớn về quân sự. Tôi nghĩ rằng tổng thống vừa được bầu sẽ hiểu được rằng NATO là đồng minh mạnh và vững chắc trong thời đại hiện nay. Và chúng ta không có quyền làm điều gì gây hủy hoại năng lực và ý nghĩa của khối này trong bối cảnh nước Nga ngày một hiếu chiến hơn.

J. Nemtsova: Ngài nói rằng cần giải thích cho Donald Trump nhiều điều. Ngài sẽ giành cho mình vai trò nào trong việc (giải thích) này? Cá nhân ngài có thể gây ảnh hưởng tới quyết định của Trump?

McCain: Tôi sẽ không trực tiếp giảng giải gì cho Trump. Nhưng tôi lãnh đạo Ủy ban Quân lực Thượng viện, và tất cả các ứng viên mà tổng thống đề cử thuộc lĩnh vực quốc phòng và an ninh phải được Ủy ban của tôi chấp thuận. Ủy ban Quân lực cũng chịu trách nhiệm về thông qua các luật trong lĩnh vực an ninh quốc gia. Tôi và Ủy ban do tôi lãnh đạo sẽ đóng vai trò đáng kể trong mọi vẫn đề có liên quan đến quốc phòng, và chúng tôi chịu trách nhiệm về các hoạt động của mình.

J. Nemtsova: Trump nêu một trong những nhiệm vụ trọng tâm của chính sách đối ngoại là cuộc chiến chống nhà nước Hồi giáo IS, và chống chủ nghĩa khủng bố quốc tế. Ngài sẽ làm gì nếu Trump, do phải hiệp tác với Putin về Syria và về cuộc chiến chống IS, sẽ tháo gỡ những điều khoản cấm vận chống Moscow được triển khai xuất phát từ (hành động của Nga trong) cuộc xung đột tại Ucraine?

McCain: Rõ ràng là V. Putin quan tâm gấp bội tới cuộc chiến chống phe đối lập ở Syria, hơn là đánh IS.

(Vì lý do pháp lý, nội dung phỏng vấn đã được Hãng thông tấn Dojd rút gọn)

                                                            Lê Đỗ Huy (dịch từ nguyên bản tiếng Nga, có tham khảo                               một số bản tiếng Anh liên quan)