Vùng Tân Cương, Trung Quốc

Có tới một triệu người Hồi giáo Uyghur đã bị đưa đi cải tạo trong các trại ở Tân Cương, Tây Trung Quốc. Các trại viên buộc từ bỏ Hồi giáo và thề trung thành với Đảng Cộng sản.

Chúng tôi ở tỉnh Tân Cương chỉ trong vài phút, khi một cảnh sát vũ trang ra lệnh cho chúng tôi. Chúng tôi không hề báo việc chúng tôi đến đây cho bất cứ ai. Tuy nhiên, rõ ràng là cảnh sát đứng trong cối xay gió của sân bay biết chỉ chờ chúng tôi.

"Chỉ là một kiểm tra thường lệ", cảnh sát nói một cách lịch sự, mặc dù chúng tôi là những người duy nhất bị gạt sang một bên.

Chúng tôi ở Aksu, Tân Cương, trái tim của người Uyghur thuộc nhóm thiểu số Hồi giáo lớn nhất ở Trung Quốc.

Theo báo cáo của EU, Hoa Kỳ và Liên Hợp Quốc, thậm chí hơn một triệu người hồi giáo Uyghur đã được đưa đến các trại cải tạo ở Tân Cương. Tại các trại, mọi người quay lưng lại với văn hóa Hồi giáo và Hồi giáo. Bạo lực là tinh thần và thể chất. Trong các trại, mọi người học các học thuyết và khẩu hiệu của Đảng Cộng sản Trung Quốc và hát ca ngợi Chủ tịch Tập Cận Bình.

Tại một đồn cảnh sát nhỏ, một người đàn ông quét hộ chiếu của tôi và người đi cùng sau đó gọi taxi. Một chiếc xe màu xanh lam và tình cờ sẵn sàng trước cửa. Tất nhiên, không phải là ngẫu nhiên, mà chúng tôi chỉ hiểu một lát sau đó. Trong vài ngày tới, chúng tôi đi đâu cũng luôn có cùng một chiếc taxi.

Chúng tôi cũng đã quen với thực tế là luôn có mười cái bóng phía sau chúng tôi. Chẳng hạn, cùng một người phụ nữ có mặt từ sáng đến tối, bất cứ nơi nào chúng tôi đi.

Chuyện gì đang xảy ra ở Trung Quốc?

Trước hết, hãy nhìn vào bức tranh tổng thể: Hồi giáo không phải là tôn giáo duy nhất trở nên tồi tệ ở Trung Quốc. Các lãnh đạo hàng đầu của Đảng Cộng sản muốn đặt tất cả các tôn giáo khác dưới sự kiểm soát chặt chẽ. Ở Trung Quốc, có một chiến dịch cứng rắn chống lại các cộng đồng tôn giáo, bởi vì đảng sợ quyền lực của họ bị xói mòn.

Thánh giá và biểu tượng đã được gỡ bỏ khỏi nhà thờ. Phật giáo Tây Tạng đang được theo dõi chặt chẽ, và ngay cả Đạo giáo truyền thống được chấp nhận cũng đang bị bức hại.

Tự do tôn giáo được chính thức ghi nhận tại Trung Quốc, nhưng trên thực tế, việc thực hành tôn giáo bị chi phối bởi các quy định nghiêm khắc và luôn thay đổi.

Tình hình tệ hại nhất là với người Duy Ngô Nhĩ. Tôn giáo truyền thống của một dân tộc nói tiếng Thổ Nhĩ Kỳ là Hồi giáo dòng Sunni.

Các tổ chức nhân quyền gọi tình hình đang diễn ra để làm sạch sắc tộc và hủy diệt văn hóa. Nhiều quốc gia đã yêu cầu Trung Quốc chấm dứt vi phạm nhân quyền, nhưng điều đó không được thực hiện.

Theo Trung Quốc, có ba lực lượng tồi tệ hơn các lực lượng khác: chủ nghĩa ly khai, khủng bố và chủ nghĩa cực đoan. Ở Tân Cương, mọi người Hồi giáo đều bị coi là một kẻ khủng bố tiềm năng. Một người phụ nữ vì quên thẻ căn cước ở nhà đã không được vào cửa hàng bách hóa ở Urumq vào năm 2018.

Vùng Tân Cương rất giàu nguyên liệu thô và do đó là một phần quan trọng của chính sách toàn cầu hóa kinh tế Trung Quốc.

Khắp nơi đều có dây thép gai, quán bar và cảnh sát. Các trạm được nhận ra từ ánh sáng nhấp nháy màu xanh đỏ - chúng cách nhau khoảng ba trăm mét. Cảnh sát tuần tra dày đặc cứ mỗi năm mươi mét.

Cảnh sát đã chặn hai người phụ nữ có ngoại hình khác với người gốc Trung Quốc. Cảnh sát đẩy một người phụ nữ Uyghur và dí súng vào túi xách của cô ta.

Hầu như mọi tòa nhà đều được bao quanh bởi những bức tường. Các nhân viên tuần tra đường phố có gậy dài trong tay đứng ở các cửa mở ra đường.

Cảnh sát yêu cầu người Uyghurcho xem giấy tờ và nhìn vào các túi. Chúng tôi thấy cảnh sát cũng mang theo một số loại thiết bị cầm tay để kiểm tra điện thoại trên đường phố.

Nội dung của điện thoại được theo dõi. Một vài năm trước, chính quyền đã bắt tất cả mọi người tải ứng dụng Jingwang về điện thoại thông minh của họ để báo cáo những dấu hiệu đáng ngờ trên điện thoại cho chính quyền.

Dường như bất cứ ai cũng đủ điều kiện để bị bắt: nếu điện thoại của người Ngô Duy Nhĩ có địa chỉ liên lạc ở nước ngoài, nếu một người Uyghur dưới 40 tuổi có râu. Hoặc nếu trong túi mua sắm của người Uyghurcó một lượng đường trắng lớn, vẫn có thể bị coi như một trong những nguyên liệu thô của bom.

Tại Aksu, việc kiểm soát đường phố bằng chiếu sáng là không đủ. Dù bạn quay đầu về hướng nào, bạn sẽ thấy một camera giám sát - và camera sẽ nhìn lại.

Người Uyghurđược cho là kiểm soát lẫn nhau. Họ nhận được tiền từ các trình báo. Một gia đình Uyghur bị đổ vỡ vì lý do đó. Người dân được chia thành hai nhóm theo ngoại hình. Người Uyghur rất dễ nhận ra vì dáng vẻ của họ gần với người Trung Á hơn là Trung Quốc.

Chúng tôi nhìn thấy người Uyghurphải qua máy dò kim loại và máy quét cơ thể như thế nào nếu họ muốn vào các trung tâm mua sắm hoặc bệnh viện. Người dân ở đại lục được phép bỏ qua các thiết bị đó.

Có các thiết bị màu xanh nhạt ở các vị trí cao trước các tòa nhà chung cư. Người ta nói rằng họ có thể thu thập các cuộc trò chuyện riêng tư từ những ngôi nhà gần đó. Ít nhất các cuộc gọi được lắng nghe và có camera trong taxi.

Chúng tôi cũng liên tục bị dừng lại.

Nhà cầm quyền Trung Quốc cho rằng, đây là các biện pháp nhằm chống lại khủng bố. Khu vực này đã không yên bình trong nhiều năm, nhưng không thể nói liệu đó là nguyên nhân hay hậu quả của các hành động đàn áp đối với người Duy Ngô Nhĩ.

Aksu là một ốc đảo có lịch sử yên bình, nơi các đoàn lữ hành tơ lụa dừng chân nghỉ ngơi. Trong những bức ảnh cũ, toàn bộ vùng phía Đông rất đẹp - hoặc thậm chí những bức ảnh không cần phải quá cũ.

Khi phóng viên của báo chúng tôi đến thăm Tân Cương vài năm trước, các nhà báo vẫn dám phỏng vấn người Duy Ngô Nhĩ. Bây giờ nó quá rủi ro. Nếu ai đó dám nói, có thể bị trừng phạt bằng cách đưa vào trại cải tạo. Vì thế, khi đi bộ ở Aksu, điều quan trọng nhất cần xem là những gì nay thành phố đã bị mất đi.

Lịch sử đã biến mất. Tại ngã tư, nơi trong bản đồ có một nhà thờ Hồi giáo, không còn một mỏ đá nữa. Không có các điểm vui chơi trên đường phố vì chúng bị cấm. Không có quảng cáo món Halal. Không có lời cầu nguyện.

Không ai dám sử dụng lời chào hồi giáo assalamu alaikum. Trẻ em không còn được đặt tên theo tên đạo Hồi. Tên của một vài phụ huynh phải được thay đổi, nếu không con họ sẽ không được đến trường. Có ít nhất 69 tên trong danh sách tên bị cấm đặt.

Danh sách những điều đáng ngờ cũng bao gồm tập thể dục nhịp điệu có mục đích, từ chối nghe nhạc hiện đại hoặc xem bóng đá, cầm hay treo đồng hồ đeo tay trong tay phải hoặc học tiếng Anh, tiếng Ả Rập, tiếng Thổ Nhĩ Kỳ hoặc tiếng Urdu. Theo Trung Quốc, nếu không khóc trong đám tang cũng có thể coi có dấu hiệu của chủ nghĩa cực đoan.

Nhưng điều nổi bật nhất là: người Uyghur rất ít thấy trong thành phố của họ, nhất là những người đàn ông trẻ.

Hầu hết người Trung Quốc bắt gặp ở đây là người Hán, tức là họ chiếm đa số, mặc dù theo báo cáo thống kê năm 2016 của Tân Cương, 80% cư dân của vùng Aksu là người Uyghur (hay Ngô Duy Nhĩ).

Thành phố được trang trí với hàng ngàn lá cờ Trung Quốc. Trong những hình ảnh tuyên truyền được vẽ trên tường đá, các nhân vật giống người Uyghur đọc một cuốn sách nhỏ màu đỏ.

Chúng tôi muốn thấy Aksu bên ngoài thành phố, vì vậy chúng tôi đi taxi và đi đến làng Uyghurcách đó 40 km. Một chiếc taxi màu xanh lam quen thuộc lái đến gần và nháy đèn. Tài xế của chúng tôi thông báo như vậy, rồi giảm tốc độ dần và ngừng nói chuyện. Điện thoại của anh liên tục đổ chuông. Người lái xe trả lời từng người một.

Bên ngoài thành phố, dây thép gai được chất đống giữa đường.

Cảnh sát vũ trang khoát tay dừng chúng tôi lại và bảo chúng tôi ra khỏi xe. Anh ta đòi hộ chiếu, chụp ảnh và nói với các đồng nghiệp của mình bằng tiếng Trung Quốc: thấy rằng họ không mô tả bất cứ điều gì. Anh ta kiểm tra ba lô và bảo tài xế mở cốp phía sau. Những chiếc xe khác được lái qua không bị kiểm tra.

Ngôi làng mà chúng tôi đang tìm kiếm nằm ở cuối con đường rợp bóng cây. Khi chúng tôi ra khỏi xe, lần đầu tiên những người theo dõi chúng tôi nói chuyện với chúng tôi.

Bạn không thể nói chuyện với bất cứ ai ở đây hoặc mô tả bất cứ điều gì, một người đàn ông đại diện cho bộ phận tuyên truyền của Đảng Cộng sản nói. Toàn bộ tỉnh Tân Cương không được mô tả về mặt hành chính, tôn giáo, quân đội hoặc cảnh sát. Đó là luật của Trung Quốc, ông ta tuyên bố và thúc giục chúng tôi rời đi.

Trong thực tế, không có luật như vậy.

Trong làng, đồ trang trí năm mới màu đỏ của Trung Quốc được dán vào ô cửa, mặc dù nó không phải là đặc trưng cho người Duy Ngô Nhĩ.

Người dân rõ ràng sợ hãi khi nhìn thấy một người nước ngoài. Một người Uyghurgià ngăn trẻ em nhìn về phía chúng tôi-Đi vào nhà, đi vào nhà, ông ta nói vẻ buồn bã.

Vào buổi tối tại Aksu, chúng tôi bị đuổi ra khỏi khách sạn nơi chúng tôi sắp ở. Người phụ nữ ở quầy lễ tân nói rằng giấy phép chứa người nước ngoài của khách sạn để đã hết hạn. Cô ta đuổi chúng tôi đi trong giá lạnh.

Người Uyghurlà người thiểu số Hồi giáo lớn nhất ở Trung Quốc với khoảng 11 triệu người ở vùng Tân Cương. Theo báo cáo, có tới một phần sáu trong số họ đã được đưa đi đào tạo lại tại các trại cải tạo.

Theo Trung Quốc, không có trại nào tồn tại. Họ tuyên bố rằng chỉ có các trung tâm đào tạo nghề trong khu vực, hoàn toàn tự nguyện.

Các nhà nghiên cứu, nhà hoạt động nhân quyền và nhà báo đã thu thập thông tin về các trại từ số liệu thống kê công khai và thông báo đấu thầu về các dự án xây dựng. Hình ảnh vệ tinh cho thấy hàng trăm ngàn trung tâm trại khổng lồ được kiểm soát chặt chẽ. Theo ước tính của chuyên gia, có hơn 1.200 trại ở Tân Cương[1].

Tuy nhiên, không ai biết chắc chắn số lượng người trong trại hoặc bị bắt. Ước tính dao động từ hàng trăm ngàn đến vài triệu.

Đầu năm nay, Trung Quốc đã tổ chức một chuyến thăm chính thức tới một trường dạy nghề được chọn cho một vài hãng truyền thông quốc tế. Các phóng viên đã được gặp những người Uyghur.

Những người trốn thoát khỏi các trại đã nói với chúng tôi về các cuộc thẩm vấn và tra tấn, số lượng quá đông và tẩy não với tuyên truyền của đảng. Việc tẩy não đã khiến một số người tự sát.

Một tháng trước, một cơ sở dữ liệu không được bảo vệ đã được tìm thấy trên Internet, cho thấy một công ty phối hợp với cảnh sát Trung Quốc đã theo dõi việc đi lại của gần 2,6 triệu người ở Tân Cương[2].

Ngay cả cuộc sống hàng ngày của các gia đình người Uyghur sống ở nhà cũng giống như cuộc sống trong một nhà tù mở. Ngay cả trong phòng khách của mình, họ không thể nói chuyện thoải mái vì lúc nào cũng có thể bị ai đó nghe được.

Các ngôi nhà được làm cho các cuộc đột kích tìm kiếm những thứ bị cấm: Kinh Qur'an, thảm cầu nguyện hoặc quần áo sai. Một số ngôi nhà của người Uyghur đã được người Hán sinh sống để dạy cho các gia đình lối sống Trung Quốc "thực sự".

Vào buổi chiều, chúng tôi bị giữ một lần nữa. Ai đó đã trình báo với cảnh sát: chúng tôi đã được báo cáo là có trẻ em bị bắt cóc.

Tất nhiên, điều này không đúng. Khi chúng tôi chụp ảnh những đứa trẻ Uyghur đang chơi bài, bố mẹ đã ở bên cạnh và gật đầu.

Chúng tôi bị thẩm vấn trong bốn tiếng rưỡi. Chỉ có thêm trà luôn được rót vào cốc sứ. Người phỏng vấn nói rõ rằng họ biết tất cả về tôi.

- Chị có một đứa con. Chúng tôi gửi cho con chị một món quà. Con chị thích gì? Người thẩm vấn chính hỏi tôi.

Sau đó, anh ta nhấn mạnh chuyến thăm của Tổng thống Sauli Niinistö tới Bắc Kinh. Tổng thống của chị là người bạn chân thành của Trung Quốc, thẩm tra viên chính gật đầu và nói đó là một điều tốt cho chúng tôi.

Chúng tôi đã uống khoảng mười hai tách trà và lắng nghe những lời đảm bảo rằng không có gì đặc biệt đang xảy ra ở Tân Cương.

- Đừng viết tin tức giả từ Tân Cương, Kari, người phỏng vấn chính nhắc lại. Anh ta không thể nói tên tôi đầy đủ là Katriina mà nói liên tục Kari.

- Kari, Chị có đôi mắt trung thực. Tôi thấy chị không viết tin sai. Chị có một tổng thống tốt, và hai nước chúng ta có một tình bạn sâu sắc, vì vậy chúng ta đang ở trong một bối cảnh tốt. Chị có câu hỏi nào không?

- Tại sao có nhiều cảnh sát trong thành phố như vậy? Tôi hỏi

- Tại Hoa Kỳ, các vụ nổ súng được coi là khủng bố. Ở Trung Quốc, những kẻ khủng bố đang phá vỡ mọi người như cơm bữa, nhưng nó không được coi là khủng bố. Tại sao ư? Tôi rất căm giận. Cảnh sát ở đây để đảm bảo an ninh. Nếu một người không có gì mờ ám, không phải sợ cảnh sát. Chỉ có tội phạm đau đầu bởi sự hiện diện của cảnh sát.

- Ở Aksu có rất nhiều camera. Chúng được cần đến ở đâu nữa? Tôi hỏi tiếp

- Đây không phải là về giám sát hay do thám. Hoa Kỳ thâm nhập điện thoại Merkel và Aben của Đức. Đó là sự kiểm soát. Chúng tôi đang đối phó với sự an toàn. Khi nó phát triển, chúng tôi giảm số lượng camera và cảnh sát. Nếu chị hỏi tại sao mọi nơi đều có dây thép gai, thì đó là để mọi người trốn thoát nếu có một cuộc tấn công khủng bố.

Người đàn ông bắt đầu ca ngợi người Duy Ngô Nhĩ. Anh ta nói rằng anh ta đã cứu một đứa trẻ Uyghurbị chết đuối và một thanh niên bị cảm lạnh. Ngoài ra, anh ta nói rằng anh ta thông thạo tiếng Uyghurrồi thể hiện khả năng của mình.

Anh ta nhìn vào mắt tôi, mỉm cười và nói câu gì đó.

- Tôi vừa nói bằng tiếng Uighur rằng Kari, chị là một nhà báo đẹp nhất mà tôi từng gặp.

Ngày thứ ba, chúng tôi đi tàu hỏa năm trăm cây số qua sa mạc từ Aksu đến Kashgar. Hai “cái bóng” ngồi bên ngoài phòng ngủ của chúng tôi suốt bảy giờ.

Ở Kashgar, cảnh sát đang đợi chúng tôi tại nhà ga. Kiểu kiểm soát được lặp lại trong vài ngày tới.

Không có triển vọng rằng Trung Quốc sẽ giảm bớt sự kìểm soát đối với người Uyghur trong vài năm tới. Trái lại: sự kiểm soát dường như đang lan rộng đến phần còn lại của đất nước bất chấp áp lực quốc tế. Đức tin tốt nhất là tin Đảng.

Đây là thời của Tập Cận Bình. Nó sẽ lưu lại trong lịch sử như một cuộc cách mạng văn hóa - vào những năm 1960, Chủ tịch Mao muốn xóa sạch tư duy tư sản của Trung Quốc.

Năm ngày, hai thành phố ở Tân Cương. Dựa trên những phát hiện của chúng tôi, tình hình ảm đạm hơn các báo cáo cho thấy, thậm chí có thể tưởng tượng,Tân Cương là xứ sở cảnh sát xuất khẩu cuối cùng. Ngay cả người Uyghurtự do sống mà không có quyền.

Công việc của chúng tôi liên tục bị xáo trộn và các tình huống đã được xóa sạch cho chúng tôi. Ở Kashgar, cảnh sát sẽ chạy trên đường đến một cảnh sát khác để nói: "nhà báo đến" và đuổi người dân Uyghurđi lại mà không hỏi họ giấy tờ.

Nếu chúng tôi mua trà hoặc nước quả từ những người bán hàng, sau đó những người theo dõi sẽ thẩm vấn họ.

Một số người giám sát trở thành khách du lịch. Họ báo cáo việc làm của chúng tôi ở đâu đó và thỉnh thoảng cảnh sát kiểm tra hình ảnh trên điện thoại.

Aksu được kiểm soát nghiêm ngặt hơn và khó làm việc hơn - bởi vì ở đây ít nhà báo nước ngoài hơn.

Trung Quốc đã nhiều lần nói rằng không có gì xảy ra ở Tân Cương. Chưa đầy một tuần ở giữa nơi có hệ thống kiểm soát kỳ dị nhất thế giới, nó đã cho thấy không thể tin vào lời tuyên bố.

Buổi sáng cuối cùng ở Kashgar, tôi mở cửa sổ khách sạn vào sáng sớm. Không biết âm thanh phát từ đâu đến, nhưng ở nơi nào đó không xa, hàng ngàn người cùng hát rất to một bài hát tuyên truyền.

Thật khó để hiểu những từ này lẫn trong tiếng đàn guitar đang chơi.

Đó là thứ Sáu, một ngày lễ linh thiêng của người Hồi giáo.

Lê Lam (dịch)

Nguồn: https://dynamic.hs.fi/2019/uiguurimuslimit/