Chiều xuống. Công chức già, trẻ, trai, gái ùa ra sân cầu lông, bóng chuyền. Lũ thanh thiếu niên kéo nhau ra sân bóng đá. Mấy ông bà trung niên hoặc về hưu xỏ giày ba ta, hướng Quảng trường, đi bộ. Một bộ phận khác bao gồm các doanh nghiệp và công chức có vẻ thành đạt hơn thì cầm vô lăng, vặn tay ga đến mấy câu lạc bộ quần vợt mới mở. Cũng là lúc mấy quán bia hơi dần nêm chặt người; những bà mẹ trẻ tất tả đi đón con, hoặc tranh thủ tạt qua chợ; còn bọn trẻ thì hối hả đạp xe đến…lớp học thêm…Đã thành nếp trên dưới chục năm như vậy. Dân gian gọi đó là chiều tà, chiều tà Thành Vinh, còn các nhà xã hội học văn hóa thì quy nó về những khái niệm thú vị: thì giờ rỗi và hứng thú sử dụng thì giờ rỗi.
Trước hết có thể nhận thấy nhu cầu và việc tổ chức sử dụng thì giờ rỗi của người dân Vinh ngày càng đa dạng và phong phú với xu hướng chung là ngày càng lành mạnh. Phong trào rèn luyện thể dục thể thao phát triển mạnh, với tỷ lệ trên dưới 30% dân số tham gia tập luyện thường xuyên. Ngoài bóng đá ( 20 sân ), bóng chuyền( 206 sân), cầu lông ( trên 200 sân và nhà thi đấu), bóng bàn… là những môn thể thao đã phổ biến từ lâu ở Vinh, gần đây môn quần vợt cũng bắt đầu phát triển khá nhanh với 7 câu lạc bộ và một số sân của các cơ quan. Các môn thể thao này thu hút được hàng ngàn người tham gia vào mỗi buổi chiều, và thường được dân gian gọi là “chiều tà”, mà “bóng đá chiều tà” một thời ở sân C7 Quang Trung được coi như là một “thương hiệu”, một “đẳng cấp”. Đặc biệt gần đây, phong trào đi bộ rèn luyện sức khỏe phát triển sâu rộng trong tầng lớp những người lớn tuổi, tạo nên một hình ảnh, một thói quen đẹp khi chiều xuống. Từ ngày Quảng trường Hồ Chí Minh được xây dựng, năm 2003 đến nay, thì đây là đích đến của hàng nghìn người đi bộ hàng đêm, nhất là những ngày hè – thu. Vinh cũng là đô thị có hoạt động thể dục thể thao của người cao tuổi được tổ chức chặt chẽ và có phong trào mạnh, với hai môn thể thao được yêu thích là Thái cực quyền và Thái cực trường sinh. Vào ngày nghỉ, vài năm gần đây một thú vui mới được nhiều người yêu thích là câu cá. Ngoài ra, 6 công viên và vườn hoa góc phố cũng là nơi thu hút được một số lượng người đáng kể. Các hoạt động văn hóa nghệ thuật nghiệp dư cũng phát triển khá rộng khắp, với những câu lạc bộ nổi tiếng như Câu lạc bộ thơ Hồng Lam, với hàng nghìn hội viên, có tổ chức rộng khắp các phường xã; câu lạc bộ Hán Nôm; câu lạc bộ văn nghệ của người khuyết tật…Ngoài ra hứng thú sử dụng thì giờ rỗi của tuyệt đại bộ phận dân cư chính là xem truyền hình. Như vậy hứng thú sử dụng thì giờ rỗi của người dân Vinh vẫn có xu hướng nghiêng về các hoạt động cơ thể nhiều hơn. Mặt khác, tuy chưa thống kê cụ thể, nhưng có cảm nhận là tỷ lệ tham gia các hoạt động thể dục thể thao của người cao tuổi lớn hơn tỷ lệ này ở thanh thiếu niên. Hình ảnh dễ bắt gặp vào mỗi buổi chiều là trong lúc người trung niên, phụ nữ đánh cầu lông, người già đi bộ, thì lớp trẻ đang ngụp lặn và hò hét trong các quán bia hơi, các cháu thiếu niên nhi đồng thì “chạy sô” theo các lớp học thêm. Ngay các môn thể thao được yêu thích thì một số môn như bơi lội, cờ vua…vốn rất cần cho trẻ con đô thị cũng rất kém phát triển ở Vinh. Đó là chưa kể tốc độ xây dựng nhanh đã làm biến mất nhiều sân chơi bãi tập, trong đó phải kể đến sự biến mất của thương hiệu “bóng đá chiều tà C7 Quang Trung”. Ngoài ra, nếu so với thể thao thì các hoạt động vui chơi giải trí khác về văn hóa tinh thần của cư dân Vinh có vẻ nghèo nàn hơn. Trong đó đáng kể là người Vinh gần như không còn thói quen đến rạp xem phim hay xem biểu diễn nghệ thuật. Nếu như dưới thời thuộc Pháp, với hai vạn dân, Vinh có tới ba bốn rạp hát và chiếu bóng, trong thời kỳ bao cấp, Vinh vẫn có ba rạp, và nhiều bãi chiếu phim ngoài trời, cùng với Nhà hát nhân dân ngoài trời, thì nay với gần ba mươi vạn dân, chỉ có một rạp chiếu phim, một nhà hát mà cũng không mấy khi sáng đèn, chật rạp. Thú vui đến sân vận động thì trồi trụt lên xuống, hoàn toàn phụ thuộc vào thành tích thi đấu của đội bóng đá Sông Lam. Đặc biệt, được mệnh danh là đất học, nhưng văn hóa đọc của người dân Vinh có dấu hiệu suy giảm rõ nét. Số người ham mê đọc sách thật sự không nhiều. Trẻ con đa phần chỉ say truyện tranh, lớn lên thì đọc trên mạng là chủ yếu. Các tác phẩm văn học không còn là chủ đề của các cuộc tranh luận hay nhàn đàm nữa. Các nhà văn Xứ Nghệ vì vậy thiếu công chúng, gần như họ chỉ đọc cho nhau và đọc của nhau. Ngày càng ít nhà có tủ sách gia đình. Có thể coi ý kiến của nhà văn Nguyên Ngọc là đúng với thực trạng thành phố Vinh: “ Cần vận động khôi phục, xây dựng lại các tủ sách gia đình, chống lại kiểu văn hóa trọc phú, nhà giàu nào cũng có một tủ rượu rất sang mà tuyệt đối không có tủ sách, đem khoe với mọi người bao giờ cũng đem khoe tủ rượu, chứ không hề khoe tủ sách.”
Hôm nay
Hôm qua
Tất cả