Là một loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian chiếm vị trí quan trọng trong đời sống văn hóa của người dân 2 tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh, Dân ca Ví, Giặm được xem là tinh hoa của các vở diễn trên sân khấu Nghệ Tĩnh, mang lại sức sống và gợi lên trong tâm trí mỗi người những tình cảm thiết tha về cội nguồn quê hương xứ sở. Tại Liên hoan Tuồng và Dân ca Kịch toàn quốc năm nay, Trung tâm Nghệ thuật truyền thống Nghệ An tham gia hai vở diễn: “Vầng sáng” của tác giả Nguyễn Thị Nguyệt và “Cánh cò trong bão” của tác giả Nguyễn Quang Vinh. Cả hai vở diễn đều được NSUT An Ninh chuyển thể sang kịch bản dân ca mang đậm màu sắc và phong cách con người xứ Nghệ. Vì thế, dù mang đề tài hiện đại nhưng cả hai tác phẩm đều giữ được cốt cách và những vẻ đẹp truyền thống độc đáo của dân ca.

Trích đoạn trong vở diễn " Cánh cò trong giông bão".  Ảnh Lương An

Vở diễn: “Vầng sáng” bám sát đề tài xã hội, bên cạnh các yếu tố trữ tình và trào lộng để ca ngợi những tấm gương đạo đức, tôn vinh lực lực lượng thanh tra thì vở diễn cũng mang sứ mệnh phản ánh hiện thực về sự tha hóa đạo đức, phê phán thói hư tật xấu, tham nhũng. Cuối cùng, bằng những mối quan hệ mật thiết của tình bạn, tình đồng nghiệp, con người từng sa vào lầm lỗi đã được cảm hóa, hướng đến những điều tốt đẹp. Vở diễn được đầu tư, chăm chút trong từng lớp diễn, đặc biệt với sự hóa thân, nhập vai tròn trịa của các NSUT An Ninh, NSUT Đức Lam, NSUT Minh Thành ... cũng như sự dàn dựng khéo léo của đạo diễn - NSUT Bùi Như Lai đã tạo nên sự hài hòa cho vở diễn từ êkíp sáng tạo, từ tác giả đến đạo diễn, phục trang, hậu đài và cả tập thể diễn viên.

Vở diễn: “Cánh cò trong bão” đề cao những tư tưởng tiến bộ, đổi mới tư duy, những cách làm mới, vượt lên khó khăn, đối diện thách thức. Tình cảm gia đình, tình bạn, những khát vọng và lý tưởng sống đều được phản ánh rõ nét bởi đội ngũ diễn viên giàu sức sáng tạo và đầy nhiệt huyết như NSND Hồng Lựu, NSND Minh Tuệ, NSUT Hồng Dương, NSUT Thành Vinh… đặc biệt, gây xúc động nhất là sự hóa thân xuất sắc của NSND Hồng Lựu trong vai bà Chủ tịch huyện, một người phụ nữ trẻ tuổi nhưng dám nghĩ, dám làm, dám thay đổi những tư tưởng bảo thủ lạc hậu, bước qua mọi rào cản của định kiến để mang lại cuộc sống mới cho người dân. Dù là vở kịch có nhiều xung đột, hận thù chất chứa nhưng với cách dàn dựng mới lạ, hài hước của NSND Lê Hùng, các xung đột kịch được giải quyết một cách nhẹ nhàng, không có cảnh đối đầu nảy lửa mà chỉ có tình người, tình yêu, tình bạn, tình đồng nghiệp với nhiều tình tiết lãng mạn, đã xóa bỏ được hận thù bên trong nhân vật, làm giảm được sự căng cứng của vở, khiến khán giả cảm nhận vở diễn một cách nhẹ nhàng hơn.

Trích đoạn trong vở diễn "Vầng Sáng" , Ảnh Lương An

Với nội dung tư tưởng sâu sắc và giá trị thẩm mỹ nghệ thuật cao, những vấn đề nóng được xã hội quan tâm, cả hai vở diễn sẽ góp phần không nhỏ vào việc bồi dưỡng thế giới nội tâm và nhân cách cho những con người thời kỳ hiện đại. Bên cạnh đó, cả hai vở diễn đã biết vận dụng một cách hài hòa chất liệu Dân ca Ví, Giặm. Những làn điệu Ví, Giặm có sức truyền cảm rất tốt, lúc thì trữ tình sâu lắng, lúc thì gay gắt mãnh liệt, nó không chỉ làm cho lời thoại của nhân vật được mượt mà, bay bổng hơn, đậm chất trữ tình hơn mà còn khắc họa được xung đột kịch sâu sắc bên trong nhân vật. Đặc biệt, các làn điệu Giặm kể, Giặm nối, “hát Khuyên”, “Tứ Hoa”, “Con Cóc” ... được sử dụng thường xuyên khiến cho việc chuyển tải tâm trạng nhân vật được thực hiện một cách uyển chuyển. Vẻ đẹp của nghệ thuật dân gian Dân ca Ví, Giặm hòa lẫn hồn sắc của đất nước quê hương trong cuộc đấu tranh chống cái cũ, cái xấu, từ đó đánh thức niềm đam mê sân khấu của khán giả, tôn vinh những giá trị truyền thống của văn hóa xứ Nghệ cũng như khơi dậy giá trị trong các kịch bản đặc sắc trên sân khấu. Việc đưa dân ca từ môi trường diễn xướng dân gian lên sân khấu cũng đánh thức cảm thức thẩm mỹ về âm hưởng ngọt ngào, sâu lắng của những câu Hò điệu Ví, góp phần gìn giữ và lan tỏa những làn điệu dân ca đến với công chúng mọi lứa tuổi.

Liên hoan Tuồng và dân ca Kịch là hoạt động định kỳ của Bộ Văn hóa, được tổ chức 3 năm một lần nhằm giữ gìn và phát huy, quảng bá các giá trị văn hóa, nghệ thuật truyền thống Việt Nam; tổng kết, đánh giá chất lượng nghệ thuật, hiệu quả hoạt động những năm qua và xây dựng định hướng phát triển đối với các đơn vị sân khấu Tuồng và Dân ca kịch chuyên nghiệp trong những năm tới. Liên hoan năm nay được tổ chức tại Nghệ An kết hợp Liên hoan Tiếng hát Làng Sen nhằm kỷ niệm 132 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đây là hoạt động chính trị, văn hóa có ý nghĩa quan trọng, thể hiện lòng biết ơn, thành kính của Nhân dân đối với Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng thời góp phần giới thiệu, quảng bá về văn hóa Làng Sen, quê hương Nghệ An tới bạn bè, du khách trong và ngoài nước. Thời gian diễn ra Liên hoan từ ngày 17/5 đến ngày 28/5. Vở “Cánh cò trong bão” được lựa chọn sẽ là vở diễn mở màn tại Liên hoan.