Rác, thông thường được hiểu là những sản phẩm vật chất mà con người không òn sử dụng được hoặc không sử dụng nữa vì nó đã bị hư hỏng, biến chất hoặc không phù hợp, không đáp ứng được nhu cầu sử dụng hoặc thị hiếu của con người. Không ở đâu là không có rác nếu ở đó có con người sinh sống. Rác tác động lớn đến môi truờng sống, tự nhiên và xã hội, của các cộng đồng. Vì vậy, rác cần được nhìn nhận và ứng xử, xử lý trên cả phương diện công nghệ và phương diện xã hội.

Những ngày đầu năm nay (2011), tại TP Vinh, do người dân ở Nghi Yên, Nghi Lộc chưa đồng tình khai thác bãi rác mới xây dựng vì cho rằng có thể có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường sống của họ nên dẫn đến đến tình trạng rác ngập ứ ở TP. Hy vọng chắc chắn là các cơ quan hữu quan và người dân sẽ có tiếng nói chung để giải quyết thoả đáng vấn đề. Đó là điều cần thiết và chắc chắn sẽ diễn ra vì người dân của chúng ta luôn biết nhường nhịn và hy sinh vì lợi ích cộng đồng và chính quyền luôn tôn trọng những quyền lợi chính đáng của nhân dân. Tuy nhiên, qua việc này đã báo động cho chúng ta nhiều điều, nhất là nhận thức về quản lý xã hội nói chung, quản lý đô thị nói riêng. Hình như, trong quy hoạch và triển khai phát triển TP Vinh thành đô thị loại I chúng ta chưa cân đong đo đếm, chưa đánh giá đúng mức gánh nặng của rác đối với sự tồn tại của TP, của cộng đồng để có một quy hoạch và kế hoạch xử lý phù hợp và chủ động. Cần xử lý vấn đề rác ở cả ít nhất hai phương diện, công nghệ và xã hội. Cần thiết phải từng bước áp dụng các công nghệ tiên tiến để phân loại, xử lý, tái chế rác thành các sản phẩm hữu ích. Và quan trọng không kém, là giải quyết hợp tình, hợp lý, nhân văn, tôn trọng các lợi ích của người dân, nhất là vệ sinh, an toàn môi trường sống.

Chuyện rác thải vật chất chắc chắn sẽ có cách giải quyết hợp lý. Nhân chuyện này, khi chúng ta đang bắt đầu bước vào một giai đoạn mới trên con đường Đổi mới để chấn hưng và phát triển đất nước theo tinh thần của Cương lĩnh mới mà Đại hội XI của Đảng sẽ quyết định, rất cần quan tâm đến một loại rác khác, loại rác vô hình, nhưng tác hại vô cùng lớn, hậu quả mà nó để lại cho cộng đồng, cho xã hội và cho cả đất nước vô cùng nặng nề. Đó là các loại rác tinh thần. Cuộc sống và xã hội liên tục vận động phát triển. Tương ứng với mỗi thời kỳ, để thúc đẩy sự vận động phát triển, cần có những phương pháp tư duy, những nhận thức mới và những giá trị mới. Nhìn vào thực tiễn đời sống, bên cạnh những nỗ lực vận động tư duy để có những cách tiếp cận mới, những nhận thức mới, những ứng xử và hoạch định mới dựa trên các cơ sở khoa học và các chứng liệu thực tiễn thì vẫn còn không ít những nhận thức lạc hậu, những suy nghĩ lỗi thời gây nên những thất thiệt, những hậu quả đáng tiếc cho xã hội. Bên cạnh đó, trong tồn tại xã hội, còn có một loại rác khác, cũng gây ô nhiễm đến đời sống xã hội hết sức nặng nề và sâu sắc, đó là các phản văn hoá trong sinh hoạt vật chất và tinh thần của xã hội. Rác tinh thần, rác phản văn hoá so với rác thải vật chất, là khó nhận biết, khó phân loại, xử lý và hầu như không thể tái chế tận dụng. Bởi vậy, cần đánh giá đúng gánh nặng của các loại rác này để có biện pháp xử lý phù hợp.

Rác, cả rác thải vật chất lẫn rác thải tinh thần, rác phản văn hoá đều làm ô nhiễm đời sống của cộng đồng, làm chậm bước tiến của xã hội. Dọn sạch tất cả các loại rác là nhu cầu cần thiết để đảm bảo vệ sinh, an toàn môi trường vật chất và tinh thần của xã hội, nhằm hướng tới sự vận động và phát triển bền vững của đất nước.    

                                                                        Văn hóa Nghệ An