Cuộc sống quanh ta

Bài học về mối quan hệ kinh tế và văn hóa, nhìn từ Quỳ Hợp

Đến nay, huyện Quỳ Hợp đã có chẵn 10 năm thực hiện đề án xây dựng huyện điểm văn hóa.

Trong 10 năm qua, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc của huyện đã có nhiều nỗ lực để phát triển kinh tế - xã hội. Tốc độ tăng trưởng đạt mức 15,7% (năm 2010), trong đó công nghiệp và xây dựng cơ bản tăng 22,6%, dịch vụ thương mại tăng 13,8%. Cơ cấu kinh tế của huyện chuyển biến theo hướng tăng dần giá trị sản xuất công nghiệp – xây dựng cơ bản (50,8%), giảm dần giá trị sản xuất nông nghiệp (25,2%).

Bình quân thu nhập năm 2010 đạt 15,8 triệu đồng. Về văn hóa, xã hội, huyện Quỳ Hợp đã có những chuyển biến theo hướng tiến bộ hơn. Tuy nhiên, so với chỉ tiêu định lượng về số hộ đạt chuẩn gia đình văn hóa, số đơn vị đạt chuẩn văn hóa, số xã có thiết chế văn hóa thể thao đạt chuẩn Quốc gia… đã xác định thì nhiều chỉ tiêu vẫn chưa đạt. Số hộ nghèo vẫn còn nhiều, chiếm 15%.

Những kết quả đã đạt được là cần khẳng định và phát huy. Tuy nhiên, điều đáng quan ngại nhất là trong quá trình phát triển ở Quỳ Hợp đã xuất lộ nhiều vấn đề bất cập của mối quan hệ kinh tế và văn hóa. Kinh tế của Quỳ Hợp có phát triển nhưng chắc chắn là không bền vững vì sự tăng trưởng chủ yếu dựa vào khai thác tài nguyên khoáng sản ồ ạt một cách thiếu quy hoạch, kế hoạch. Hiện tại ở Quỳ Hợp có hàng chục doanh nghiệp trong và ngoài huyện đang khai thác hàng trăm mỏ khoáng sản, đá… Việc khai thác tràn lan này đã đem lại những hệ lụy vô cùng lớn và sâu sắc trên nhiều phương diện kinh tế, văn hóa và xã hội.
Thứ nhất, đây là một sự khai thác tài nguyên vô độ, vô kế hoạch. Những ông chủ chỉ biết khai thác để tìm kiếm lợi nhuận chứ không cần biết đến lợi ích quốc gia lâu dài. Những người có trách nhiệm quản lý cũng vô trách nhiệm trong việc cấp phép, kiểm tra giám sát việc khai thác tài nguyên. Tài nguyên quốc gia trên địa bàn Quỳ Hợp đã và đang bị tàn phá và lãng phí rất lớn. Hầu hết tài nguyên ở đây bị bán đi ở dạng nguyên liệu thô, chưa qua chế biến.
Thứ hai, sự khai thác này đã tàn phá nặng nề môi trường sinh thái tự nhiên không chỉ của huyện Quỳ Hợp mà của cả những vùng lân cận. Rừng bị phá, sông suối, không khí bị ô nhiễm. Một số sông suối đã bị cạn dần do bị bồi lấp bởi đất cát từ đào, tuyển quặng. Một số cánh đồng đang có nguy cơ khó trồng trọt do ô nhiễm.
Thứ ba, chính quá trình khai thác này là tác nhân quan trọng dẫn đến sự phân hóa giàu nghèo sâu sắc. Sự phân hóa này đã làm khó khăn thêm việc giải quyết các vấn đề xã hội, từ an ninh trật tự đến các chính sách an sinh. Lối sống, nếp sống của một bộ phận dân cư đã bị thay đổi theo chiều hướng không bình thường dưới sự tác động của việc tổ chức khai thác tài nguyên, khoáng sản và lợi nhuận thu được từ đó. Đối với những người này, mọi mối quan hệ đều được giải quyết, chi phối bằng đồng tiền. Nếu không cảnh giác, sự tha hóa xã hội là điều có thể.
Thứ tư, sự khai thác tài nguyên bất hợp lý này là tác nhân làm ô nhiễm môi trường sinh thái nhân văn, đặc biệt là không gian văn hóa các dân tộc thiểu số ở Quỳ Hợp. Quỳ Hợp là địa bàn cư trú chủ yếu của người Thái và người Thổ. Đáng tiếc là các mỏ đã, đang và sẽ bị hoặc được khai thác đều nằm ở địa bàn cư trú của đồng bào thiểu số. Sự biến đổi văn hóa theo chiều hướng bất lợi với văn hóa truyền thống của các tộc người thiểu số đang diễn ra với cường độ ngày càng lớn hơn trên tất cả các lĩnh vực đời sống vật chất và tinh thần của họ từ tiếng nói, trang phục, ẩm thực, phong tục tập quán, tín ngưỡng, sinh hoạt văn nghệ, quan hệ cộng đồng, ma chay cưới hỏi…
Không phủ nhận Quỳ Hợp trong những năm qua có sự tăng trưởng kinh tế khá nhanh. Song điều chắc chắn là thiếu bền vững. Ở đây, nguyên lý văn hóa là trí tuệ, là tri thức của cộng đồng, là bộ điều tiết các mối quan hệ xã hội, là nền tảng và là mục tiêu của sự phát triển có còn được tôn trọng hay không là điều cần xem xét lại.
Phát triển nóng, sớm hay muộn, sẽ đốt cháy các giá trị văn hóa, đạo đức. Phát triển nóng cũng có thể đốt cháy cả những thành tựu kinh tế mà nó đem lại. Đó là cái nhìn thấy từ cả hai chiều, lịch đại và đồng đại./.
                                                                                   

tin tức liên quan

Thống kê truy cập

114513623

Hôm nay

296

Hôm qua

2313

Tuần này

21560

Tháng này

220496

Tháng qua

121356

Tất cả

114513623