Nhật báo New York Times số ngày 8 tháng 7 năm 2012 đăng tin Thủ Tướng Ôn Gia Bảo thúc dục các doanh nghiệp Trung Quốc tăng cường xuất khẩu sang Đông Nam Á, Nam Á và Trung Á để bù đắp các lổ trống do khủng hoảng kinh tế tại Âu-Mỹ mang đến [1].

Người Mỹ thường nói chính sách ngoại thương của Trung Quốc là “poor thy neighbour” tức trục lợi làm giàu trên sự nghèo khó của các nước bạn. Nay chủ trương này đã do chính Thủ Tướng Trung Quốc công khai nhắm vào những lân bang thì nhà nước Việt Nam nhất thiết phải có biện pháp bảo vệ nền kinh tế quốc gia.

Từ lâu Trung Quốc đem các mặt  hàng tốt sang bán cho Âu-Mỹ, phần thặng dư hoặc phẩm chất kém, dối trá thì đổ tràn ngập vào Việt - Miên - Lào. Nhiều doanh nghiệp trong nước vốn đang chật vật vì lãi xuất quá cao sẽ không cạnh tranh nổi và bị phá sản khiến công nhân viên mất công ăn việc làm phải trở về quê, tạo cơ hội cho lái buôn người Hoa khai thác lao động và ép giá nông sản. Người tiêu thụ sẽ thêm nặng mối lo phân biệt giữa các sản phẩm tốt và an toàn với những mặt hàng giả và độc hại.

Mậu dịch giữa hai nước Việt-Trung vốn thiếu cân đối nên nhà nước nhất thiết phải đòi hỏi có những cuộc đối thoại công khai nhằm đạt được những biện pháp chấn chỉnh trên nhiều khía cạnh:

1. Giới hạn lượng hàng hoá nhập cảng không cần thiết để giảm bớt thâm thủng hiện ở mức khoảng 10 tỷ USD mỗi năm. Chúng ta không cần đòi Trung Quốc tăng nhập cảng từ Việt Nam vì thực tế là họ đang thu mua ồ ạt các nông ngư sản và tài nguyên thiên nhiên, nên nâng con số này lên trong lúc chưa biết làm thế nào để phát triển bền vững chỉ sớm khiến đất nước nghèo đi.
2. Việt Nam cần tăng cường kiểm soát gắt gao chất lượng hàng nhập cảng từ Trung Quốc (giống như họ đã tạo khó khăn cho chuối Phi Luật Tân trong tháng vừa qua); khuyến khích thông tin rộng rải các mặt hàng kém chất lượng hay độc hại vốn làm hao tổn hàng ngàn tỷ đồng cho nền kinh tế và là một gánh nặng cho các dịch vụ y tế trong nước.
3. Trung Quốc cần phải hợp tác ngăn chận tình trạng buôn lậu vốn công khai và ồ ạt nơi các vùng biên giới
4. Trung Quốc cần phải có biện pháp kiểm soát và trục xuất lao động bất hợp pháp sang hai nước
5. Việt Nam cần phải tổ chức đấu thầu công khai và minh bạch - với cơ chế giám sát độc lập - để tạo cơ hội đồng đều cho những doanh nghiệp Hoa-Âu-Mỹ-Nhật cùng các công ty nội địa, đồng thời bảo đảm lợi ích lâu dài cho các công trình công cộng.
6. Nhà nước phải theo dõi, ngăn chận và trừng phạt nghiêm khắc các lái buôn thổi ra các cơn bảo giá giả tạo với mưu đồ phá hoại ngành nông - điển hình qua phong trào mua bán ốc sên, móng trâu, giá dừa, v.v….để bảo vệ quyền lợi sinh nhai cho dân quê.

Mối quan hệ Việt-Trung mang nhiều bất đồng sâu sắc về kinh tế, xã hội và lãnh thổ. Hoàng Sa - Trường Sa là các điểm tranh chấp nóng, trong lúc kinh tế và mậu dịch là toàn diện vì ảnh hưởng trực tiếp và lâu dài đến đời sống của từng người dân và nền độc lập tự chủ của đất nước.  Đây là một vấn đề thiết thực và cấp bách cần có sự quan tâm của mọi tầng lớp dân chúng và trí thức trong và ngoài nước.

***

[1] Chinese Premier Urges Action to Spur Economy – New York Times 7/8/2012