Nói nấu nồi cám, người Việt nào cũng cười khẩy. Món này, không  phải dạy a, cũng không phải học ạ. Trên thế gian quả là hiếm cái môn gì đặc biệt đến như thế.

Bí mật của nồi cám, là ở chỗ khác. Ở chỗ, không một ai có thể biết nổi nồi cám tối hôm nay sẽ như thế nào.

Công nghệ làm nồi cám là một cuộc phiêu lưu toàn diện.

Từ sáng ra ngủ dậy, cái gì bạn nhìn thấy « có vẻ như tiêu hóa được », hoặc sắp hỏng, hoặc bắt đầu hỏng, hoặc hỏng « chưa nặng »… bạn vứt vào nồi nấu cám, khỏi phung phí.

Vài thứ không chắc gì là thứ đã ăn được… vỏ chuối, vỏ dưa… chắc cũng chả sao. Cho vào.

Nếu trót tiểu tiện nhầm vào đó… chẳng sao.

Chu trình này kéo dài suốt ngày. Ai cũng tự coi mình được quyền tham gia, kể cả tay láng giềng hay lảng mặt nhưng lại hay sang phơi quần áo hộ cô vợ, hay một ông bạn cầu bơ ghé qua nhà ngồi mãi chỉ vì khát nước mà quên chưa đi mượn tiền.

Nếu mải say rượu quên nấu tối nay, mai nấu.

Một hai con chuột tham ăn chết đuối ở trong, phần thưởng bất ngờ.

Không thể kể hết được… Đây là nghệ thuật, là võ cổ truyền.

Cuối cùng thì nồi cám đã được nấu lên, sống hay khê một chút, có gì đâu.

—-

Các bạn ạ, nồi cám này chỉ là một phần nổi của tâm hồn, của kĩ nghệ, và của tài nghệ của tôi, của mỗi chúng ta.

Hồi xưa đi xem xiếc ta, ngồi chủ yếu là lo cho mấy bác làm xiếc, vừa lo, vừa thương thật sự. Dụng cụ thô sơ, bài bản cũ kĩ, bảo hiểm sơ sài… nhưng mà cảm thương, có lúc nước mắt tự bỗng tràn dưng.

“Xiếc này, là xiếc Việtnam

Xiếc đi xe đạp rách tan cả quần”.

Nồi Cám, sau hết, lại là một tình thương, một tình thương cả ngàn năm.

Con nước tình thương lớn quá, làm sao mà đổi thay được dòng chảy?

—-

Có khi nửa đêm nào chợt tỉnh phắt dậy, tưởng như thấy mùi nồi cám  bị khê dưới bếp.

Hóa ra mình đang xa nhà, cả chục ngàn cây số./.

 Lời bình của Cụ Hinh.

 “Vất vả, nhọc nhằn, chịu thương, chịu khó, tiết kiệm, tiếc rẻ, cố giữ, cố dùng, không đầu, không đuôi, không đo, không định, không biết từ đâu, không rõ đến đâu, không biết làm sao, không thể nào chuyển đổi, không thể nào phiêu lưu, tiến không ra tiến, lui không ra lui... lề thói này vẫn cứ là nó mãi, muôn thuở loay hoay, thành thân thành thương, bịn rịn đắm đuối, bất di bất dịch, thành bản lĩnh phi bản lĩnh. Thành đức. Thành đạo.”