Từ lâu, xăng dầu không đủ tiêu chuẩn chất lượng được lưu hành trên thị trường đã được nói đến, nhưng ở đâu ra thì chưa ai được biết rõ. Chúng tôi đã điều tra ra nơi sản xuất tiêu thụ loại dầu “dởm” này ở Hưng Nguyên, Nghệ An.

Sản xuất dầu Diezen “dởm”.

Phải mất rất nhiều thời gian theo dõi, lần theo dấu vết của những chuyến xe, chúng tôi mới phát hiện ra một khu nhà xưởng không tên, biển hiệu nằm ẩn mình dưới chân núi Đại Huệ, thuộc xóm 9, xã Hưng Yên Nam, huyện Hưng Nguyên. Khu xưởng này được bao bọc bởi dãy hàng rào cao, cắm gai nhọn phía trên. Có rất nhiều cây keo lớn xung quanh, cộng thêm cánh cổng bằng sắt lúc nào cũng đóng kín, tạo nên thế biệt lập của khu xưởng này với xung quanh. Nhưng mấy ai biết được, những thùng dầu Diezen được sản xuất tại nơi này.

Qqua điều tra, chúng tôi được biết quy trình chế biến dầu Diezen từ dầu nhờn thải, đã qua sử dụng ở đây như sau: Nhờn phế thải được cho vào thùng rồi nấu lên. Khi đạt đến nhiệt độ nhất định, nhờn bắt đầu loãng ra, các loại tạp chất và cặn bị chìm xuống đáy. Dầu loãng bốc hơi tràn vào ống dẫn, chạy vào một hệ thống làm mát rồi đổ vào bồn chứa. Những người thợ pha vào một loại hóa chất trông giống như xút, rồi thêm bột tạo màu theo ý muốn.

 Việc chế biến dầu Diezen cơ bản là như vậy, tuy nhiên vẫn còn một vài công đoạn phụ khác. Nhưng, do mỗi công nhân tại xưởng được giao phụ trách một việc thế nên dù đã rất cố gắng, chúng tôi cũng không tiếp cận được hết tất cả quá trình tái chế dầu. Loại hóa chất dùng để pha chế vào dầu Diezen cũng là một bí mật. Chúng được đựng trong những chiếc can nhựa loại lớn, nhưng cũng không hiểu đó là loại hóa chất gì. Qua theo dõi thì được biết mỗi mẻ nấu là 18 thùng phi nhờn thải, sau khi chưng cất sẽ thu về được 15 phi dầu Diezen thành phẩm. Chất rắn, cặn bạ thải ra ngoài chỉ khoảng một xe rùa đẩy tay. Khoảng 5 đến 6 ngày, thì có đủ dầu cho một xe bồn loại 10 ngàn lít chở đi.

Để có đủ nguyên liệu cho hoạt động tái chế dầu Diezen, tất cả dầu nhờn thải khắp nơi trong tỉnh được thu gom hết. Có một “đội quân” chuyên đi thu gom. Họ dùng xe máy, gắn hai bên hai can nhựa loại lớn ở phía sau đi đến tất cả các xưởng sửa chữa, rửa xe ô tô xe máy để thu gom nhờn đã qua sử dụng đưa về đây tái chế. Thế nhưng thu gom tại Nghệ An vẫn không đủ, nên dầu nhờn thải còn được nhập thêm từ Đà nẵng, Huế và Quảng Trị.

Tìm hiểu tại UBND huyện Hưng Nguyên, chúng tôi được biết xưởng tái chế dầu này là của hộ kinh doanh sản xuất cá thể Nguyễn Văn Xuân, địa chỉ đăng ký ở xóm 9, Đồng Kẹ, xã Hưng Yên Nam, huyện Hưng Nguyên làm chủ. Tại giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh – Hộ kinh doanh số 27S8000668 do ủy ban nhân dân huyện Hưng Nguyên cấp, có rất nhiều ngành nghề được hộ kinh doan cá thể này đăng ký sản xuất. Đáng chú ý trong đó có mục: “Sản xuất nhiên liệu, xăng nặng, nhẹ, trung bình...”.

Xe đang hút dầu tại xưởng

Cấp giấy đăng ký kinh doanh là vậy, tuy nhiên theo quy định hiện nay đối với các ngành nghề có điều kiện như xăng, dầu thì ngoài việc đăng ký kinh doanh, còn phải được sự cho phép và giám sát chặt chẽ, của các cơ quan chuyên môn khác về chất lượng, môi trường và phòng cháy..v.v nữa mới được sản xuất, và kinh doanh mặt hàng này.

Ông Nguyễn Cảnh Đức, phó trưởng phòng tài chính, kế hoạch huyện Hưng Nguyên  (phòng chuyên môn tham mưu cho UBND huyện cấp giấy phép cho các hộ kinh doanh cá thể) cho biết: “Việc cấp giấy phép là do UBND huyện, nhưng việc quản lý các điều kiện sau giấy phép kinh doanh, là do các cơ quan chuyên môn khác. Huyện không quản lý”. Và ông Đức cũng thừa nhận: “Từ trước đến nay, chưa có cuộc kiểm tra giám sát nào đối với các sản phẩm tại xưởng này”

Như vậy, việc sản xuất dầu dởm được sản xuất tại xưởng này hoàn toàn nằm ngoài sự quản lý, giám sát của các cơ quan chức năng nhà nước về chất lượng, cũng như mục đich sử dụng và nơi tiêu thụ.

Tiêu thụ dầu Diezen “dởm”.

Vào một ngày trung tuần tháng 11- năm 2013, sau khi nắm được thông tin đang có một xe bồn đến lấy dầu Diezen tại xưởng, chúng tôi đã bí mật tiếp cận, theo dõi nhằm mục đích tìm ra nơi tiêu thụ của loại dầu này. Từ trên đỉnh núi Đại Huệ nhìn xuống, những tán cây keo trở thành một cái ô lớn, che kín các hoạt động phía trong xưởng. Hóa ra việc trồng những hàng cây này ở đây, không phải chỉ đơn thuần lấy bóng mát.

Không còn cách nào khác, chúng tôi đành phải đành tiếp cận phía trong xưởng bằng cách khác. Lúc này, một chiếc xe bồn màu xanh, mang biển số 37C 08791 nhãn hiệu Huyndai, loại 10 ngàn lít đang hút dầu tại đây.

Sau hơn bốn tiếng đồng hồ, chiếc cổng sắt của xưởng hé mở. Một người bước ra ngoài, nhìn trước ngó sau rồi quay lại mở cổng. Chiếc xe bồn có biển kiểm soát 37C 08791 từ từ rời khỏi xưởng. Chúng tôi lặng lẽ bám theo. Khi chiếc xe bồn ra tới đường tránh Vinh thì rẽ về phải, theo hướng nam về huyện Hưng Nguyên. Xe chạy trên đường tránh khoảng 500 m, thì đột nhiên dừng lại, tấp vào bên vệ đường. Lái và phụ xe vẫn ngồi yên trên cabin quan sát phía sau qua gương chiếu hậu. Sau khoảng 10 phút, bất ngờ chiếc xe quay đầu lại, chạy ra hướng bắc về huyện Nghi Lộc với tốc độ rất cao. Chúng tôi vẫn kiên trì bám theo. Đến ngã ba đường tránh Vinh và quốc lộ 34, thuộc địa phận huyện Nghi Lộc thì xe chở dầu biển số 37C 08791 dừng lại, tấp vào quán cơm bên đường. Hình như họ đã phát hiện có người theo dõi. Chúng tôi làm động tác bỏ đi, không theo dõi nữa rồi đổi phương tiện và đi ra ngã ba Diễn Châu đón tại đó. Đúng như dự đoán, sau khoảng một tiếng đồng hồ, chiếc xe chạy qua trước mặt chúng tôi ra hướng bắc. Cuộc bám đuổi lại bắt đầu.

 Đến địa phận huyện Quỳnh Lưu thì chiếc xe rẽ về hướng biển. Sau khoảng 10 Km đường tỉnh lộ, thì chiếc xe bồn mang biển số 37C 08791 dừng lại ở cây xăng dầu có tên: Cửa hàng xăng dầu Long Quýnh- Doanh nghiệp tư nhân Bắc Vân. Đây là xóm Quyết Tiến, xã Quỳnh Bảng, huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An. Ngay sau khi xe chạy vào phía trong cửa hàng, lái xe và nhân viên cửa hàng nhanh chóng kéo vòi trên xe xuống... Phía ngoài, những chiếc xe ben loại nhỏ vẫn tiếp tục vào bơm dầu tại đây.

Xe chở dầu về cửa hàng xăng dầu Long Quýnh

Qua xác minh tại Phòng cảnh sát giao thông- Công an tỉnh Nghệ An, chiếc xe bồn mang biển kiểm soát 37C 08791 do bà Tô Thị Vân, xóm Đức Xuân, xã Tiến Thủy, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An đăng ký. Cũng theo hồ sơ tại Sở kế hoạch đầu tư tỉnh Nghệ An, “Doanh nghiệp tư nhân Bắc Vân” do ông Bùi Bắc, chồng bà Vân làm giám đốc. “Bắc Vân” là tên ghép của hai vợ chồng ông bà. Hiện chiếc xe này do Hoàng Ngọc Đô làm tài xế.

Tại cột dầu Diezen ở cửa hàng này, ngay phía trước cột bơm dầu có dán biểu tượng và chữ: PtroViêtnam. Giá bán của loại dầu Diezen 0,05 là 22.650 đồng/ 1 lít.

Tìm hiểu, chúng tôi còn được biết thêm tại huyện Quỳnh Lưu, doanh nghiệp tư nhân Bắc Vân có ba (03) cây xăng dầu. Hai cây xăng dầu Long Quýnh và Đại lý xăng dầu Hoa kỳ ở xã Quỳnh Bảng. Thêm một cây xăng dầu nữa tại cảng cá Tiến Thủy, để cung cấp nhiên liệu cho các tàu thuyền của ngư dân vùng này.

Khi chúng tôi đang hỏi chuyện với một số ngư dân tại cảng cá Tiến Thủy thì có năm thanh niên chở nhau trên hai chiếc xe gắn máy xuất hiện. Họ rú ga, nẹt bô lượn quanh chúng tôi mấy vòng rồi dừng lại. Một người trong bọn họ rút điện thoại ra, nói lớn cố ý cho chúng tôi nghe: “Có đập chết không?”. Có lẽ họ đã phát hiện ra điều gì đó, nên có những động thái đe dọa.  Rời khỏi cảng cá, chúng tôi đi về xã Quỳnh Bảng, đám thanh niên này vẫn tiếp tục đuổi theo gây sức ép, dọa dẫm suốt quãng đường. Chúng tôi buộc lòng phải chạy vào UBND xã Quỳnh Bảng cáo toàn bộ sự việc. Ông chủ tịch xã cử hai công an xã đi cùng chúng tôi thì đám thanh niên này mới chịu quay trở lại.

Đem câu chuyện dầu Diezen, được sản xuất tại chân núi Đại Huệ - Nghệ An trao đổi với ông Nguyễn Công Hoan, Chánh thanh tra Sở khoa học Công nghệ tỉnh Nghệ An, ông cho biết: “Tất cả xăng, dầu lưu hành trên thị trường, phải đáp ứng Quy chuẩn QCVN1: 2009/BKHCN. Nếu thiếu một trong các chỉ tiêu theo Quy chuẩn kỹ thuật này, thì không được phép lưu hành. Bởi dầu không đạt tiêu chuẩn sẽ gây ra hậu quả như: Hỏng hóc động cơ, cháy nổ, v.v.”.

Đã có bao nhiêu dầu Diezen không đảm bảo chất lượng được tái chế từ dầu nhờn ở xưởng của Nguyễn Văn Xuân được đưa ra thị trường cho xe cơ giới và tàu thuyền sử dụng? Điều đáng nói là, khi xe ô tô bị sự cố máy móc do nhiên liệu có thể khắc phục được, nhưng đối với tàu thuyền ở ngoài khơi xa thì sẽ ra sao trên biển? Có bao nhiêu vụ tàu thuyền gặp sự cố trên biển liên quan đến loại nhiên liệu không đạt chuẩn này? Câu hỏi này xin dành cho các cơ quan chức năng./.