Ông Hoàng Nhật Tân sinh năm Bính Dần (1926) tại làng Quỳnh Đôi, xã Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An trong một gia đình có truyền thống yêu nước.
11 tuổi, ông được tổ chức đưa vào hoạt động nhóm Thiếu niên ái hữu trong Phong trào Mặt trận Bình dân (1936-1939) tại địa phương. Năm 1945, Hoàng Nhật Tân tham gia ủy viên Ủy ban khởi nghĩa ở Quỳnh Đôi, tham gia giành chính quyền tại huyện Quỳnh Lưu và được kết nạp Đảng tháng 10 năm đó khi vừa tròn 20 tuổi.
Năm 1957 ông được Trung ương Đảng cử sang Matxcơva học tập lý luận ở trường Đảng cao cấp Đảng Cộng sản Liên Xô rồi bảo vệ Luận án Phó Tiến sĩ Sử học. Về nước, ông tham gia công tác tại Viện Sử học cho đến ngày nghỉ hưu.
Nhà sử học Hoàng Nhật Tân còn là dịch giả của hai công trình lớn về pháp luật là Bàn về Khế ước xã hội (J. J. Rouseau, dịch, 1992); Bàn về Tinh thần pháp luật (Montesqieu, dịch, 1996).Một số tác phẩm tiêu biểu khác ông để lại: Tìm hiểu lịch sử một xí nghiệp – Nhà máy cơ khí Trần Hưng Đạo (1979); Nguyễn Trường Tộ (1991); Nguyễn Ái Quốc trên đường về nước (1994); Đời nối đời vì nước – viết về gia tộc Hồ Tùng Mậu (đồng tác giả với Phan Hữu Thịnh - 1996); Campuchia trong thời kỳ chống Pháp (Bản thảo lưu tại Viện Đông Nam Á – Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam)...
Tạp chí Văn hoá Nghệ An xin chia buồn cùng gia quyến.