Một vị lãnh đạo huyện ủy Thanh Chương than thở: “Cách đây một thời gian, nhà báo VT hỏi tôi qua điện thoại về chuyện giáo dục, tôi trả lời rất rõ ràng, nhưng khi đăng bài, ông này tự ý thêm vào hai từ “è cổ” vào trong phát ngôn của tôi làm cho ý tứ câu trả lời thay đổi hẳn đi, bài đăng lên, anh em hỏi, tôi ngớ cả người”.
Tình trạng thiếu chuyên nghiệp trong hoạt động báo chí, mà biểu hiện là thông tin thiếu chính xác diễn ra khá phổ biến. Theo Sở TT-TT Nghệ An, năm 2013, có 15 đơn thư kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của các cá nhân, tổ chức gửi cơ quan này để làm rõ các vấn đề báo chí đăng, phát và đề nghị các cơ quan báo chí thực hiện cải chính trên báo chí. Thực ra, số lượng các thông tin sai lệch, thiếu chính xác trên báo chí còn cao hơn nhiều, nhưng các tổ chức, cá nhân đành “ngậm bồ hòn làm ngọt”, không khiếu kiện vì ngại đối đầu với báo chí.
Đội ngũ những người làm báo ở Nghệ An hiện nay khá đông đảo: 600 người (trong đó có 400 người đã được cấp thẻ nhà báo), công tác trong 8 cơ quan báo chí trong tỉnh, 37 cơ quan báo chí trung ương và ngoại tỉnh đặt văn phòng đại diện hoặc PV thường trú, và hàng chục PV của một số báo chưa đăng kí danh sách PV thường trú. Về hoạt động của các báo có VP đại diện hoặc PV thường trú ở Nghệ An, ông Nguyễn Bá Hảo, Phó Giám đốc Sở TT-TT nhận xét: “Bên cạnh những đóng góp cho nền báo chí tỉnh nhà, một số báo có cơ quan đại diện, PV thường trú trên địa bàn chưa thực sự quan tâm, bám sát các sự kiện, nhiệm vụ chính trị lớn trên địa bàn, mà thường tập trung theo đuổi một số sự kiện để gây chú ý của người đọc. Ví dụ như vụ ông Trần Văn Thạch ở Hà Tĩnh lái xe ô tô gây tai nạn làm chết hai thanh niên ở Nam Đàn, báo chí phản ánh đến 20 -30 tin, bài, có những bài đi quá sâu vào đời tư. Chung qui bởi vì ông này là “đại gia”, có chiếc ô tô tiền tỉ. Những tấm gương người tốt việc tốt thì hầu như chỉ một báo đăng, nhưng có những chuyện như tai nạn, vụ án, giết người…thì hàng chục báo đăng. Một số bài báo đăng những chuyện trái với thuần phong mĩ tục, không có lợi cho giáo dục thế hệ trẻ”.
Theo đánh giá của Sở TT-TT Nghệ An, một số ít cơ quan báo chí thành lập cơ quan đại diện hoặc thường trú còn nặng về mục tiêu làm quảng cáo và phát hành, cử đại diện hoặc thường trú chưa đủ tiêu chuẩn theo Thông tư 13 của Bộ TT-TT. Một lãnh đạo của Hội Nhà báo tỉnh Nghệ An cho rằng khâu quản lý PV thường trú còn lỏng lẻo. Một số cơ quan đại diện của báo tự tuyển thêm nhiều CTV, nhân viên quảng cáo, phát hành, cấp giấy giới thiệu có con dấu của PV đại diện rồi đi xuống cơ sở chủ yếu làm quảng cáo. Những người này làm việc không có hợp đồng lao động, không có lương, thu nhập chủ yếu dựa vào tiền % quảng cáo, phát hành hoặc từ tiền tiếp khách của cơ sở. Khi có đơn thư khiếu kiện, hoặc phát hiện cơ sở có vụ việc gì đó, là các văn phòng này cử PV - CTV đến “làm việc”, kết quả thường là các bài “đánh đấm” (nếu cơ sở không “biết điều”), hoặc các hợp đồng quảng cáo. Niềm tin của cơ sở, của người dân đối với báo chí ngày càng giảm sút.
Một thực tế dễ thấy là đội ngũ những người làm báo Nghệ An đông nhưng chưa mạnh, chưa thấy nổi lên những cây bút, những nhà báo tên tuổi dành được sự tin cậy cao của độc giả và đồng nghiệp, có uy tín trong làng báo cả nước; còn đối với báo giới quốc tế lại càng không. Người làm báo nhiều nhưng tác phẩm ít, thông tin ít. Một cán bộ Hội Nhà báo tỉnh Nghệ An nhận xét rằng có nhiều nhà báo cuộc họp nào, lễ động thổ khai trương nào cũng có mặt, nhưng hầu như không thấy bài vở, tin tức gì. Một số báo có nhiều tin bài về Nghệ An, nhưng hầu hết là tin vụn vặt, mang tính chất phản ánh, không phát hiện được những vấn đề của cuộc sống, thiếu tính chất phản biện.Còn nhiều bài báo mang tính chất minh họa chủ trương một cách dễ dãi.Một số bài mang tính đấu tranh chống tiêu cực cũng chủ yếu viết theo đơn thư, phản ánh của dân, rồi ý kiến của cơ quan chức năng, thiếu những tuyến bài điều tra độc lập với những thông tin độc quyền có giá trị. Thiếu những bài về miền núi, vùng sâu vùng xa, những bài nghiên cứu về văn hóa, khoa học, chính trị…có giá trị, mới. Nhiều bài coppy, xào xáo của nhau, đề tài cũ, cách nhìn cũ, kiểu “đến hẹn lại lên” như tháng 9 thì có bài về khai giảng năm học mới, tháng 12 thì có bài về quân đội…Chưa có nhiều những bài báo tác động mạnh đến chính quyền, buộc cơ quan chức năng phải thay đổi về chính sách, giải pháp; hay phát hiện ra những vụ tiêu cực lớn, những vấn đề mang tính cảnh báo cho xã hội.
Nguyên nhân của hiện tượng nói trên thì có nhiều, nhưng “tiên trách kỉ”, trước hết những người làm báo phải tự xem lại mình. Một quan chức của Bộ TT-TT nhận xét nhà báo của ta chủ yếu làm việc theo kiểu công chức, tác nghiệp chủ yếu vào giờ hành chính, trong khi những vấn đề, sự kiện hấp dẫn của báo chí lại diễn ra vào ban đêm. Nhà báo Văn Hiền, Trưởng cơ quan đại diện Tạp chí Người làm báo nói: “Giới báo chí trẻ bây giờ nhìn chung ít đọc, ít chịu khó nghiên cứu tìm tòi, ngay cả bám sát cơ sở cũng thiếu sâu sát. Như vậy thì làm sao viết hay được?”. Hiện nay, ở Nghệ An không có nhiều, nếu không nói là không có những nhà báo là chuyên gia trong các lĩnh vực.
Trong khi hoạt động của báo chí còn nhiều yếu kém, thì các trang thông tin điện tử (TTĐT) lại được mùa nở rộ. Tình trạng lộn xộn trong hoạt động của các trang TTĐT đang có xu hướng ngày càng tăng. Theo số liệu của Sở TT-TT, trong năm 2013, đã rà soát, kiểm tra 1.058 trang có tên miền .vn. Sở TT-TT đã ban hành 23 công văn nhắc nhở về vi phạm trang TTĐT; chấn chỉnh tình trạng hoạt động 200 trang TTĐT tổng hợp trên địa bàn tỉnh; làm việc với 8 đơn vị vi phạm các quy định trong hoạt động trang TTĐT và chuyển Thanh tra Sở xử lý 4 trang TTĐT. Một số trang TTĐT viết giấy giới thiệu cử nhân viên xuống cơ sở làm việc, thực chất là liên hệ quảng cáo, làm cho cơ sở lầm tưởng rằng đó là PV báo chí. Một số trang TTĐT chú trọng tập hợp các tin mang tính giật gân, câu khách như cướp giết hiếp, mê tín dị đoan, những chuyện éo le như ngoại tình, tình dục, những bài báo mà nhân vật không có tên tuổi, địa chỉ cụ thể xoay quanh chuyện quan hệ vợ chồng, tình tay ba tay tư…để tạo nên lượng truy cập lớn, từ đó tăng quảng cáo. Một số trang TTĐT mạo danh báo chí, tự xưng là “báo điện tử”, tuyển PV, hoạt động báo chí nhưng không có giấy phép và tư cách pháp nhân.
“So với Hà Nội, Đà Nẵng, TP Hồ Chí Minh và một số khu vực khác, Nghệ An chưa phải là trung tâm báo chí lớn/mạnh”, ông Nguyễn Quốc Hiếu, Phó Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh Nghệ An nhận xét. Điều đó là chính xác, bởi vì một trung tâm báo chí lớn/mạnh phải được xây dựng từ đội ngũ những người làm báo, những cơ quan báo chí hoạt động mang tính chuyên nghiệp. Cần làm gì, làm như thế nào để xây dựng một đội ngũ những người làm báo và cơ quan báo chí chuyên nghiệp đang là câu hỏi dành cho những người có trách nhiệm và đội ngũ người làm báo Nghệ An.
Hôm nay
Hôm qua
Tất cả