Đồng chí Nguyễn Duy Trinh ký hiệp định Paris về Việt Nam. Ảnh TTXVN

Quê hương không chỉ là nơi nuôi dưỡng ý chí mà còn là nền tảng vững chắc để mỗi cá nhân phát triển và trưởng thành. Đối với đồng chí Nguyễn Duy Trinh, quê hương Nghệ An không chỉ là mảnh đất giàu truyền thống lịch sử, văn hóa mà còn là cái nôi hun đúc những phẩm chất và bản lĩnh cách mạng kiên cường. Sinh ra và lớn lên giữa một vùng đất đầy khí phách và những bậc hiền tài, đồng chí Nguyễn Duy Trinh mang trong mình tinh thần yêu nước, khát vọng tự do và lòng trung thành tuyệt đối với lý tưởng cách mạng. Tư tưởng, lý tưởng và bản lĩnh cách mạng của ông được hình thành và phát triển sâu sắc dưới ảnh hưởng mạnh mẽ từ quê hương, gia đình và những giá trị truyền thống đã thấm đẫm trong mỗi bước đi của ông trên con đường cách mạng.

1. Ảnh hưởng của truyền thống quê hương Nghệ An đến tư tưởng yêu nước và con đường cách mạng của đồng chí Nguyễn Duy Trinh

Nguyễn Duy Trinh, tên khai sinh là Nguyễn Đình Biền, sinh ngày 15/7/1910 tại làng Cổ Đan, Tổng Đặng Xá, nay là phường Vinh Lộc, tỉnh Nghệ An.

Xứ Nghệ - vùng đất giàu truyền thống yêu nước và cách mạng, từ lâu đã được mệnh danh là “địa linh nhân kiệt”, nơi sản sinh nhiều anh hùng dân tộc, chí sĩ yêu nước và những người con ưu tú của cách mạng Việt Nam như Phan Bội Châu, Lê Hồng Phong, Nguyễn Thị Minh Khai... Quê hương của đồng chí Nguyễn Duy Trinh không chỉ nổi bật với cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ mà còn là cái nôi hun đúc tinh thần yêu nước, ý chí quật cường và khát vọng độc lập, tự do qua bao thế hệ. Chính từ mảnh đất giàu truyền thống ấy, những giá trị văn hóa và tinh thần cách mạng đã trở thành nền tảng vững chắc, góp phần hình thành nên nhân cách và tư tưởng của một người chiến sĩ cộng sản kiên trung - Nguyễn Duy Trinh.

Ngay từ nhỏ, Nguyễn Duy Trinh đã được nuôi dưỡng trong môi trường thấm đẫm tinh thần yêu nước của quê hương. Những câu chuyện anh hùng về Phan Bội Châu, về cuộc khởi nghĩa của Phan Đình Phùng hay sự hy sinh oanh liệt của Nguyễn Thị Minh Khai đã ăn sâu vào tâm trí của cậu học trò Nguyễn Đình Biền. Những anh hùng cách mạng quê hương không chỉ là những tấm gương sáng mà còn là nguồn cảm hứng lớn lao, là động lực để ông hình thành lý tưởng và khát vọng giải phóng dân tộc. Bản lĩnh cách mạng của những người đi trước đã ảnh hưởng trong từng bước đi của ông, tạo nên một nhân cách yêu nước, quyết tâm chiến đấu cho tự do của dân tộc.

Lớn lên trong bối cảnh đất nước bị thực dân Pháp áp bức, Nguyễn Duy Trinh sớm nhận thức được những bất công mà Nhân dân phải chịu đựng. Những cuộc khởi nghĩa, những phong trào đấu tranh tại Nghệ An, nơi dân chúng đứng lên chống lại sự thống trị tàn bạo của thực dân, đã giúp ông hình thành ý thức đấu tranh. Những buổi học chữ quốc ngữ và việc tiếp xúc với các sách báo tiến bộ đã giúp ông hiểu được những tư tưởng yêu nước, đồng thời tạo nên niềm khát khao tự do cháy bỏng. Chính những ảnh hưởng từ quê hương đã thôi thúc Nguyễn Duy Trinh tham gia vào các phong trào học sinh chống thực dân phong kiến, đòi quyền tự do chính trị, đả phá sự thống trị của thực dân Pháp.

Năm 1927, khi mới 18 tuổi, Nguyễn Duy Trinh gia nhập Việt Nam Cách mạng Đảng và sau đó chuyển sang Đảng Tân Việt, việc gia nhập Đảng Tân Việt đã giúp ông tiếp tục mở rộng tầm nhìn về cách mạng vô sản. Dù bị thực dân Pháp bắt và đày ra Côn Đảo, nhà tù đế quốc không thể khuất phục được ý chí của ông. Trái lại, nơi đây lại trở thành một “trường học lớn”, nơi ông tiếp tục học tập, rèn luyện và củng cố niềm tin vào lý tưởng cộng sản. Chính trong hoàn cảnh này, Nguyễn Duy Trinh đã trưởng thành về tư tưởng và chính trị, khẳng định bản lĩnh kiên cường của mình.

Tháng 8/1930, Nguyễn Duy Trinh trở về quê hương trong bối cảnh phong trào cách mạng Nghệ Tĩnh đang phát triển mạnh mẽ. Sự kết hợp giữa đấu tranh kinh tế và chính trị của quần chúng đã làm tan rã bộ máy thống trị của thực dân và phong kiến. Tỉnh ủy Nghệ An đã phát động cuộc đấu tranh quy mô lớn, thể hiện tinh thần đoàn kết và yêu nước của quần chúng, đồng thời tưởng niệm Cách mạng Tháng Mười Nga. Các chi bộ Đảng ở các địa phương như Cổ Đan, Kim Khê, Song Lộc... liên tục tổ chức các cuộc biểu tình, vận động quần chúng đứng lên đòi quyền lợi và chống lại sự đàn áp của thực dân. Tại quê nhà, Nguyễn Duy Trinh đã trực tiếp lãnh đạo các cuộc đấu tranh, tổ chức các cuộc mít tinh và biểu tình, thể hiện sự trưởng thành và khả năng lãnh đạo xuất sắc của mình.

Phong trào Xô viết Nghệ Tĩnh 1930 - 1931 đã trở thành bước ngoặt quan trọng trong sự nghiệp cách mạng của Nguyễn Duy Trinh. Những kinh nghiệm quý báu từ phong trào này đã giúp ông hoàn thiện bản lĩnh, học được cách tổ chức quần chúng, giữ vững phong trào cách mạng tại cơ sở. Chính trong giai đoạn này, ông đã thể hiện rõ nét phẩm chất lãnh đạo kiên cường, luôn gắn bó mật thiết với nhân dân, không ngại khó khăn gian khổ. Dù bị đàn áp khốc liệt, tinh thần cách mạng của Nguyễn Duy Trinh không hề suy giảm mà còn được tôi luyện vững chắc hơn.

Những giá trị truyền thống quê hương Nghệ An, với tinh thần kiên cường, thẳng thắn và yêu nước, đã ảnh hưởng sâu sắc đến tư tưởng và phong cách lãnh đạo của Nguyễn Duy Trinh. Ông luôn gắn bó với Nhân dân, kiên trì và quyết tâm bảo vệ quyền lợi của quần chúng, đồng thời giữ vững tinh thần đoàn kết, tạo dựng một chính quyền cách mạng mạnh mẽ. Những giá trị này không chỉ là nền tảng cho sự nghiệp cách mạng của ông mà còn tạo nên những đóng góp quan trọng vào sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Quê hương Nghệ An đã không chỉ là nguồn cảm hứng ban đầu mà còn là nền tảng bền vững xuyên suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của Nguyễn Duy Trinh. Những phẩm chất mà ông thể hiện trong suốt quá trình đấu tranh: kiên trung, thẳng thắn, sâu sát thực tiễn và luôn đặt lợi ích chung lên trên hết, đều mang đậm dấu ấn của truyền thống quê hương. Chính từ những ảnh hưởng sâu sắc của quê hương, Nguyễn Duy Trinh đã trở thành một trong những nhà lãnh đạo kiên cường, góp phần quan trọng vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, mãi mãi là tấm gương sáng về tinh thần yêu nước và cách mạng.

2. Ảnh hưởng của nền tảng gia đình đến sự hình thành nhân cách cách mạng

Đồng chí Nguyễn Duy Trinh sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo nhưng có truyền thống yêu nước, trọng đạo lý và cần cù lao động. Cha mẹ đồng chí: cụ cử nhân Nguyễn Đình Tiếp và cụ Hoàng Thị Lựu (bà Thất Xứ) sống giản dị, trung thực, giàu lòng yêu thương, luôn giáo dục con cái phải sống có trách nhiệm với bản thân và cộng đồng. Gia đình ông, mặc dù kinh tế khó khăn, nhưng lại là điểm tựa tinh thần vững chắc, nơi hun đúc những giá trị đạo đức đầu đời cho Nguyễn Đình Biền. Ngay từ nhỏ, đồng chí đã được dạy dỗ cẩn thận về lẽ công bằng, tinh thần phản kháng trước bất công, tình yêu thương con người và khát vọng thay đổi xã hội. Ông được cha là cụ Nguyễn Đình Tiếp trực tiếp kèm cặp, rèn luyện cả về học vấn và đạo lý làm người. Sau khi học chữ Hán, ông chuyển sang học chữ Quốc ngữ tại Đặng Xá và năm 12 tuổi được gửi vào Trường Quốc học Vinh. Nhờ thông minh, chăm chỉ và có nền tảng tốt, ông nhanh chóng tiếp thu cả Hán văn lẫn Pháp ngữ một lợi thế quan trọng giúp ông sớm tiếp cận tư tưởng tiến bộ.

Làng Cổ Đan - nơi đồng chí sinh ra và lớn lên  không chỉ là không gian quê hương vật chất, mà còn là cái nôi nuôi dưỡng tinh thần yêu nước và đạo lý truyền thống. Trong thời kỳ thực dân Pháp khủng bố trắng, cả Biền (Nguyễn Duy Trinh) và các chiến sĩ yêu nước hoạt động bí mật đều được gia đình họ hàng và dân làng Cổ Đan âm thầm đùm bọc, chở che. Làng Cổ Đan cũng từng hứng chịu đau thương bởi bom đạn chiến tranh. Ngày 20/5/1965 (20/4 Ất Tỵ), không quân Mỹ bất ngờ trút xuống ngôi làng nhỏ ven sông Lam một trận bom hủy diệt, khiến 48 người dân vô tội bị sát hại, hàng chục người khác bị thương, nhiều gia đình ly tán, nhà cửa tan hoang, toàn bộ cư dân phải rời làng đi tìm nơi trú ẩn an toàn. Đây không chỉ là mất mát lớn về nhân mạng mà còn là một nỗi đau tinh thần khôn nguôi đối với người dân quê và cả với đồng chí Nguyễn Duy Trinh - người con trưởng thành từ mảnh đất ấy. Chính sự kiện này càng thắp sáng thêm trong ông ý chí đấu tranh không khoan nhượng, niềm tin vào thắng lợi cuối cùng của chính nghĩa, cũng như tình cảm sâu nặng dành cho quê hương. Nỗi đau Cổ Đan trở thành một phần máu thịt trong hành trình phụng sự đất nước của ông.

Ảnh hưởng của nền tảng gia đình không chỉ tạo nên chiều sâu đạo đức mà còn rèn luyện tinh thần vượt khó, lòng nhân hậu và ý chí kiên cường trong đồng chí. Chính điều đó đã góp phần quan trọng tạo nên bản lĩnh chính trị vững vàng và nhân cách mẫu mực của một nhà cách mạng chân chính. Dù sau này giữ những cương vị cao trong Đảng và Nhà nước, đồng chí Nguyễn Duy Trinh vẫn luôn thể hiện phong cách sống giản dị, gần gũi, chân thành với quần chúng. Phẩm chất đó là sự tiếp nối tự nhiên những gì được hình thành từ mái ấm nhỏ nơi làng Cổ Đan - một nét đẹp tiêu biểu của nhân cách cách mạng Việt Nam.

3. Những đóng góp tiêu biểu và phẩm chất cách mạng trên các cương vị lãnh đạo

Sau Cách mạng Tháng Tám 1945, đồng chí Nguyễn Duy Trinh tiếp tục đảm nhận nhiều trọng trách quan trọng do Đảng và Nhà nước giao phó. Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, ông giữ các chức vụ Bí thư Khu ủy Liên khu 4, Bí thư Khu ủy Khu 5, nơi chiến lược trọng yếu của miền Trung và miền Nam Trung Bộ. Ở những cương vị này, đồng chí đã chỉ đạo hiệu quả các phong trào kháng chiến, phát triển lực lượng quân sự và chính trị, xây dựng hậu phương vững mạnh.

Sau hòa bình lập lại, ông được cử làm Phó Thủ tướng Chính phủ, rồi Bộ trưởng Bộ Ngoại giao trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ và xây dựng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc. Là người đứng đầu ngành Ngoại giao, đồng chí đã triển khai đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ và linh hoạt. Ông đóng vai trò chủ chốt trong việc củng cố quan hệ với các nước xã hội chủ nghĩa và các lực lượng tiến bộ quốc tế.

Một dấu ấn quan trọng trong sự nghiệp của ông là tham gia chỉ đạo và đàm phán tại Hội nghị Paris (1968-1973), góp phần chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam. Với tư duy chiến lược sắc bén và phong cách đàm phán kiên định, ông đã khẳng định được vai trò và bản lĩnh của nhà ngoại giao Việt Nam. Bên cạnh tài năng lãnh đạo, Nguyễn Duy Trinh là tấm gương về đạo đức cách mạng. Ông sống giản dị, khiêm tốn, gần dân, luôn quan tâm đến công tác đào tạo cán bộ kế cận. Đối với ông, sự nghiệp cách mạng là lý tưởng trọn đời, luôn lấy hiệu quả công việc làm thước đo giá trị của người cán bộ.

Phẩm chất trung thực, kiên định và trách nhiệm của đồng chí là kết tinh của truyền thống quê hương, gia đình và quá trình rèn luyện trong thực tiễn cách mạng. Cuộc đời và sự nghiệp của ông là tấm gương sáng cho thế hệ cán bộ, đảng viên hôm nay, đồng thời là bài học quý báu trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc./.