Trung tâm thị tứ Rộ xã Võ Liệt (nay là xã Kim Bảng) - nơi từng là huyện lỵ huyện Thanh Chương trước năm 1945.
Từ niềm tin về ngày “người cày có ruộng” bên bờ Sông Lam…
Là vùng đất cổ gắn liền với lịch sử dân tộc, có truyền thống yêu nước, cách mạng, Thanh Chương đã sớm có các tổ chức yêu nước tiền thân của Đảng. Ngay sau sự kiện thành lập Đảng Cộng sản Đông Dương vào ngày 03/02/1930, ngày 20/3 tại đền Tiến Sơn, xã Thanh Long (nay là xã Kim Bảng), Đảng bộ huyện Thanh Chương cũng đã được thành lập. Cùng với truyền thống, trong thời gian này, Tỉnh ủy Nghệ An cũng đang đóng trên địa bàn huyện (tại các xã Xuân Tường và Thanh Phong) nên phong trào cách mạng trên địa bàn có thêm nhiều thuận lợi là được lãnh đạo trực tiếp. Theo đó, vào ngày 01/5/1930, tại đình Làng Thượng, xã Hạnh Lâm, đảng bộ đã lãnh đạo hơn 3.000 nông dân biểu tình, đốt phá đồn điền Ký Viện. Cũng trong ngày này, hơn 100 giáo viên và học sinh Trường Tiểu học Pháp Việt đóng tại Chợ Rộ (địa điểm gần huyện đường Thanh Chương) cũng đã biểu tình thị uy. Cùng với cuộc biểu tình của công nhân các nhà máy Vinh - Bến Thủy, đây là các sự kiện được lịch sử Đảng và lịch sử dân tộc ghi nhận là mở đầu cho các cuộc đấu tranh biểu tình của cao trào cách mạng 1930-1931. Kìa Bến Thủy đứng đầu dậy trước/Nọ Thanh Chương tiếp bước đứng lên…
Đình Võ Liệt - nơi tập hợp quần chúng đi biểu tình và thành lập chính quyền Xô viết ngày 1/9/1930.
Khi phong trào quần chúng đấu tranh chống lại áp bức, bóc lột, cường quyền lan rộng trong các huyện của 2 tỉnh Nghệ An, Hà Tĩnh, Huyện ủy Thanh Chương họp, bàn việc thực hiện chủ trương của Tỉnh ủy, phải tổ chức đấu tranh với mức độ cao hơn, quy mô rộng lớn hơn. Hội nghị quyết định tổ chức cuộc tổng biểu tình toàn huyện vào ngày 01/9/1930.
Lịch sử đảng bộ huyện Thanh Chương 1930-2025 (NXB Hồng Đức 2025) mô tả: “đêm 31/8/1930, tự vệ đỏ các xã Võ Liệt, Thanh Long và nhiều làng xã canh gác các ngả đường, bến đò, cô lập Huyện đường. Cờ đỏ treo cao trên các cây cổ thụ, trên các ngả đường,... Giặc Pháp đánh hơi được, chúng đã điều một toán lính từ đồn Thanh Quả xuống bảo vệ Huyện đường; tập trung toàn bộ thuyền trên sông về phía bến Rộ để ngăn người qua sông.
Người dân Võ Liệt và các tổng trong huyện kéo về Huyện đường biểu tình ngày 01/9/1930
Từ 1 giờ sáng 01/9, trống lệnh từ đỉnh núi Tiến, từ Đình Võ Liệt, các đình làng ở các xã Thanh Long, Võ Liệt và khắp các tổng trong huyện được phát ra. Cả Thanh Chương náo động tiếng trống, tiếng chiêng, tiếng mõ, tiếng hò reo. Từng đoàn người có tự vệ đỏ bảo vệ, cuồn cuộn kéo về Huyện đường; khí thế như triều dâng, thác đổ. Tri huyện, nha lại, lính tráng bỏ chạy lên Đồn Thanh Quả. Dân chúng đốt hồ sơ, phá nhà giam, giải thoát tù chính trị, đập nát đại lý rượu Phông ten…
Ngoài việc đóng góp một phần rất lớn nguồn nhân lực nòng cốt đi đầu cuộc biểu tình, trong thời gian này, Nhân dân xã Võ liệt đã tích cực phục vụ nước uống, vũ khí, chỗ nghỉ ngơi cho đoàn biểu tình... Khoảng 4 giờ chiều, một toán lính khố xanh từ Vinh kéo lên, bị quần chúng kéo đến bao vây. Bọn lính xin đầu hàng. Cuộc biểu tình kết thúc thắng lợi ngoài dự kiến. Ngay trong ngày 01/9, tại Đình Võ Liệt, chi bộ Đảng đã tổ chức công bố thành lập chính quyền Xô viết công nông, nòng cốt là lực lượng nông hội đỏ...
Cuộc tổng biểu tình lịch sử ngày 01/9/1930 ở Thanh Chương được coi là mốc mở đầu, đánh giá sự ra đời của Chính quyền Xô viết ở Nghệ - Tĩnh, một trong những đỉnh cao của cao trào Xô viết Nghệ Tĩnh 1930-1931 trong toàn quốc. Tỉnh ủy Nghệ An đánh giá: Cuộc biểu tình dữ dội này chưa từng thấy ở An Nam bao giờ, đã đưa anh em công nông đến một thời kỳ mới, thời kỳ đấu tranh kịch liệt chống lại tư bản đế quốc và địa chủ phong kiến, thời kỳ công nông phải hy sinh cho cách mạng để đòi quyền sống và quyền tự do.
Sau cuộc biểu tình này, bộ máy chính quyền thực dân, phong kiến ở Thanh Chương hoàn toàn bị tê liệt và tan rã. Các đồn bốt địch “án binh bất động”. Trong 76 Lý trưởng thì 1 tên bỏ trốn, 1 tên tự sát, 36 tên mang sổ sách, con dấu nộp cho xã bộ nông, 11 tên bị quần chúng trừng trị, một số tiến bộ đi theo cách mạng, được Nông hội đỏ phân công chia ruộng đất công, tiền, lúa cho dân. Báo Người Lao Khổ của Xứ ủy Trung Kỳ viết: Ở Thanh Chương và Nam Đàn, không ai đóng thuế chợ và cũng không ai dám thu. Không ai đi tuần, lính không về canh gác. Đế quốc chủ nghĩa bắt triệt hạ, không ai thi hành. Anh em tự tha cho quốc sự phạm, tự chia cho dân nghèo đồn điền Ký Viễn và đất ruộng của giai cấp địa chủ. Anh em tự do lập hội, tự do biểu tình. Thế là luật lệ của đế quốc bị tan tành… Dù tổ chức và hoạt động còn rất sơ khai, ấu trĩ nhưng Xô viết thực sự là một khát khao, niềm tin “người cày có ruộng” đã bắt đầu để vươn tới. 95 năm đã trôi qua nhưng tiếng trống năm ba mươi bên dòng sông Lam ngày ấy vẫn còn vang vọng mãi đến bây giờ.
...đến phát huy truyền thống vững bước đi lên.
Ghi dấu ấn về cuộc biểu tình “chưa từng có” trong cao trào Cách mạng 1930-1931, sau này, mỗi khi nhắc đến lịch sử Võ Liệt được coi là một trong những cái nôi cách mạng. Phát huy truyền thống từ sau Cách mạng Tháng Tám, Võ Liệt đã vươn lên mạnh mẽ về mọi mặt và có nhiều đóng góp xuất sắc cho đất nước, quê hương. Các HTX Thanh Minh, Tân Tiến, Liên Hùng từng là những ngọn cờ hồng, là những năm “đồng quê ta xanh rờn ruộng mạ, đô bờ sông xanh mướt ngô non” (thơ Ngô Đức Tiến) đóng góp rất nhiều sức người, sức của cho các cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ..
Từ ngày đổi mới, đặc biệt là từ khi Trung ương Đảng có Nghị quyết TW 7 khóa X, Thủ tướng Chính phủ có các Quyết định về xây dựng, thực hiện chương trình Quốc gia về xây dựng NTM, được các cấp ủy Đảng, Nhà nước cấp trên quan tâm đầu tư hỗ trợ, cấp ủy, chính quyền, mặt trận Tổ quốc, các tổ chức đoàn thể xã Võ Liệt đã chỉ đạo quyết liệt, cán bộ và Nhân dân đoàn kết, đồng tình ủng hộ trong thực hiện 19 tiêu chí của xa NTM. Trong đó nổi bật nhất là làm giao thông thủy lợi, xây dựng cơ sở hạ tầng và phát triển kinh tế xã hội nâng cao đời sống mọi mặt cho người dân. Trong quá trình thực hiện các tiêu chí, xã đã đầu tư gần 93 tỷ đồng, trong đó Nhân dân đóng góp trên 30 tỷ đổng hoàn thành gần 65 km đường giao thông từ trung tâm xã đến đường huyện được nhựa hóa, cứng hóa, đảm bảo ô tô đi lại thuận tiện quanh năm. Nhiều thôn đã huy động nội lực với mức từ 20-30 triệu đồng/hộ để làm đường. Sau quá trình đầu tư nâng cấp với nguồn vốn trên 11 tỷ đồng, hiện toàn xã có tổng chiều dài lưới điện hạ thế là 19 km, 9 trạm biến áp. Tỷ lệ hộ sử dụng điện thường xuyên, an toàn từ các nguồn đạt 100%; 75 tuyến đường liên xã và liên thôn được chiếu sáng với chiều dài 45km.
Nhờ sự đầu tư hiệu quả vào các hệ thống cơ sở vật chất phục vụ phát triển kinh tế xã hội nên thu nhập bình quân đầu người trên địa bàn đã được nâng lên: nếu như năm 2020 mới chỉ đạt: 38 triệu đồng/người thì đến năm 2025 đã đạt: 66,5 triệu đồng/người/năm. Sau nhiều cố gắng, quê hương cách mạng đã được công nhận là xã đạt chuẩn NTM vào năm 2021. Một nét đáng chú ý nữa của Võ Liệt là việc tập trung giáo dục, bồi dưỡng, phát huy truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ. Hiện nay, trên địa bàn có 2 di tích đã được xếp hạng cấp quốc gia là Đình Võ Liệt và Đền Bạch Mã và nhiều di tích cấp tỉnh. Hàng năm vào các ngày lễ, ngày kỷ niệm lớn, các lớp bồi dưỡng kết nạp đoàn, lễ kết nạp đảng viên đều được tổ chức tại đình Võ Liệt. Hàng năm, Đảng bộ xã đều tổ chức lễ kỷ niệm ngày truyền thống 01/9. Lễ hội đền Bạch Mã hàng năm được tổ chức linh thiêng, trang trọng thu hút hàng chục ngàn nhân dân và du khách tham gia...
Thực hiện việc sáp nhập các đơn vị hành chính, xã Võ Liệt được sáp nhập với các xã Thanh Long, Thanh Hà, Thanh Thủy được đặt tên là xã Kim Bảng - tên một làng nổi tiếng khoa bảng của xã Võ Liệt xưa. Xã Kim Bảng (trụ sở chính đặt tại xã Võ Liệt cũ) hiện có diện tích tự nhiên 183, 26km2, có đường biên giới giáp với nước bạn Lào dài gần 14 km, với 22 thôn, xóm, 6.267 hộ với 27.936 nhân khẩu. Đảng bộ có 45 tổ chức cơ sở đảng trực thuộc, với tổng số 1.082 đảng viên. Cùng với sự phát triển chung của cả nước, cả tỉnh, bước đầu thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, triển khai thực hiện tích cực và đồng bộ hoạt động của cả hệ thống chính trị.
Ban Chấp hành Đảng bộ xã Kim Bảng nhiệm kỳ 2025-2030
Đảng bộ xã Kim Bảng vừa tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025-2030, nhất trí đánh giá: Nhiệm kỳ 2020 - 2025, trong bối cảnh có nhiều khó khăn, thách thức, được sự quan tâm của cấp trên, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân các địa phương đã đoàn kết, nỗ lực phấn đấu đạt được nhiều kết quả quan trọng, khá toàn diện với nhiều điểm sáng nổi bật. Phần lớn các chỉ tiêu chủ yếu đạt và vượt mục tiêu Nghị quyết. Kinh tế tiếp tục tăng trưởng; kết cấu hạ tầng từng bước được đầu tư đồng bộ. Cả 4 xã (cũ) đều đã đạt chuẩn NTM, diện mạo nông thôn có nhiều khởi sắc. Văn hóa, xã hội có nhiều tiến bộ; an sinh xã hội được bảo đảm, đời sống vật chất, tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao. Quốc phòng, an ninh được giữ vững; đối ngoại được mở rộng. Hệ thống chính trị được củng cố, năng lực lãnh đạo, hiệu lực quản lý và chất lượng điều hành được nâng lên; cải cách hành chính có chuyển biến rõ nét.
Triển khai phương hướng nhiệm vụ cho nhiệm kỳ mới, Đại hội đã thông qua Nghị quyết, xác định: Tiếp tục phát huy mạnh mẽ truyền thống cách mạng của quê hương; phát huy, kết hợp sử dụng hài hòa, hiệu quả các tiềm năng, lợi thế của xã; vận dụng sáng tạo trong thực hiện chủ trương đổi mới của Đảng; chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh đặc biệt là Nghị quyết số 39-NQ/TW, ngày 18/7/2023 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh Nghệ An đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2045; tăng cường thu hút các nguồn vốn đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ; đẩy mạnh công tác chuyển đổi số; tạo đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội. Bảo đảm vững chắc quốc phòng, an ninh và chủ quyền biên giới, giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội. Đổi mới công tác quản lý sang kiến tạo phát triển, đồng hành cùng với người dân và doanh nghiệp; xây dựng khối đại đoàn kết, khơi dậy và phát huy sức mạnh của hệ thống chính trị, bản lĩnh, ý chí tự lực, tự cường, truyền thống cách mạng và khát vọng vươn lên, vững tin cùng đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Phấn đấu đến năm 2030, Kim Bảng trở thành xã NTM nâng cao, kinh tế phát triển bền vững; có hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật đồng bộ kết nối liên vùng của khu vực, phát triển kinh tế Cửa khẩu, dịch vụ kho bãi trở thành điểm trung chuyển hàng hóa của tỉnh Nghệ An và khu vực; có khả năng ứng phó và thích ứng có hiệu quả với thiên tai, biến đổi khí hậu; đời sống vật chất, tinh thần của Nhân dân không ngừng được nâng cao; giá trị hệ sinh thái rừng, văn hóa, lịch sử và truyền thống được bảo tồn và phát huy; quốc phòng, an ninh và biên giới được bảo đảm vững chắc; tổ chức Đảng và hệ thống chính trị vững mạnh; sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân và niềm tin của Nhân dân đối với Đảng và Nhà nước được tăng cường.
Từ sau Cách mạng Tháng Tám 1945, Võ Liệt không còn là huyện lỵ của huyện Thanh Chương nhưng nhờ vị trị địa lý đặc biệt với nhiều lợi thế, tiềm năng, Võ Liệt luôn là một vùng đất năng động và phát triển. Với việc được sáp nhập với một số xã trong vùng, đặc biệt là xã Thanh Thủy, nơi có cửa khẩu quốc tế với nước bạn Lào, bức tranh toàn cảnh của vùng đất này càng rực rỡ với nhiều sắc màu. Từng đi đầu dậy trước, hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ, Võ Liệt đã và đang xứng đáng với truyền thống. Trước mắt dẫu còn nhiều khó khăn nhưng với những kết quả đã đạt được, tin chắc rằng quê hương cách mạng sẽ phát huy được các kết quả, củng cố, hoàn thiện nâng tầm các tiêu chí tiếp tục về đích xã NTM nâng cao, kiểu mẫu để xứng đáng với tiềm năng, vị thế và truyền thống...
(Bài đã đăng VHTT Nghệ An số 18 - Tháng 9/2025)
Hôm nay
Hôm qua
Tất cả