Văn hóa Nghệ An

Dân chủ không phải là món quà cho không, dân chủ là một cuộc phấn đấu cật lực.

Ngày 4/7, theo AFP, Tổng thống Ai Cập Morsi và các trợ lý cấp cao của ông đang bị quản thúc tại một cơ sở quân đội. Thế là Morsi cùng chịu chung cảnh ngộ như cựu Tổng thống Mubarak hai năm trước.

Tướng Abdel Fattah al-Sisi đứng đầu lực lượng vũ trang Ai Cập thông báo trên truyền hình: Tổng thống Morsi đã bị lật đổ. TS. Nguyễn Phương Mai, từ đại học Amsterdam (Hà Lan) nói với người viết bài này: “Dân chủ không phải là món quà cho không, dân chủ là một cuộc phấn đấu cật lực”. Bà cũng cho biết, chưa bao giờ bà cảm thấy hứng khởi với “Mùa xuân Ả Rập”. Suốt thời gian dài “lăn lê” qua 13 nước Trung Đông, bà thấy rõ hơn bao giờ hết sự hoán đổi và tính cơ hội của chính trị.

Không có tiếng nói chung

Truyền thông Ai Cập đưa tin có trát bắt giữ tổng cộng 300 quan chức của Huynh đệ Hồi giáo. Ông Morsi đã tỏ thái độ thách thức khi ra lời kêu gọi những người ủng hộ ông hãy bảo vệ “tính hợp pháp” của tổng thống dân cử trong một bài diễn văn được ghi âm trước và được đăng tải sau khi tướng Sisi công bố tối hậu thư. Tuy nhiên, khi phân tích “sự đứt gãy” của “Mùa Xuân Ai Cập”, giới quan sát nhấn mạnh tới những thất bại của ông Morsi từ khi lên cầm quyền đã không tìm được tiếng nói chung giữa người dân với chính quyền.

Cảnh sát cũng bắt giữ các lãnh đạo của Huynh đệ Hồi giáo. Ông Saad al-Katani, người đứng đầu đảng Tự do và Công lý hiện cũng bị bắt giam. Ông Essam El-Haddad, cố vấn an ninh quốc gia của cựu Tổng thống Morsi phát biểu: “Vì lợi ích của Ai Cập và để lịch sử ghi lại đúng sự thật, hãy gọi những gì đang xảy ra bằng đúng tên của nó: đây là vụ đảo chính quân sự”. Trong khi đó, ông Amr Mussa, cựu tổng thư ký Liên đoàn Ả Rập và giờ đây là lãnh đạo đảng đối lập, lại nhấn mạnh rằng đây không phải là đảo chính. Ông này nói: “Kể từ lúc này các cuộc tham vấn sẽ bắt đầu để thành lập một chính phủ hòa giải”.

Quân đội Ai Cập đã chỉ định người đứng đầu Tòa án Hiến pháp Tối cao, ông Adly al-Mansour, làm lãnh đạo lâm thời của quốc gia đông dân nhất thế giới Ả Rập. Ông Mansour, vốn là một thẩm phán ít tên tuổi đã tuyên thệ nhậm chức hôm qua 4/7. Trong lúc này, hàng chục xe thiết giáp chở binh sỹ tiến thẳng đến các cuộc tập hợp của các ủng hộ viên Hồi giáo của ông Morsi để chặn đứng nguy cơ nổi loạn. Tuy nhiên, tại Quảng trường Tahrir ở Cairo, các lực lượng an ninh chỉ đứng nhìn khi hàng chục ngàn người chống Morsi đang hò reo ăn mừng.

Hiệu ứng quốc tế lan rộng

Cách đây hơn hai năm, không ai có thể dự đoán rằng, hành động tuyệt vọng của người bán hàng rong 26 tuổi Mohamed Bouazizi tự thiêu phản đối chính quyền lại có thể khơi nguồn cho hàng loạt cuộc nổi dậy rộng khắp trong thế giới Ả Rập, từ Ai Cập đến Tunisia, từ Yemen, Libya đến Syria. Thực tế là, kể từ cuộc cách mạng châu Âu năm 1848, thế giới chưa từng chứng kiến một phong trào nổi dậy nào lan tỏa sang nhiều quốc gia với tốc độ nhanh chóng đến thế.

Nhưng rồi những năm cầm quyền của vị tổng thống dân cử đầu tiên của Ai Cập đã bị đánh giá tiêu cực bởi khủng hoảng kinh tế, thiếu hụt nhiên liệu và các cuộc biểu tình liên tục phản đối chính quyền. Ông bị chỉ trích là đã phản bội cuộc cách mạng năm 2011 với việc tập trung quyền lực trong tay của những đồng minh của ông thuộc Huynh đệ Hồi giáo. Và không chỉ riêng Ai Cập. Cả Trung Đông cũng đang trải qua giai đoạn lịch sử đầy biến động. Hy vọng tươi sáng cho một Trung Đông mới dần tan biến.

Tổng thống Mỹ Barack Obama nói ông quan ngại sâu sắc trước việc Tổng thống Morsi bị lật đổ và kêu gọi quân đội Ai Cập kiềm chế, không tùy tiện bắt giữ ông Morsi và những người ủng hộ. Hồi tháng Năm, Washington đã phê chuẩn gói viện trợ quân sự trị giá 1,3 tỷ USD cho Ai Cập. Nay thì Tổng thống Obama nói gói viện trợ này bây giờ phải được xem xét lại và kêu gọi Ai Cập nhanh chóng quay trở về nền dân chủ. “Chúng tôi tin rằng cuối cùng thì tương lai của Ai Cập chỉ có thể do nhân dân nước này quyết định,” ông Obama phát biểu trong một thông cáo sau cuộc gặp khẩn với các cố vấn cao cấp.

Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki-moon tuyên bố rằng, ông hiểu nhân dân Ai Cập “bất mãn sâu sắc” nhưng ông cũng bày tỏ quan ngại trước sự can thiệp của quân đội. Ông nói: “Cúng tôi tin rằng cuối cùng thì tương lai của Ai Cập chỉ có thể do nhân dân nước này quyết định”. Đại diện đối ngoại của Liên minh châu Âu, bà Catherine Ashton, lên án hành động của quân đội, kêu gọi Ai Cập nhanh chóng trở lại nền dân chủ. Bà tuyên bố: “Tôi kêu gọi tất cả các bên nhanh chóng quay trở lại tiến trình dân chủ, bao gồm tổ chức các cuộc bầu cử Tổng thống và Quốc hội một cách tự do, công bằng và phê chuẩn một bản Hiến pháp mới”. Bà nói thêm rằng bà hy vọng chính quyền chuyển tiếp sẽ bao gồm tất cả các phe phái, đồng thời nhân quyền và pháp trị sẽ được tôn trọng. Về phần mình, Ngoại trưởng Anh William Hague nói nước ông không ủng hộ hành động can thiệp quân sự để giải quyết bất đồng trong một chế độ dân chủ./.

Bản tác giả gửi VHNA