Các nhà khoa học cảnh báo loài người: "Số lượng loài côn trùng bị mất được đánh giá thấp" và chưa được chú ý đúng mức.

Số lượng các loài côn trùng có nguy cơ tuyệt chủng và bị mất có khả năng đã bị đánh giá thấp, nhà nghiên cứu Pedro Cardoso của Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên ở Helsinki (Phần Lan) cho biết. Một nửa trong số khoảng một triệu loài động vật và thực vật bị đe dọa tuyệt chủng là côn trùng và sự biến mất của chúng có thể là một thảm họa đối với loài người, các nhà khoa học cảnh báo trong một đánh giá khoa học gần đây.

Đầu tháng 2/2020, một nhóm các nhà khoa học đã công bố một đánh giá khoa học có tên "Cảnh báo của các nhà khoa học đối với loài người về sự tuyệt chủng của côn trùng". Đánh giá được công bố trong tạp chí “Bảo tồn sinh học.”[1]

Cuộc khủng hoảng tuyệt chủng côn trùng hiện nay là rất đáng lo ngại, ông Pedro Cardoso, Tổng Biên tập báo cáo, nói với AFP. Những gì chúng ta biết chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Trong khoảng thời gian 500 triệu năm, trái đất đã trải qua sự tuyệt chủng hàng loạt của các loài năm lần trước đây. Vụ cuối cùng xảy ra cách đây 66 triệu năm và được gây ra bởi một tiểu hành tinh khổng lồ tấn công trái đất. Sau vụ va chạm đó khủng long bị tuyệt chủng và nhiều dạng sống khác biến mất khỏi hành tinh.

Lần này, nguyên nhân của sự tuyệt chủng hàng loạt không phải là một thiên thạch mà là con người. “Hành động của con người là nguyên nhân của gần như tất cả các loài côn trùng giảm thiểu và tuyệt chủng,” Cardoso nói với hãng tin AFP. Nguyên nhân chính của sự tuyệt chủng là việc phá bỏ và làm suy giảm môi trường sống của côn trùng, ô nhiễm không khí và đặc biệt là thuốc trừ sâu và các loài ngoại lai. Biến đổi khí hậu và khai thác côn trùng cũng đóng một vai trò trong sự tuyệt chủng.

Sự biến mất của bướm, bọ cánh cứng, kiến, ong, ong bắp cày, ruồi, dế và chim cò có những hậu quả sâu sắc đối với cuộc sống của con người và các loài khác. Khi các loài côn trùng biến mất, không chỉ những loài đó biến mất. "Với sự mất loài, chúng ta không chỉ mất một mảnh ghép phức tạp khác là thế giới sống của chúng ta, mà còn cả sinh khối, ví dụ cần thiết để nuôi các động vật khác trong chuỗi thực thể sống, các gen và các chất độc nhất mà một ngày nào đó có thể góp phần chữa bệnh, và các hoạt động của hệ sinh thái mà con người phụ thuộc."

Theo Cardoso, nhiều loài côn trùng không thể thay thế được bằng các biện pháp như thụ phấn, chu kỳ dinh dưỡng và kiểm soát dịch hại. Các nhà sinh học nói về "dịch vụ hệ sinh thái" do côn trùng tạo ra. Một số nơi đã có những nỗ lực để giảm hoạt động của côn trùng. Chỉ riêng ở Hoa Kỳ, ví dụ, giá trị công việc được thực hiện bởi côn trùng là 52 tỷ euro mỗi năm, một nghiên cứu trước đây đã cho thấy. Giá trị kinh tế hàng năm của cây lương thực cần thụ phấn trên toàn cầu là khoảng 215-530 tỷ EUR, theo ước tính của Liên Hợp Quốc.

Nhiều loài động vật khác cũng phụ thuộc vào côn trùng. Ví dụ, sự sụt giảm mạnh về số lượng chim ở châu Âu và Hoa Kỳ có liên quan đến sự tuyệt chủng của côn trùng, các loài bị giảm do việc sử dụng thuốc trừ sâu nông nghiệp.

Sự đa dạng (màu đỏ) và hệ quả tuyệt chủng côn trùng (màu xanh)

Thật không may, số lượng các loài côn trùng có nguy cơ tuyệt chủng và bị mất đã không được coi trọng bởi vì rất nhiều loài rất ít hoặc chưa được nghiên cứu, theo Card Cardoso. Ước tính rằng 5% đến 10% các loài côn trùng đã bị tuyệt chủng kể từ khi công nghiệp hóa bắt đầu khoảng 200 năm trước. Một nửa số loài thực vật và động vật có xương sống trên thế giới sống trong các trung tâm đa dạng sinh học, chỉ chiếm khoảng 2,5% diện tích bề mặt của hành tinh. Những nơi này dường như là nơi ẩn náu cho một tỷ lệ tương ứng các loài côn trùng bản địa, một nghiên cứu công bố ước tính mới đây.

Giải pháp thiết thực để giảm thiểu sự tuyệt diệt côn trùng

Các nhà nghiên cứu cũng đề xuất các giải pháp thực tế khả thi dựa trên các bằng chứng được thu thập từ khắp nơi trên thế giới, giúp tránh mất thêm côn trùng và tuyệt chủng các loài. Chúng bao gồm các hành động như: thay đổi thói quen ăn uống, dành một phần đất chất lượng cao và có thể quản lý để bảo tồn, chuyển đổi các tập quán nông nghiệp toàn cầu để thúc đẩy sự tồn tại của các loài và giảm thiểu biến đổi khí hậu.

Để làm được việc đó, giao tiếp và gắn kết với xã hội dân sự và các nhà hoạch định chính sách là điều cần thiết cho tương lai và hạnh phúc chung của cả người và côn trùng. "Trong khi các nhóm nhỏ có thể tác động đến bảo tồn côn trùng tại địa phương, ý thức tập thể và nỗ lực phối hợp toàn cầu để kiểm kê loài, theo dõi và bảo tồn là cần thiết để phục hồi quy mô lớn", Michael Samways, Giáo sư nổi tiếng tại Đại học Stellenbosch, Nam Phi nói.

Ý tưởng giúp côn trùng phát triển

1. Hạn chế cắt xén vườn thường xuyên; hãy để thiên nhiên phát triển và nuôi côn trùng.

2. Trồng cây bản địa; nhiều côn trùng chỉ cần những thứ này để tồn tại.

3. Tránh dùng thuốc trừ sâu; dùng phân hữu cơ.

4. Để cây cổ thụ, gốc cây và lá chết; chúng là nhà của vô số loài côn trùng.

5. Tạo một khách sạn côn trùng với các lỗ nhỏ nằm ngang có thể trở thành tổ của chúng.

6. Giảm lượng khí thải carbon của bạn; điều này ảnh hưởng đến côn trùng nhiều như các sinh vật khác.

7. Hỗ trợ và tham gia tình nguyện trong các tổ chức bảo tồn.

8. Không nhập khẩu hoặc thả động vật hoặc thực vật sống vào tự nhiên có thể gây hại cho các loài bản địa.

9. Nhận thức rõ hơn về các sinh vật nhỏ bé; luôn nhìn về phía nhỏ của cuộc sống.

Lê Lam(theo University of Helsinki)