1. Sự cần thiết của công tác giáo dục đạo đức - thẩm mỹ - lối sống cho đoàn viên thanh niên

Trước bối cảnh toàn cầu hoá và giao lưu hội nhập quốc tế hiện nay, vấn đề giữ gìn và phát huy bản lĩnh dân tộc, bản sắc văn hoá Việt Nam càng đặt ra hết sức cấp thiết.

Thế hệ trẻ Việt Nam phải là những người đại diện xứng đáng cho đất nước, cho nhân dân, đại diện cho những nét đẹp văn hóa của dân tộc mình để tham gia giao lưu hội nhập. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “Một năm khởi đầu từ mùa xuân. Một đời khởi đầu từ tuổi trẻ. Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội". Câu nói đó của Bác Hồ đã khẳng định niềm tin vào thế hệ trẻ trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước của dân tộc. Trước lúc đi xa, Người đã căn dặn: "Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết", "Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người kế thừa xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa "hồng", vừa "chuyên". Quán triệt tư tưởng của Người, từ khi ra đời đến nay, Đảng ta luôn đề cao vai trò, vị trí của thanh niên, xác định thanh niên là lực lượng xung kích cách mạng, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Đảng. Đồng thời, Đảng đã đề ra nhiều chủ trương giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng, tổ chức thanh niên thành lực lượng hùng hậu, trung thành, kế tục sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc.

Có thể nói, công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc ở mọi thời đại. Vì vậy, trong bối cảnh hiện nay, chúng ta không được sao nhãng việc vun đắp nền tảng của quá trình “trồng người” cho thế hệ trẻ. Nhìn chung, đại đa số đoàn viên thanh niên ngày nay có lập trường chính trị vững vàng, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, có chí tiến thủ, tích cực học tập, trau dồi phẩm chất, đạo đức cách mạng, sẵn sàng tình nguyện đến những nơi khó khăn, gian khổ để đem sức trẻ, trí tuệ, lòng nhiệt huyết của mình phục vụ, cống hiến cho đất nước. Đã và đang xuất hiện nhiều tấm gương tiêu biểu trong học tập, lao động và sản xuất. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều đoàn viên thanh niên được trang bị một số vốn kiến thức kỹ thuật, chuyên môn hẹp nhất định nhưng lại thiếu một nhãn quan rộng, thiếu một tầm nhìn ra ngoài ngành nghề hẹp của mình, cho nên bị hạn chế ngay trong việc phát triển chuyên môn, và càng bị hạn chế khi  đứng trước những vấn đề xã hội, văn hóa không thuộc phạm vi chuyên môn hẹp của mình. Hầu như mỗi người chỉ biết việc của mình, chỉ lo cho mình, ít khả năng và cũng không thích thú hợp tác với bạn bè đồng nghiệp, dễ bị lâm vào thế ếch ngồi đáy giếng, không hòa nhập vào dòng chảy văn minh của thời đại.

Sự thiếu hụt trình độ văn hóa phổ quát đang tác động mạnh đến đời sống tinh thần của thế hệ trẻ. Đó là chất xúc tác làm cho một bộ phận đáng kể thanh thiếu niên đứng trước nguy cơ xuống cấp về đạo đức, xa rời các giá trị truyền thống của dân tộc. Nói đến tuổi trẻ là nói đến hoài bão, nói đến ước mơ và hành động, nhưng có một bộ phận không nhỏ những người trẻ tuổi, trong đó có những sinh viên của chúng ta, là lực lượng chủ lực sẽ bổ sung vào đội ngũ trí thức, lại thiếu những năng lực cần thiết để đương đầu với những biến động đầy phức tạp của xã hội hiện đại khi thiếu khả năng phê phán, yếu năng lực tư duy sáng tạo để tìm ra con đường giải quyết các vấn đề của cuộc sống. Và nói đến tuổi trẻ, không thể không nói đến thanh thiếu niên nông thônvới cuộc sống phần lớn ở làng quê, nơi kinh tế có phần nào cải thiện, nhưng lối sống chưa mấy đổi thay, đời sống văn hóa hiện nay đang còn nghèo nàn, lại đang hứng chịu những mặt trái của văn minh đô thị.

Để góp phần chấm dứt các hiện tượng tiêu cực trong đời sống thanh niên, Nhà nước cần có nhiều chính sách phù hợp để bồi đắp thêm những giá trị nhân văn, những tinh hoa của truyền thống dân tộc kết hợp chọn lựa và tiếp thu những thành tựu văn hóa và văn minh của thế giới. Trong phạm vi của các trường chuyên nghiệp, chúng tôi xin đề xuất một số giải pháp như sau:

2. Một số giải pháp của công tác giáo dục đạo đức - thẩm mỹ - lối sống cho đoàn viên thanh niên

Thứ nhất, tăng cường công tác giáo dục chính trị tư tưởng, giáo dục truyền thống thông qua các buổi toạ đàm, sinh hoạt chi đoàn, sinh hoạt chuyên đề, diễn đàn, nói chuyện truyền thống, tuyên truyền, biểu dương người tốt, việc tốt trong học tập, lao động, sản xuất, chiến đấu, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Qua đó, làm cho đoàn viên thanh niên giữ vững lập trường, trung thành với lý tưởng cách mạng, tự hào với truyền thống của các thế hệ cha anh, soi mình vào những tấm gương tiêu biểu trong xã hội, để từ đó, đặt ra cho mình mục tiêu, lý tưởng phấn đấu, xây dựng ý thức, động cơ, thái độ học tập đúng đắn, góp sức mình xây dựng quê hương, đất nước ngày càng giàu mạnh.

Thứ hai, các nhà trường cần tạo ra nhiều sân chơi lành mạnh cho đoàn viên thanh niên: tổ chức các loại hình hoạt động văn hoá văn nghệ, thể dục thể thao, các câu lạc bộ nhóm với hình thức phong phú đa dạng, phù hợp với tâm lý lứa tuổi nhằm góp phần giáo dục đạo đức - thẩm mỹ - lối sống cho họ. Đó chính là việc xây đắp nền tảng nhân văn cho đoàn viên thanh niên để góp phần thúc đẩy sự phát triển nhân cách của thanh niên theo hướng đạt tới cái đúng, cái tốt và cái đẹp. Phê phán, đẩy lùi cái xấu, cổ vũ, xây dựng cái đẹp trong thanh niên, làm cho đoàn viên thanh niên có quan niệm, nhận thức và chấp hành tốt nếp sống văn minh nơi công cộng, đấu tranh chống lối sống thực dụng, ích kỷ, chạy theo đồng tiền, coi thường luân thường đạo lý và chống lại các hành vi trái với đạo đức, thuần phong mỹ tục của dân tộc.

Thứ ba, Tổ chức Đoàn của cơ sở trường học cần có những cuộc họp liên tịch với các cơ quan pháp luật, với chính quyền, Đảng uỷ Chi bộ, đoàn thể khác nơi đơn vị cư trú một cách thường xuyên, có nề nếp. Có như thế mới có biện pháp quản lý, giáo dục đúng đắn, có hiệu quả, kịp thời ngăn chặn những hiện tượng tiêu cực trong đoàn viên thanh niên.

Những giải pháp trên tuy chưa phải là tối ưu nhất, nhưng người viết mạnh dạn đưa ra để cùng trao đổi nhằm làm tốt hơn nữa công tác giáo dục đạo đức - thẩm mỹ - lối sống cho đoàn viên thanh niên giúp họ có đủ đạo đức, bản lĩnh, trí tuệ để kế tục xuất sắc sự nghiệp cách mạng vẻ vang mà các thế hệ cha anh đã dày công vun đắp.