Hồ Xuân Hương

Hồ Xuân Hương sinh vào cuối đời Hậu Lê (1592-1788), một thời kỳ đầy những biến động chính trị và xã hội. Gần 900 năm sau khi Ngô Quyền giành lại độc lập từ phương Bắc, khuôn mẫu triều đình và hệ thống quan lại Trung Quốc vẫn được áp dụng. Ðến cuối đời Lê, trật tự xã hội Nho...

Hồ Phi Huyền và trước thuật Hán văn của ông

1. Vài nét về tác giả Hồ Phi Huyền (1879-1946): Ông còn có tên khác là Hồ Phi Thống, hiệu Đạm Trai, sinh tại làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Di trú từ Trung Hoa sang Việt Nam, dòng họ Hồ, đến đời Hồ Phi Huyền (đời thứ 14), đã thành một tộc họ nổi danh những công...

Hồ Phi Huyền - một trí tuệ, một tâm hồn nhân văn

Hồ Phi Huyền sinh tại làng Quỳnh Đôi, tỉnh Nghệ An. Một làng Quỳnh nổi tiếng là đất văn vật,...

Hai tác giả của Đại Đồng khoa lục trường biên

ĐẠI Đồng khoa lục trường biên (ĐĐKL), cuốn sách ghi chép đầy đủ danh tính, gia thế, quê quán, hành trạng cùng các khoa thi và thứ hạng trúng tuyển của các vị khoa bảng (từ sinh đồ, tú tài trở lên) của tổng Đại Đồng, từ các triều đại từ trước tới khoa thi Hương cuối cùng của triều Nguyễn, Kỷ...

Góp thêm tư liệu về các nhà cách mạng xứ Nghệ (Nhân đọc bài Mẹ tôi người con gái Hưng Nguyên)

Tạp chí Văn hóa Nghệ An số 154 ra ngày 10- 8-2009 có đăng ở trang 29 một bài báo với tiêu đề như trên của tác giả Lệ Tân Sitek ở Oslo (Nauy). Bài báo có một số tư liệu lịch sử ít người biết. Một bài báo của người con gái đầu lòng có mẹ tên là Lý Sâm,...

Giữa độ giao thừa

Ông Nội tôi là Mai Đình Hòe, ra đời vào năm Đinh Mão (1867) tại làng Đĩnh Lữ nay thuộc xã Tân Lộc, huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh, tạ thế năm Nhâm Thìn (1952). Hưởng thọ 85 tuổi. Tôi nghĩ thời đoạn vắt qua hai thế kỷ XIX – XX này chính là độ giao thừa giữa hai thể...

Dòng họ Nguyễn Tiên Điền từ Nghi Xuân đến Thăng Long

Dưới thời Lê Trung hưng, trấn Nghệ An có ba dòng họ thuộc hàng thế gia vọng tộc, có truyền thống văn hóa lâu đời, con cháu dòng họ nối đời khoa bảng, rất nổi tiếng về học vấn văn chương, đó là dòng họ Nguyễn ở xã Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, dòng họ Nguyễn Huy ở xã Trường...

Dịch giả Đoàn Tử Huyến - người con xứ Nghệ gắn bó với Thăng Long

“Ông chủ” Trung tâm Văn hóa Ngôn ngữ Đông Tây, dịch giả Đoàn Tử Huyến từ lâu đã là một cái tên sang trọng trong làng văn với những đầu sách dịch “Nghệ nhân và Margarita”, “Trái tim chó”, “Nguyệt thực”, “Đêm trắng”… Nhưng hình như người ta lại biết đến một “ông trùm làm sách” Đoàn Tử Huyến nhiều...

Có hai người Nghệ rất Nghệ trong tôi

Chuyện đã xa ngày nay trên dưới nửa thế kỷ. Nhưng chất Nghệ thì mỗi ngày mỗi cô lại trong tôi về hai người Nghệ rất Nghệ này. Thời chống Pháp, những ngày đang ở lính, hễ bạn nào chế tôi dân “cá gỗ” là tôi nổi khùng liền. “Cá gỗ” theo cách hiểu của tôi là lòng tự trọng....

Chữ tâm của một người thầy văn khoa (Về Gs Nguyễn Đình Chú)

Phân chia ảnh hưởng và sự chi phối của con người trong cuộc đời, người ta thường nói tới mấy loại quyền. Đầu tiên, là uy quyền. Được hình thành do cậy vào uy lực và quyền chức, nên uy quyền có khả năng chi phối con người tức thì và mạnh mẽ....

Cao Xuân Hạo đã để lại thật nhiều trước lúc ra đi

Tôi tiếp nhận tin giáo sư Cao Xuân Hạo từ trần ngay sau giờ phút anh lâm chung, qua điện thoại của một bạn trẻ. Đã từ mấy tháng nay, anh em trong giới ngữ học chúng tôi đều biết Giáo sư lâm bệnh nặng, tuổi cao sức kiệt, khó lòng qua khỏi. Nhưng vào giờ phút ấy, khi biết...

Cao Xuân Hạo - Nhà ngữ học(Nhân đọc cuốn Tiếng Việt - Mấy vấn đề ngữ âm, ngữ pháp và ngữ nghĩa, Hà Nội, Nxb Giáo dục, 1998)

1. Trong số những nhà nghiên cứu làm nên diện mạo của Việt ngữ học từ khi có nền đại học Việt Nam, phải kể đến tên tuổi của Cao Xuân Hạo. Từ năm 1956, khởi đầu là những bài giảng, bài báo về ngữ âm và âm vị học và từ những năm 1980 trở đi, là những công...

Cảm nghĩ về Nguyễn Minh Châu và Hoàng Ngọc Hiến và/ ở thời đổi mới của văn học Việt Nam

Vào đầu những năm 80 thế kỷ trước, tôi nhớ, có 2 người Nghệ làm "náo loạn" đời sống văn chương Hà Nội nói riêng và đời sống văn chương cả nước nói chung. Đó là Nguyễn Minh Châu và Hoàng Ngọc Hiến, một người Nghệ An và một người Hà Tĩnh, một nhà văn và một nhà lý luận...

Các nhà thơ xứ Nghệ trong phong trào thơ mới

Sự xuất hiện của phong trào Thơ mới những năm đầu thế kỷ XX một mặt đánh dấu sự thay đổi có tính chất bước ngoặt về quy ước diễn ngôn, mặt khác cho thấy đến bấy giờ văn học Việt Nam đã thực sự có một bước thay đổi lớn về tư duy thẩm mỹ, về cách tổ chức...

Bàn thêm về Trần Trọng Kim

Tôi nghĩ rằng chúng ta nên có một cuộc hội thảo khoa học về Trần Trọng Kim. Đã có nhiều ý kiến trao đổi, nhưng nhận định chung hình như chưa thật thoả đáng lắm. Ngay gần đây trên tạp chí Xưa và Nay (bài của Hà Vinh) và trên tạp chí Văn Nghệ (bài của Đặng Minh Phương), ý...

"Di cảo" đặc biệt của bác sĩ Nguyễn Khắc Viện

Tôi vừa có dịp trở lại bên dòng sông Phố (Hương Sơn, Hà Tĩnh) và Nam Đàn (Nghệ An). Trong đêm văn nghệ của bà con họ Nguyễn Khắc nhân lễ giỗ Tổ lần thứ 440, dưới ánh trăng rằm tháng hai sáng vằng vặc, tôi chợt nhớ bài thơ “Tình quê” - bài thơ “khai bút” cuối cùng của...