Thời gian qua xuất hiện nhiều tin đồn về Triều Tiên. Do đã hơn một tháng nay Kim Jong Un không công khai lộ diện, truyền thông Hàn Quốc và nhiều nước trên thế giới đầy ắp những thông tin, nào là Kim Jong Un « ốm » nào là tình hình chính trị Triều Tiên « bất ổn ». Rốt cuộc Triều Tiên xảy ra chuyện gì thế ? Xem ra chỉ thời gian mới có thể cho câu trả lời.

Thế nhưng qua sự sắp xếp một số sự thực và những mối quan hệ quan trọng xung quanh Triều Tiên, chúng ta có thể khoanh vùng phạm vi phát sinh giao động các sự kiện ở Triều Tiên, nhằm để không bị chạy theo các tin đồn nhảm.

Trước hết, việc Kim Jong Un  không lộ diện hơn một tháng nay đúng là chuyện không bình thường ở nước này. Đồng thời báo đài Triều Tiên vẫn đưa tin như thường, điều ấy hình thành sự bù đắp khá mạnh hiện tượng vắng mặt ở các trường hợp công khai của Kim Jong Un, chứ không phải là ám thị sự vắng mặt đó có ý nghĩa không bình thường gì. Thông thường điều đó không phải là tín hiệu cho thấy một đất nước như Triều Tiên đã xảy ra biến cố chính trị lớn. So với điều ấy thì chuyện Kim Jong Un « ốm rồi » dường như có thể tin được vài phần; hơn nữa đài truyền hình Triều Tiên cũng từng đề cập đến chuyện đó. Hiện nay chưa có cách nào xác định được mức độ « ốm » của Kim Jong Un, song có một sự thật là vị lãnh đạo này mới 31 tuổi.

So với trước kia, mối quan hệ Trung Quốc-Triều Tiên có sự lạnh nhạt, mọi người đều biết chuyện đó. Đồng thời Triều Tiên tỏ ra nhiệt tình muốn tiếp xúc với Hàn Quốc, thế nhưng hôm vừa rồi tàu chiến hai bên lại đấu súng tại vùng biển ranh giới  hai nước. Thời gian này có những tin đồn Triều Tiên muốn cải thiện quan hệ với Hàn Quốc, thậm chí với Mỹ ; có người cho rằng Triều Tiên sớm muộn cũng có ngày « ngả về phía Mỹ ».

Ở đây có một sự thật cần vạch ra, đó là trong thể chế hiện nay, việc Triều Tiên cải thiện quan hệ với Hàn Quốc, Nhật, Mỹ thì khó hơn việc phát triển quan hệ với Trung Quốc. Bất đồng giữa Triều Tiên với Trung Quốc chủ yếu tập trung trên vấn đề hạt nhân, còn mâu thuẫn giữa Triều Tiên với Hàn Quốc, Nhật và Mỹ thì nhiều tầng nấc hơn. Hàn Quốc muốn chủ động dẫn dắt việc thống nhất bán đảo Triều Tiên, Mỹ muốn cải tạo chế độ chính trị của Bình Nhưỡng – những điều đó đều là chuyện mà toàn thể tập đoàn nắm chính quyền ở Triều Tiên không thể tiếp thụ.

Lâu nay Triều Tiên thể hiện thế mạnh mẽ và tính chủ động về ngoại giao, nhưng sức mạnh kinh tế và quân sự của họ rốt cuộc lại tương đối yếu hoặc chưa đủ mạnh, rất khó có thể trở thành kẻ thực sự dẫn dắt tình hình bán đảo Triều Tiên. Những chuyện gần đây xảy ra trong nội bộ Triều Tiên hoặc xung quanh Triều Tiên rất có thể đều chỉ mang tính chiến thuật, chắc là không có ý nghĩa chiến lược. Mỹ vẫn có thái độ rất thù địch với họ, Hàn Quốc vẫn đề phòng họ và do dự chưa thể quyết, Nhật thì muốn từ đó chiếm chút lợi ích về ngoại giao nhưng lại không dám quá xa rời thái độ của Mỹ và Hàn Quốc.

Có lẽ không cần phải nói cũng biết tính phức tạp trong mối quan hệ Trung Quốc-Triều Tiên, nhưng Trung Quốc vẫn là láng giềng quan trọng nhất và tích cực của Triều Tiên, không gì có thể thay thế ý nghĩa chiến lược của Trung Quốc đối với Triều Tiên.

Nếu Triều Tiên xảy ra sự kiện có tính lật đổ thì đó là sự thách thức nghiêm trọng đối với tất cả các bên. E rằng chẳng bên nào có thể nói mình đơn độc có quyền chế ngự tình thế, hoặc liên kết với một đồng minh bèn có thể có khả năng chế ngự tình thế mà không cần để ý tới thái độ của các bên khác. Hành động lỗ mãng như vậy rõ ràng là một kiểu mạo hiểm về chiến lược.

Xem ra Triều Tiên có chút sốt ruột muốn phá vỡ thế kẹt cứng hiện nay về ngoại giao. Có nhân sĩ phân tích phương Tây  nói, Bình Nhưỡng hiện giờ vội vã thu hút sự chú ý của nước ngoài, việc Kim Jong Un lâu ngày không lộ diện có thể cũng là một lá bài nhằm thực hiện mục đích đó – có thể coi đây là một quan điểm thú vị độc đáo.

Triều Tiên đóng kín và thần bí gây ra sự tưởng tượng phong phú của dư luận thế giới đối với tình hình chính trị nội bộ nước này. Có lẽ là khinh suất nếu đoan chắc Triều Tiên tất sẽ xảy ra chuyện gì hoặc nhất thiết không xảy ra chuyện gì. Triều Tiên kiên trì được nhiều năm như vậy trong hoàn cảnh chiến lược tương đối ác liệt đối với họ, chắc là đã hình thành một kiểu năng lực chính trị độc đáo nào đó. Coi quốc gia này là có logic thì xác suất sai lầm sẽ nhỏ hơn so với coi họ là một quốc gia hoàn toàn phản logic.

Đối với thế giới bên ngoài, tình hình Triều Tiên giữ được ổn định là có lợi, vì khi ấy lợi ích của các bên trùng hợp tương đối nhiều. Một số cơ quan truyền thông hay phụ họa những tin đồn đại vu vơ thì mong muốn câu chuyện Triều Tiên càng ly kỳ càng hay. Truyền thông Hàn Quốc tạo dựng nhiều nhất những tin đồn có liên quan đến Triều Tiên, họ hãy ôn lại danh ngôn này, có lẽ là câu thích hợp nhất dùng cho Hàn Quốc : Thiên đàng ở xa lắm, còn Triều Tiên thì rất gần.

* Nguyên văn : Từ các tin đồn lộn xộn  xem logic của Triều Tiên

Lược dịch theo Thời báo Hoàn cầu ngày 8/10/2014