Những lời lên án mạnh mẽ với lời cam kết sẽ tìm và đưa ra xét xử thủ phạm chỉ làm tăng thêm sự chú ý của dư luận ở Nga và trên toàn thế giới vào sự thật sau đây: Nemtsov bị hãm hại vì ông là người bất đồng chính kiến nổi tiếng, dũng cảm lên tiếng bảo vệ Quyền Con người và Quyền Công dân ở nước Nga.

Ngày Chủ nhật, 1/3/2015, hàng chục nghìn người Nga đã xuống đường để tưởng nhớ và vinh danh Boris Nemtsov, một trong những lãnh tụ của phái đối lập với Tổng thống Putin, vừa bị ám sát đêm thứ sáu rạng ngày thứ bảy vừa qua. Theo báo Le Monde, con số mà ban tổ chức đưa ra là 70 000 người, còn cảnh sát công bố là 16 000 người. Báo chí và truyền hình quốc tế tràn ngập hình ảnh vị thủ lĩnh đối lập hàng đầu tại Nga với những phát ngôn, hành động mạnh mẽ. Chính Boris Nemtsov, ba giờ trước khi bị giết đã kêu gọi phải tiến hành cuộc biểu tình rầm rộ vào ngày 1/3 này để tố cáo tình trạng quản trị tồi tệ của Kremlin đã khiến cho kinh tế Nga khủng hoảng trầm trọng và lên án Putin đã “tiến công Ukraina”.

Ám sát chính trị?

Nhiều giả thiết về ám sát đã được đưa ra, trong đó giả thiết về một vụ ám sát chính trị được nhấn mạnh và đặt lên hàng đầu. Nhiều cựu quan chức Nga cho rằng có thể sẽ không bao giờ tìm thấy thủ phạm của vụ giết người này, nếu đây là một vụ ám sát chính trị. Và nhiều người Nga đã không ngần ngại nêu đích danh tên Putin. Theo trích dẫn của Le Monde, vận động viên cờ vua Garry Kasparov nói trên trang twitte của mình như sau: “Việc biết được liệu có phải Putin đã ra lệnh ám sát Boris Nemstsov hay không giờ đây chưa phải điểm cốt yếu thực sự. Mà điều cốt yếu chính là sự độc tài của ông ta. Là chiến dịch truyên truyền bất tận của ông ta về những kẻ thù của Nhà nước”.

Tuy nhiên, các chi tiết về vụ nổ súng không rõ ràng. Có thông tin mô tả Nemtsov đã bị bắn từ bốn đến bảy lần vào ngực. Kẻ tấn công nhảy ra khỏi chiếc xe trên một cây cầu ở phía Nam Quảng trường Đỏ. Những phát đạn được bắn ra bởi một tay súng chuyên nghiệp, chính xác vào mục tiêu chọn trước và không gây tử vong cho những người xung quanh. Được biết, lúc bị tấn công, Nemtsov đang đi cùng một phụ nữ khoảng 24 tuổi, đến từ Kiev. Vụ tấn công đã diễn ra trắng trợn, ngay gần điện Kremlin, nơi an ninh dày đặc và độ bao phủ CCTV khá chi tiết.

Bản thân Boris Nemtsov đã nói trước về nguy cơ bị ám sát. Le Monde nhân dịp này đăng bài: “Cái chết của Nemtsov kéo dài thêm danh sách các vụ ám sát chính trị ở Nga”, điểm lại tên tuổi của hàng chục trí thức đối lập bị ám sát dưới thời Putin, kể từ năm 2006, cả ở trong lẫn ngoài nước Nga. Tuy nhiên, Tổng thống Putin thì tuyên bố rằng, vụ ám sát này mang tính khiêu khích và nhằm đẩy nước Nga vào tình trạng rối ren.

Nemtsov là ai?

Mối quan hệ giữa Nemtsov với điện Kremlin khá phực tạp. Ông lên nắm quyền trong những năm 1990 với tư cách là Thống đốc hậu Xô Viết đầu tiên của tỉnh Nizhny Novgorod (lớn thứ tư của nước Nga); ông đã làm việc tại các bộ của điện Kremlin, từng là thành viên của Hội đồng An ninh Nga và sau đó ông trụ lại tại Duma. Nemtsov dẫn đầu một số phong trào chính trị trong hai thập kỷ qua, đáng chú ý nhất của đảng Cộng hòa của Nga, đảng Dân Tự do và Solidarnost, một phong trào tự do dân chủ đi đầu trong việc chỉ trích Tổng thống Nga Putin.

Nemtsov là một trong các nhà lãnh đạo được coi là chống lại Putin, bao gồm Mikhail Khodorkovsky, Mikhail Kasyanov (Liên minh Dân chủ Nhân dân), Garry Kasparov (Lên minh nước Nga) và Vladimir Ryzhkov (Đảng Cộng hòa của Nga). Nemtsov, giống như hầu hết các nhà lãnh đạo ấy, từng nổi tiếng trên cả hai mặt. Một mặt, Nemtsov bị coi lad có dính líu đến các kế hoạch kinh tế tai hại của cựu Tổng thống Boris Yeltsin vào những năm 1990. Mặt khác, Nemtsov đã tham gia Liên minh chống Kremlin của Aleksey Anatolyevich Navalnyy, một blogger chống tham nhũng, người được coi là lãnh tụ thực sự của phe đối lập chính ở Nga.

Navalny và những người theo ông có kế hoạch tổ chức các cuộc biểu tình đại chúng ở Moscow và 14 thành phố khác ngày 1/3 - cuộc biểu tình đầu tiên có thể có từ 2011-2012 biểu tình chống lại điện Kremlin - để phản đối hành động của Nga ở Ukraine, nền kinh tế ngày càng tồi tệ và một chính phủ tham nhũng tràn lan. Các cuộc biểu tình được lãnh đạo bởi Navalny và sẽ bao gồm hầu hết các nhóm đối lập khác, với mục tiêu huy động hơn 100.000 người biểu tình trên đường phố Moscow. Cuộc biểu tình sẽ là thử thách lớn đầu tiên để xem nếu một phong trào đối lập tương đối hiệu quả có thể tồn tại ở Nga, đặc biệt với thành tích thường được Kremlin đề cao về sự mến mộ của đại chúng đối với Putin.

Tác động thế nào?

Cái chết của Nemtsov nói lên nhiều điều. Trước hết có thể thấy, dân tộc Nga, từ thế hệ này qua thế hệ khác, từ lớp người này đến lớp người khác, sẵn sàng trả giá cho tự do của họ, cái tự do mà họ biết là rất khó khăn mới có thể có được, nhưng họ cũng biết rằng nó đáng cho họ trả giá vì nó. Đó là điều có thể đọc được trên những tấm biểu ngữ của những người xuống đường hôm Chủ nhật: “Nemtsov đã chết cho tương lai của nước Nga”, hay “Tôi không sợ”, “Chúng ta là Nemtsov”, “Tôi là Boris”, hoặc “Ông ấy đã đấu tranh cho một nước Nga tự do”.

Như một bình luận gia đã viết trên mạng, sự kiện Nemtsov có thể sẽ là một bước ngoặt của phong trào dân chủ ở Nga. Chính sách đàn áp tự do có thể làm cho một số người sợ, nhưng đồng thời cũng làm cho số người dám vượt qua nỗi sợ hãi để thực thi quyền tự do biểu đạt chính kiến riêng của mình đông lên gấp bội, và từ đó một xã hội dân sự ôn hoà giác ngộ sẽ hình thành. Ở đâu cũng thế, và ở Nga càng như thế! Vì ở Nga, những người hoạt động tích cực cho phong trào dân chủ còn nhiều... mặc cho từ năm 2003 cho đến nay Nemtsov đã là nhà lãnh đạo thứ tám của phong trào dân chủ bất đồng chính kiến bị ám hại.

Những lời lên án mạnh mẽ với lời cam kết sẽ tìm và đưa ra xét xử thủ phạm của những nhà lãnh đạo Nga chỉ làm tăng thêm sự chú ý của dư luận trong nước Nga và trên toàn thế giới vào những sự thật sau đây: Nemtsov bị hãm hại vì ông là người bất đồng chính kiến nổi tiếng, dũng cảm lên tiếng bảo vệ Quyền Con người và Quyền Công dân ở nước Nga. Ông đã lên án mạnh mẽ tệ tham nhũng của các nhóm lợi ích chi phối nền chính trị Nga. Ông đã cực lực phản đối chính sách bạo ngược của chính quyền Nga trong vấn đề Ucraina. Và do đó, Boris Nemtsov chắc chắn sẽ là một đối thủ đáng gờm trên chính trường Nga./.