Người Việt hơn hàng ngàn năm lịch sử đã tạo dựng nên những truyền thống đáng tự hào: dũng cảm, kiên cường, bất khuất, nhân ái, nghĩa tình...; nhưng soi xét trong thế giới văn minh, người Việt cũng còn vô số những "thói hư, tật xấu"!

Ứng xử truyền thống là: với tốt đẹp, thì ngợi ca và tự hào (phô ra), với xấu xa thì che giấu đừng để người ngoài biết (đậy lại). Nhưng đó đã là chuyện ngày xưa trong lũy tre làng.  

Chúng ta có quyền tự hào về chính chúng ta về những điều tốt đẹp, song với thói xấu thì cần thẳng thắn, cởi mở nhìn nhận và cởi bỏ. Đó là những thái độ lên làm trong buổi hôm nay.

Không cẩn thận, trên con thuyền hội nhập, trong đoàn người hành hương về tương lai, người Việt chúng ta dễ như những kẻ lạc đàn.

Những hiện tượng ăn cắp vặt, những thói xấu không giống ai trong thế giới văn minh mà báo chí nói hàng chục năm nay, vẫn tiếp diễn, bị nhiều nước có thái độ khó chịu phản ứng ra mặt. Mới đây, hai công dân Việt Nam đi du lịch châu Âu ăn cắp mỹ phẩm bị phạt 1000 Euro, bị cộng đồng mạng không ngớt lời che trách: đã có tiền để đi du lịch tận châu Âu, mà còn làm mấy cái trò lưu manh ấy!

“Con sâu làm rầu nồi canh”, hành vi của một vài người đã là nỗi nhục của hàng triệu người!

Ở cấp độ từng cá nhân đã đành, đôi khi ở cấp độ đại diện tổ chức, đại diện bộ mặt của đất nước, những người thi hành nhiệm vụ, những người tiếng "mang chuông đi đánh đất người" thường là tại các cuộc triển lãm (như triển lãm "Ngôi nhà Việt Nam" Exro2015), dường như đang làm cho có, làm lấy được và kết quả là hình ảnh người Việt không những chẳng được nâng lên, thậm chí bị coi là thấp kém.

Những ngày qua nhiều ý kiến cá nhân trên mạng xã hội than phiền về các gian hàng, cách thức phục vụ của đoàn Việt Nam tại hội chợ Expro 2015 tổ chức ở Ý. Mới đây báo Thanh niên với bài “Khách Việt phẫn nộ khi ghé 'Ngôi nhà VN' tại Expo 2015”[i], phản ánh tâm tư thất vọng của nhiều người Việt ghé tham quan gian hàng và khi so sánh nhà mình với các nước khác.

Trong khi đó, cũng trong bài báo này dẫn lời một người có trách nhiệm khi được hỏi lại cho rằng: Việt Nam đang làm rất tốt!

Không thể có chuyện làm tốt lại bị mang tiếng xấu như vậy. Với lòng tự hào, tự tôn, tình yêu đất nước, người Việt không thể đổ lỗi oan cho cái xấu thành cái tốt, mà thực ra, việc tổ chức có phần yếu kém đã làm cho họ bức xúc và lên tiếng, thậm chí không ít người coi đó là ‘nỗi nhục quốc thể!”[ii].

Câu chuyện Việt Nam tại triển lãm Expro 2015, hi vọng là chuyện cuối cùng trong các hoạt động “mang chuông đi đánh đất người” của người Việt, nếu người Việt nhận thức nghiêm túc và làm một cách đường hoàng với các sự kiện có ý nghĩa danh giá “quốc thể” như vậy. Bởi không cẩn thận, cái đẹp chẳng được phô ra, cái xấu xa trở thành mất điểm trong mắt bạn bè.