1) Thượng tướng Lưu Á Châu nói : người Trung quốc chúng ta đang thiếu sự trung thực

Ngày 25/4/2016 trên trang mạng “Tinh thần” đưa ý kiến của thượng tướng Lưu Á Châu về thực trạng Trung Quốc hiện nay, Ông Lưu nói, thực trạng hiện nay là : Cái gì người dân cũng chẳng tin, chuyên gia cái gì cũng chẳng hiểu, báo chí cái gì cũng chẳng nói, giáo dục chính trị gì cũng chẳng dùng được vào việc gì. Tại sao giáo tài chính trị của bộ đội không được bộ đội hoan nghênh ?

 Tại sao những điều viết trên báo chí tạp chí không thể đi sâu vào lòng người ? Bởi vì anh là giả, không thể đi sâu vào lòng người. Những thứ anh viết ra đó, ngay cả anh cũng chẳng tin, lại muốn để người khác tin, đó chẳng phải là cuội sao ? Những thứ anh viết, trước tiên bản thân anh có tin không ? con anh có thèm xem không ? Đây cũng là một thứ trung thực. Bài viết không trung thực với làm người không trung thực là như nhau. Ngòi bút là có sức nặng ngàn cân. Bài viết ra nhất định phải chân thực. Nội hàm căn bản của viết một bài viết trung thực là ở chân thực, chân thực mới có sức sống. Người xưa nói, làm người phải đoan chính, làm văn phải phóng túng. “Phóng túng” nói ở đây là chỉ sự phóng thoáng về tư tưởng. Con người cần thực thà, nhưng văn chương cần tài hoa gấm vóc. “Phóng túng” và tài hoa gấm vóc, trước hết là xây dựng trên cơ sở chân thực. Không có chân thực, tuyệt nhiên không thể có văn chương gấm vóc. Chỉ dựa vào thuyết giáo là chinh phục không nổi lòng người. Thuyết giáo không có sức sống, chứ đừng nói tới danh sơn cất dấu truyền cho đời sau. Ở đây vẫn có vấn đề về thể chế, vấn đề về giáo dục. Bởi vì thế hệ chúng ta từ khi bắt đầu viết văn là đã nói xạo. Tôi cũng đã từng nói láo. Chúng ta đều đã từng viết bài như thế, ví như “Tôi nhặt được một đồng tiền đưa cho chú cảnh sát, chú cảnh sát hỏi em tên gì, tôi nói em là khăn quàng đỏ”; chúng ta đều đã viết “tôi đỡ một cụ già đi qua đường, tôi nhìn lên mặt trời, mặt trời càng tươi đẹp biết bao”; “sau khi quét dọn xong phòng học,  tôi lau mồ hôi và cười, tôi nhìn khăn quàng đỏ của tôi càng tươi màu hơn.” Tôi là nhảy ra từ trong đó. Sau khi tôi nói những lời nói dóc, tôi ý thức được tội ác của những lời nói dóc đó. Ngày nay cái gì cũng không thiếu, chỉ thiếu chân thực ! Thời kỳ Đại nhảy vọt năm 1958, ở An Huy có một người sắp chết, đến bệnh viện khám, bác sĩ sau khi bắt mạch khám cho ông ta nói, ông thiếu một vị thuốc, chỉ hai từ : Lương thực. Đói ! Hôm nay chúng ta đang thiếu một vị thuốc, Chân thực ! Trong một xã hội thành thực, kỳ thực thành thực không phải được người ta coi trọng như thế; chỉ có trong xã hội không thành thực, thành thực mới hiện rõ là vàng quí đặc biệt. Người nói lời nói thực thường thường là người phê bình, người phê bình thường thường là người yêu nước. Người phê bình vĩ đại thường thường là người yêu nước vĩ đại. Sau cải cách mở cửa, chúng ta đã quay một bộ phim, tên là “Huyết chiến Đài nhi trang”. Bộ phim này quay xong, không một địa phương nào dám chiếu, bởi vì bộ phim đã phản ánh sự thật đảng Quốc Dân kháng chiến. Cuối cùng, Tập Trọng Huân (Bố đẻ Tập Cận Bình) nói, trước hãy đưa sang Hồng Kông chiếu xem sao. Không ngờ phim đã gây rúng động to lớn ở Hồng Kông. Tưởng Kinh Quốc sau khi biết tin này, đưa phim về chiếu ở Đài Loan. Nghe nói Tưởng Kinh Quốc sau khi xem xong phim, đã nói một câu thế này : “Hóa ra đảng Cộng sản vẫn còn là thực sự cầu thị.” Bộ phim này đã trực tiếp khiến Tưởng Kinh Quốc bắt đầu để cho lính già về lại Đại lục thăm thân. Quan hệ hai bờ đã mở ra một trang mới mẻ. Các bạn xem, sức mạnh của thực sự cầu thị vĩ đại biết dường nào ! Chúng ta hãy tưởng tượng kỹ xem, người Trung Quốc hiện nay đúng là ngày càng thiếu “chân thực”, từ tin báo chí đưa lên đến ăn uống ở đi lại, đâu đâu cũng đầy rẫy giả dối, chúng ta đều không thể hoài nghi liệu còn có cái gì là còn chân thật ? Cho dù tương lai của cái xã hội này sẽ như thế nào, ít ra là ngay bây giờ, chúng ta phải đi tìm chân thực, người không có niềm tin không đứng vững được, đến thành thực mà chúng ta cũng không làm được, há chẳng rất bi nhục sao ! ? Người Trung Quốc, xã hội Trung Quốc, mỗi một người chúng ta đều cần chân thực. Người Trung Quốc chúng ta, vị thuốc mà chúng ta đang thiếu chính là vị Chân Thực.

      Mười ngày sau, ngày 05/5/2016, Lưu Á Châu lại đặt ra một vấn đề, điều đáng sợ thực sự của nước Mỹ là cái gì ?

      Lưu Á Châu phân tích, nước Mỹ tuy đang có đội quân lớn mạnh nhất, khoa học công nghệ tiên tiến nhất trên thế giới, nhưng tôi cho rằng điều này không thật đáng sợ. Nghe nói máy bay tàng hình của Mỹ vào ra Trung Quốc rất tự do, nhưng đây cũng chẳng có gì đáng sợ. Điều đáng sợ của Mỹ không phải ở những thứ này.

      Năm 1972, khi tôi đang học ở Đại học Vũ Hán, giờ học bài chính trị, một thầy giáo chính trị giảng : “Nước Mỹ đại diện cho nước chủ nghĩa tư bản là thối nát, suy tàn, đã là mặt trời sau núi, không còn mấy sức hơi.” Tôi, sinh viên công nông binh, toàn thân quân phục, lập tức đứng dậy phản bác : “Thưa thầy, tôi cảm thấy thầy nói không đúng. Nước Mỹ tuy không giống Trung Quốc, nhưng họ cũng không phải đến lúc tà dương, mà chính là lúc mặt trời giữa trưa.” Thầy giáo nổi giận mặt trắng ợt ra, lắp bắp nói : “Anh, cái học trò này, làm sao dám nói những lời này !” Ông ta không hỏi tôi tại sao muốn nói những lời này, mà lại dùng một từ “dám”. Tâm thái của thầy, nhìn qua thấy rõ. Tức là nước chủ nghĩa tư bản “thối nát” “suy tàn” này, nhưng trong thập kỷ 90 thế kỷ 20 lại đã lãnh đạo một cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật mới nhất trên thế giới. Sau khi tốt nghiệp đại học, vừa gặp cải cách mở cửa, tôi lại có một quan điểm : nước Mỹ là quốc gia do hàng ngàn ngàn vạn vạn những người không yêu tổ quốc mình cấu thành, nhưng họ đều rất yêu nước Mỹ. Lúc đó một số ít những người lãnh đạo, một mặt chửi Mỹ, một mặt gửi con cái sang Mỹ. Ngược nhau quá lớn !  Nói vòng vo mãi,  điều đáng sợ nước Mỹ là ở đâu ? Tôi tự cảm thấy có 3 điểm :

      Thứ nhất, thể chế tinh anh của nước Mỹ, không thể xem thường. Thể chế cán bộ của họ, cơ chế cạnh tranh lựa chọn cán bộ, có thể bảo đảm chắc chắn người quyết sách là một tốp tinh anh. Cục diện của chế độ cán bộ chúng ta là, người có tư tưởng không quyết sách được, người làm quyết sách không nhất định có tư tưởng. Còn nước Mỹ là ngược lại, thể chế bảo tháp nhọn của họ, đúng là đã đẩy một loạt tinh anh lên tầng đỉnh. Vì thế, thứ nhất, họ không phạm sai lầm; thứ hại, họ ít phạm sai lầm; thứ ba, cho dù họ phạm sai lầm, họ rất nhanh sửa chữa sai lầm. Hiện nay đối với thế mạnh dân tộc mà nói, tầm quan trọng của lãnh thổ đang giảm mạnh, đã thay đổi từ chạy theo lãnh thổ thành theo đuổi quốc thế (Thế của quốc gia). Người Mỹ đều không có yêu cầu lãnh thổ đối với bất cứ quốc gia nào. Họ chẳng quan tâm mấy đến lãnh thổ, việc làm toàn bộ của họ trong thế kỷ 20 đều là tạo thế. Cái gì gọi là tạo thế ? Ngoài kinh tế lớn mạnh ra, là lòng dân ! Có được lòng dân, quốc gia có được sức qui tụ, lãnh thổ mất đi có thể về lại; không có lòng dân, đất đai anh ôm được khẳng định sẽ mất. Có được lãnh thổ quốc gia chỉ coi là một bước. Hành sự của nước Mỹ thường là xem 10 bước. Chính vì vậy, mỗi lần phát sinh sự kiện có tính toàn cầu trọng đại sau khi kết thúc chiến tranh thế giới thứ II, đều đang tăng cường địa vị nước Mỹ. Nếu chúng ta bị nước Mỹ dắt mũi đi, là có thể mất hết mọi sức nặng chiến lược. Tôi nhiều lần nói, trọng tâm chiến lược của Mỹ sẽ không chuyển sang châu Á, nhưng không có nghĩa là Mỹ không bao vây Trung Quốc. Rất nhiều người chỉ nhìn thấy Mỹ bao vây Trung Quốc về quân sự, tựa như rất nhiều người chỉ nhìn thấy sự cách biệt về khoa học công nghệ và trang bị vũ khí của hai bên Trung Mỹ, mà không nhìn thấy sự mất cân bằng về chiến lược lớn, nhất là về tầng diện ngoại giao so với trang bị lạc hậu càng nghiêm trọng. Ngoại giao của chúng ta đối với Mỹ, hoặc là có giải pháp không có tầm nhìn triển vọng, hoặc là có chi tiết không có toàn cục. Sau “119”, Mỹ nhanh chóng chỉ trong hai tháng lấy Apganistan, từ phía tây bao chặt Trung Quốc. Áp lực quân sự của Nhật Bản, Ấn Độ đối với chúng ta chưa hề giảm. Xem ra, chúng ta có được một số lợi ích trước mắt trong vụ “119”, nhưng những lợi ích này chi một hai năm là sẽ tiêu tan. Tôi cho rằng bao vây chiến lược đối với nước ta là một thứ khác, không phải quân sự, vượt qua quân sự. Bạn xem, mấy năm gần đây, các quốc gia xung quanh chúng ta dồn dập thay đổi chế độ xã hội, trở thành quốc gia cái gọi là “dân chủ”, Nga, Mông Cổ thay đổi rồi, Kazakstan thay đổi rồi. Lại thêm Hàn Quốc, Philippin, Indonesia trước đây. Loại uy hiếp này đối với chúng ta mà nói, càng ghê gớm hơn uy hiếp quân sự. Uy hiếp quân sự có thể chỉ là hiệu ừng ngắn hạn, còn bị quốc gia gọi là “dân chủ” uy hiếp là hiệu ứng lâu dài.

      Thứ hai, chí khí lớn và khoan dung của nước Mỹ. Anh hãy so sánh châu Âu với nước Mỹ, anh sẽ phát hiện một khác biệt quan trọng : châu Âu buổi sáng sớm trên đường phố chẳng thấy người nào, còn sáng sớm ở Mỹ trên đường phố lớn cho đến từng ngõ ngách đều có rất nhiều người rèn luyện thân thể, thậm chí cả ngày như thế. Tôi có câu nói : rèn luyện sức khỏe là một thứ phẩm chất. Rèn luyện sức khỏe đại diện cho một thứ văn hóa bừng bừng đi lên. Một quốc gia có hay không có khí thế, cứ xem họ có bao nhiêu người rèn luyện sức khỏe là biết rõ. Người Mỹ có thể đem quốc kỳ làm quần lót mặc trên người. Tôi đã từng mua một quần đùi có cờ sao vạch ở Mỹ. Tôi thường mặc. Tôi mặc nó là để coi khinh nó, tức khí, là một thứ xả khí và thỏa mãn của tâm lý. Người Mỹ mặc lại là một thứ thân thiết. Bản chất khác nhau. Người Mỹ có thể đốt quốc kỳ của mình trên đường phố. Đới Húc (bạn của Lưu Á Châu) nói : Nếu một quốc gia đến quốc kỳ của mình đều có thể đốt, anh còn có lý do gì để thiêu đốt họ nữa?

      Thứ ba, sức mạnh vĩ đại của tinh thần và đạo đức. Điều này là đáng sợ nhất. “119” là một vụ tai nạn. Khi tai nạn ập đến, cái sụp đổ trước tiên là cơ thể, nhưng cái đứng vững là linh hồn. Có dân tộc gặp tai nạn, cơ thể chưa đổ, linh hồn đã nộp khí giới. Trong vụ “119” phát sinh 3 sự kiện, đều có thể giúp chúng ta từ trong đó thấy được sức mạnh của người Mỹ. Thứ nhất, sau khi phần đỉnh tòa lầu thương mại quốc tế bị máy bay đụng hỏng, lửa khói bốc lên dữ dội, tình thế ngàn cân sợi tóc. Khi mọi người trên lầu thông qua lối ra (EXIT) đi xuống thoát thân, nhưng không hỗn loạn. Người đi xuống cứ xuống, đội viên cứu hỏa xông lên cứ lên. Nhường lối cho nhau, chứ không đụng nhau. Khi có phụ nữ, trẻ em, người mù, mọi người đều tự động tránh ra một lối đi, để họ đi trước. Thậm chí còn nhường lối đi cho một tiểu cẩu. Tinh thần của một dân tộc không mạnh đến một trình độ nhất định, tuyệt nhiên không sản sinh ra được hành động này. Đối mặt với cái chết, bình tĩnh như không, có lẽ không là thánh nhân cũng gần với thánh nhân rồi. Thứ hai, ngày thứ hai của “119”, thế giới biết đây là việc làm của phần tử khủng bố A-Rập. Rất nhiều cửa hàng, tiệm ăn A-Rập bị người Mỹ phẫn nộ đập phá. Một số nhà buôn A-Rập cũng bị đánh. Trong thời khắc này, có một loạt lớn người Mỹ tự phát tổ chức lại, đến đứng canh giữ các cửa hàng, tiệm ăn cho người A-Rập, đến tuần tra canh giữ các khu nhà ở người A-Rập, ngăn cản bi kịch không phát triển thêm nữa. Đây là một thứ tinh thần như thế nào đây. Thứ ba, Chiếc máy bay khách 676 bị phá hủy ở Mỹ đó, vốn là muốn đụng phá tòa nhà trắng. Về sau hành khách và phần tử khủng bố trên máy bay đánh nhau, mới làm cho máy bay bị rơi cháy. Lúc đó họ đã biết tin tòa lầu thương mại, lầu 5 góc đã bị đụng, họ quyết định không thể không làm gì. Ngay như trong tình huống này, họ vẫn làm nên một sự việc : quyết định bỏ phiếu thông qua, có hay không chống lại những phần tử khủng bố này. Trong thời khắc quan hệ đến sống còn này, tôi đều không đưa ý chí của tôi áp đặt lên người khác. Về sau, toàn thể đồng ý, mới đánh lại bọn kẻ cướp máy bay. Cái gì gọi là dân chủ, đây là dân chủ. Ý niệm của dân chủ đã ăn sâu vào trong sinh mệnh, trong huyết dịch, trong cốt tủy của họ. Dân tộc như thế này, họ không hưng thịnh, ai hưng thịnh. Dân tộc như thế này, họ không thống trị thế giới, ai có thể thống trị thế giới. Tôi thường có suy nghĩ lạ : Vũ khí tối tân nhất, khoa học công nghệ mới nhất, lực lượng vũ trang lớn mạnh nhất thế giới, nắm trong tay những người như thế này, vẫn là quá thích hợp. Nước Mỹ, quốc gia này có rất nhiều kinh nghiệm thành công, đáng cho chúng ta học tập và lấy làm gương.

      2) Một câu hỏi, người Trung Quốc không chỉ  thông minh khác thường, mà lao động cần cù cũng hết sức khác thường, nhưng tại sao lại không giàu ?

      Đó là câu hỏi của Trần Tắc Giới, người Trung Quốc, tác giả một bài báo trên mạng  Wei- Xin ngày 16/5/2016. Tác giả viết, người thông minh nên là giàu có, thông minh khác thường càng nên là giàu có khác thường, như thế mới phù hợp lôgíc, đương nhiên nếu thông minh mà lười biếng, khẳng định là không thể giàu được. Nhưng người Trung Quốc không chỉ thông minh khác thường, mà lao động cần cù cũng hết sức khác thường, lại không giàu, tại làm sao ? Thông minh của người Trung Quốc đều dùng vào đâu ?

      Tác giả lần lượt đưa ra những chuyện cụ thể, phân tích và trả lời dần nội dung câu hỏi lớn đó.

      Ở nước Mỹ, anh đến cửa hàng mua đồ, sau đó bất cứ lý do gì, đều có thể trả lại hàng. Vì thế một số người Trung Quốc, giả dụ mấy ngày sau cần đi dự buổi tiệc quan trọng, liền đi “mua” một bộ đồ, sau khi mặc đi dự tiệc xong, đem ra trả lại cửa hàng. Cửa hàng của Mỹ còn có việc rất hay : mua hàng đắt, còn được trả lại chênh lệch giá. Thế nên có một số người Trung Quốc nhân khi bình thường không giảm giá, nhưng bộ đồ có số đo, màu sắc đều khá hoàn chỉnh, mua hàng về, đợi đến lúc giảm giá mạnh, đem hóa đơn đến trả lại hàng và nhận chênh lệch giá. Những người này rất đắc chí về hành vi này của mình, lại còn đi khoe khắp nơi về sự thông minh của mình, thậm chí còn ẩm ức tại sao mọi người lại “ngu xuẩn” thế, không biết lợi dụng cái “lỗ hổng” này. Đem việc lợi dụng cái lợi của người khác coi là “thông minh”, đem cái gian xảo coi là “năng lực mạnh”, đem việc khiêu khích phe nhóm coi là “hòa giải chung sống”, đúng là loạn xị giá trị.

      Rất nhiều bạn chơi cổ phiếu, khi thảo luận tiêu chuẩn chọn cố phiếu, thường bỏ qua một điều nhiều lần lãnh đạo một công ty nhấn mạnh là : tôi rất coi trọng sự thành thật của một CEO công ty, công ty không thực sự chính phái, tuyệt đối tôi không nghĩ tới. Hôm nay anh có thể luồn khe hở của pháp luật, ngày mai anh nắm được quyền rồi, anh sẽ sửa đối luật pháp, để cái phạm pháp của anh thành cái hợp pháp. Mấy năm gần đây, chúng ta thấy quá nhiều ví dụ thế này rồi. 10 năm trước tôi mang đứa con hơn 3 tuổi đi sang Mỹ du lịch, ở nhờ nhà người thân. Người thân đưa cho tôi một ghế ngồi ô tô an toàn cho trẻ nhỏ hoàn toàn mới, và nói : “ở đây qui định, trẻ nhỏ nhất định phải ngồi ghế ô tô an toàn. Ghế này đưa anh dùng, vì tôi mượn về, mong anh hết sức không làm bẩn, tôi còn trả lại cho họ.” Sau hai tuần lễ, tôi không còn lái xe, anh ta đưa một ghế an toàn không cũ nhưng không còn mới đến làm thủ tục trả lại hàng ở tiệm bán hàng. Nhân viên tiệm hàng không nói một lời, đưa toàn bộ tiền trả lại. Người thân đắc ý nói với tôi : “Cửa hàng của người Mỹ, trong vòng hai tuần lễ đều có thể dựa vào hóa đơn để trả lại hàng, cho nên chúng tôi thường đến đây “mượn đồ”. Có số người Trung Quốc thậm chí đến TV đều “mượn” về. Anh nói, người Mỹ có ngu không ? Kẽ hở to tổ bố của cơ chế trả lại hàng không có điều kiện như vậy mà bọn họ điềm nhiên không biết ! ”

      Năm sau tôi đến Nhật Bản, bạn Đài Loan làm việc ở đó chiêu đãi tôi, đều lái xe đưa đón tôi. Tôi hỏi : “Tokyo đất chật người đông, có phải là rất khó đỗ xe ?” Anh ta nói :“chẳng nghiêm trọng đến thế đâu, chính phủ qui định phải có chỗ để xe mới cho phép mua xe, cho nên xe không đến nỗi nhiều như anh nghĩ.” “Ồ, như vậy anh có chỗ để xe ? nhất định đắt chết đi được, phải không ?” “Sao anh lại ngu như người Nhật Bản thế ! Trước thuê một chỗ để xe, đợi đến khi xe đã treo biển rồi, thì trả lại chỗ để xe, chẳng phải đã giải quyết xong ?” Sau mấy ngày, lại thay một bạn Nhật Bản chiêu đãi tôi bằng cách đi bộ và tàu điện ngầm. Anh ta lịch sự nói với tôi : “Tokyo nuôi xe dễ, nuôi chỗ để xe khó, cho nên đành để anh chen đi tầu điện ngầm.” Tôi liền bày cho anh ta “cách phá giải”. Không ngờ anh ta chẳng vui lên sau khi “ngộ đạo”, chỉ dửng dưng nói : “thực muốn khoét kẽ hở, kỳ thực đâu cũng có, ví như nhà mẹ tôi ở nông thôn, tôi chuyển hộ khẩu về đó rồi mua xe là được. Nhưng, trên thực tế là tôi ở Tokyo cơ mà, không có chỗ để xe lại mua xe, nhà hàng xóm bên trái bên phải tôi họ nhìn tôi thế nào ? Lái xe đi làm, tôi mặt mũi nào nhìn đồng sự ? người chính phải đều sẽ không làm chuyện đó.”

      Cơ chế trả lại hàng không điều kiện của cửa hàng Mỹ với pháp qui ở đâu cũng tồn tại khe hở của Nhật Bản, đều xây dựng trên cơ sở tín nhiệm, khi tín nhiệm tan vỡ, xã hội cũng sẽ tan vỡ. Vì thế, họ có thể tha thứ chính khách làm sai việc, nhưng không cho phép chính khách nói vu vơ , nói tào lao không chuẩn. Còn chúng ta là “giả đến mức khi thật, thật cũng là giả”, mỗi người đều hư hư thực thực. Tư duy ảnh hưởng hành vi, mà hành vi của mỗi người lại có thể ảnh hưởng rộng đến phục vụ xí nghiệp, vận hành xã hội.

      Tôi còn nhớ hồi đi tàu điện ngầm ở Rôme, phát hiện có máy bán vé lại không có máy soát vé. Ngay lúc đó tôi đâm nghi, cuối cùng là làm thế nào xác nhận được hành khách có mua vé hay không mua ? Nếu có rất nhiều người nhảy vé, tàu điện ngầm nhất định lỗ vốn  to? Đây là cách tư duy quen thuộc của chúng ta, đều luôn cứ nghĩ thay người khác, tự cho mình là tiểu thông minh hoặc tâm lý tham cái rẻ vụn vặt để tìm cách ứng phó. Đối với người Ytalia mà nói, chúng ta hỏi vấn đề này, mới thấy kỳ quái. Lên tàu sao lại không mua vé ? Lên tàu làm thế nào mà lại có thể không mua vé được ? Cách nghĩ của hai bên lúc đó là có khác nhau. Nếu anh thực muốn biết không mua vé là cũng có thể lên tàu hay không ? Có thể lên được, đúng là có thể vào ga lên tàu, nhưng anh khó bảo đảm chắc chắn không bị người Italia giàu ý thức chính nghĩa phát hiện, vì 80% họ sẽ đi tố cáo anh. Đến lúc đó, khoản phạt có thể là mấy lần giá vé, hơn nữa xấu mặt còn xấu tận nước ngoài, đúng là lợi bất cập hại.

      Ở Newyork, có một lần tham quan một bảo tàng lớn nổi tiếng, trả tiền xong, nhân viên đứng quầy đưa cho chúng tôi mỗi người một vé vào cửa bằng kim loại nhỏ, phía trên có hai cái ghim tiện cho cài vào ve áo. Anh bạn cho biết, trong quá trình tham quan lúc nào cũng có thể đi ra, nếu muốn vào lại, vé vào không cần trả lại, có thể dựa vào vé đã có để vào. Quyết định là không muốn vào trở lại tham quan nữa, thì trả vé bỏ vào hòm kính đặt ở cửa vào. Tôi hỏi : “hình thức, màu vé vào hàng ngày có thay đổi không ?” Anh bạn trả lời : “không thay đổi” “vậy liệu có người cầm vé về nhà, sau mấy ngày lại vào không ? hoặc 10 người vào, chỉ mua 5 vé vào, trong đó có một người lại mang vé ra đưa cho người khác ?” Anh bạn cười toáng lên : “chỉ có người Trung Quốc mới nghĩ thế ! cách nghĩ của người Mỹ đơn thuần hơn nhiều, đi vào là phải mua vé vào, không vào nữa thì trả lại vé, thế thôi, về cơ bản người Mỹ tin tưởng mọi người đều là người tốt tuân thủ pháp luật, cho nên nhân viên làm việc ở cửa rất ít.” Thoáng lúc đó tôi cảm thấy rất tủi hổ, quan niệm phòng tránh nhiều hơn là làm lợi, ý nghĩ  đục khoét khe hở đều là một bộ phận của văn hóa chúng ta.

      Gần đây, tôi giảng bài cho công ty chế tạo linh kiện tích hợp đường điện Đài Loan, phát hiện nhà ăn của Tích điện Đài Loan tựa như nhà máy khác của khu vườn khoa học, áp dụng mô thức bao gói bên ngoài, sạch sẽ gọn gàng sáng sủa như nhau. Điều khác nhau là, nhà ăn không có người giúp anh lấy thức ăn, muốn ăn gì tất cả đều tự làm lấy, nơi phát hoa quả dán một mẩu giấy ghi mỗi người chỉ lấy một túi ( đã rửa sạch, cắt gọt sạch). Ngay cả nơi cửa ra vào cũng có rất ít người quản, khi vào nhà ăn tự dùng thẻ thông minh của mình để quẹt thẻ, tiền ăn cuối tháng tự động khấu trừ vào tiền lương. Một vị Phó Giám đốc Điện tích Đài Loan nói với tôi : “một nhân viên vào ăn không quẹt thẻ bị bắt, lần thứ nhất cảnh cáo, lần thứ hai khai trừ.” Khi độ tín nhiệm giữa mọi người càng cao, quản lý càng ít, mọi người rất tiện lợi, giá thành tự nhiện hạ xuống, làm việc càng thoái mái. Ngược lại, mọi người nghi ngờ nhau, đề phòng nhau, bủa vây, giám sát, không chỉ hạ thấp sức sản xuất, làm việc cũng thụ động, gò bó, khó chịu. Cho nên bắt đầu từ bây giờ, cần cởi mở lòng dạ, với tấm lòng rộng rãi, thái độ tin cậy, để đối xử với mỗi bạn bè. Xây dựng tín nhiệm không dễ dàng, nhưng lại rất quan trọng ! Đường, đi đúng rồi, không sợ xa xôi. Anh không nên quá “thông minh” nữa, bạn bè sẽ nhiều lên, anh không nên quá “thông minh” nữa, hạnh phúc sẽ ngày càng đến gần anh hơn. Như vậy, Anh mới thực sự là người thông minh, phải vậy không ?

      3) Ngày 13/5/2016, trên mạng xã hội lại có một bạn người Trung Quốc nêu lên câu hỏi, Bạn có nằm trong 10 hành vi trái ngược này của người Trung Quốc chúng ta không ?

      (1) Chúng ta rất coi khinh “bố hờ” nhưng lại “hận bố hờ không thành thép.” Xung quanh chúng ta có không nhiều thì ít người như thế này : Công việc bố sắp xếp, nhà ở bố đã lo, đi lại có ô tô, cổ phiếu cần là có. Khi đụng phải người, nói với người bị hại “Bố tôi là Lý Thép”; khi thi vào chuyên ngành, nói với thầy giáo “bố tôi là Cục trưởng”. Chúng ta về tâm lý rất coi khinh : có bố hờ, có gì là ghê gớm, chẳng phải việc của ta ! Nhưng, quay người lại, trong lòng lại cảm thấy, tại sao mình lại không có ông bố hờ như thế ?

      (2) Chúng ta chế nhạo, sau một đêm thành giàu sụ, nhưng âm thầm lại thích mua phiếu thưởng may mắn. Ở Trung Quốc hiện nay ngày càng có nhiều người sau một đêm thành giàu sụ, như ở ngoại ô Bắc Kinh có người do di dời nhà, sau một đêm thành triệu phú ông. Chúng ta thường chế nhạo họ giàu lên không chính đáng, nhưng bản thân lại muốn được may mắn như họ.

      (3) Chúng ta hận quan tham, nhưng lại muốn “làm quan phát tài”.

      (4) Chúng ta coi khinh “giàu thế hệ hai”, nhưng khi kết hôn lại muốn “gần đại khoản” (làm bạn với người nhiều tiền). Hiện nay, “thế hệ hai giàu có” ăn nhậu, chơi bời trác táng, ngang ngược, ai cũng ghét, nhưng ở không ít địa phương lại có những lớp học “làm thế nào để gả con cho kẻ có nhiều tiền.”

      (5) Chúng ta chế diễu tác phong bất chính, nhưng khi giải quyết công việc lại nghĩ đến việc tìm “quan hệ”. “Không chạy không đưa, đứng im bất động; vừa chạy vừa đưa đề bạt trọng dụng”; “biết làm không bằng biết nói, biết nói không bằng biết chạy.” Ai cũng ghét chạy, nhưng bản thân mình, khi muốn chọn cho con một trường học tốt, muốn đưa người nhà vào bệnh viện tốt chữa bệnh, để giúp mình thắng một vụ thưa kiện, v.v… thì ý nghĩ đầu tiên trong đầu là động dụng quan hệ và tiền bạc để đánh thông mọi “khúc mắc”, và thường coi những người biết “chạy quan hệ” là “người tài năng”.

      (6) Chúng ta rất ghét nhận lễ, nhưng lại mong người khác nhận lễ của mình. Ai cũng biết người đưa lễ động cơ không thuần, hy vọng thông qua đưa lễ để gây được tình cảm của lãnh đạo, lãnh đạo sẽ giúp giải quyết việc ngoài luật pháp chính sách chế độ qui định, mà theo kênh bình thường không giải quyết được. Còn đưa lễ gì, mức độ, cách đưa là cả “một nghệ thuật”, một “đường dây vô hình hữu hình đan xen” không dễ nhận biết.

      (7) Chúng ta chửi mạnh “bọn buôn nhà”, nhất là “Tập đoàn buôn nhà Ôn Châu” nỏi tiếng cả nước, coi chúng là bọn giang hồ thị trường nhà đất lũng đoạn đến mức chúng “hơi sổ mũi” thị trường nhà đất cả nước run lên 3 ngày chưa dứt. Nhưng khi chúng ta có được ít tiền lại muốn rủ bạn bè góp vốn đi buôn nhà đất.

      (8) Chúng ta rất ghét sùng ngoại, nhưng lại thích dùng hàng hiệu ngoại, ăn mặc, sử dụng hàng hiệu ngoại mới cảm thấy mình cao sang, tiến cùng thời đại.

      (9) Chúng ta rất căm “qui tắc ngầm”, nhưng lại hy vọng mình là người thủ lợi của “qui tắc ngầm”.

      (10) Chúng ta phê phán giá trị quan không tốt, nhưng lại không phải là người thực tiễn giá trị quan. Như chúng ta phê phán tham ô, lãng phí, mê tín phong kiến, sùng bái đồng tiền, vô cảm, v.v… Nhưng khi chúng ta rơi vào tình thế cụ thể của vấn đề, lại chẳng thực hiện được như lời chúng ta phê phán.

      Trên đây giới thiệu một số ý kiến, sự kiện trong vô vàn ý kiến, sự kiện cụ thể về thực trạng xã hội Trung Quốc hiện nay. Những ý kiến, sự kiện  này cũng đủ thể hiện sinh động bức tranh dạng văn hóa của “mèo trắng hay mèo đen, miễn là bắt được chuột”. Tức là bất chấp luật lệ, đạo lý, bất chấp lợi hại của người khác, tộc họ khác, phe nhóm khác, địa phương khác, đất nước khác, dân tộc khác, thậm chí thệ hệ sau khác, miễn là bản thân mình, gia tộc mình, phe nhóm mình, địa phương mình, đất nước mình, dân tộc mình, thế hệ mình, nhiệm kỳ mình có lợi thủ lợi là làm. Phải chăng đây là hình mẫu của chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc, là hình ảnh thành quả của đảng Cộng sản cầm quyền “vĩ quang chính” mà dân Trung Quốc nói gọn lại (Vĩ là vĩ đại, Quang là quang vinh, Chính là chính xã, đúng đắn) mà chúng ta đã và đang dốc lòng ca ngợi ngưỡng mộ ! ! !.

Trong các ý kiến trên đều có kèm theo những hình ảnh, sự kiện sinh động về thực trạng xã hội của xã hội chủ nghĩa tư bản ở cả châu Mỹ, châu Âu, châu Á, và cả dân tộc Trung Hoa ở Đài Loan, có thể đại diện cho bức tranh dạng văn hóa tư bản chủ nghĩa “thối nát, rẫy chết” mà chúng ta đã từng và đang từng phê phán./.

                                                                                    Khắc Trung giới thiệu tham khảo.

                                                                                               Hà Nội, 20/5/2016.