Ngày 25/5/2017, trong tham luận đọc tại diễn đàn tổ chức nhân dịp kỷ niệm 20 năm thành lập Viện Nghiên cứu Đông Á thuộc Đại học Quốc gia Singapore, giáo sư David Shambaugh [1] ở Đại học George Washington cho rằng Tổng thống Mỹ Donald Trump sau khi nhậm chức đã xoay 180 độ chính sách đối với Trung Quốc, đơn phương nhượng bộ nhiều khiến Trung Quốcthu lợi lớn trong thời gian qua.

GS Shambaugh nói : Những nhượng bộ của Trump đối với Trung Quốc trong tám tuần qua là cả một « bản danh sách khiến người ta ngạc nhiên » , Trump đã từ bỏ tất cả những lời dọa dẫm Chính phủ Trung Quốcông từng đưa ra trong thời gian tranh cử, toàn diện chấp nhận tiếp xúc với Trung Quốc, khiến nhà cầm quyền Bắc Kinh rất phấn khởi

Các nhượng bộ của Mỹ gồm:

- Trong cuộc gặp « Trump-Tập Cận Bình » lần đầu hồi tháng 4 năm nay, Trump đã dành cho Tập Cận Bình nghi thức đón tiếp ở cấp cao nhất và sự tuyên truyền theo hướng tích cực.

- Sau cuộc gặp đó Trump nhiều lần ca ngợi Trung Quốcvà Tập Cận Bình. – Trump cam kết sẽ thực thi « chính sách một Trung Quốc ».

- Trump cử « bạn cũ lâu năm » của Tập Cận Bình là Blin Stader Thống đốc bang Iowa làm tân Đại sứ Mỹ tại Bắc Kinh. – Bộ Quốc phòng Mỹ khôngduyệt đề nghị cho phép Bộ Tư lệnh quân đội Mỹ ở Thái Bình Dương tiến hành hành động « đi lại tự do » ở biển Nam Trung Hoa [Việt Namgọi là Biển Đông].

- Trump không dán nhãn mác « Thao túng tiền tệ » cho Trung Quốc.

Ngoài ra Chính phủ Trump cũng chưa đưa ra lời phê bình vấn đề hiện đại hóa quân sự và vấn đề nhân quyền của Trung Quốc, mà còn sớm tặng Trung Quốc một « món quà lớn » là chủ động từ bỏ Hiệp định quan hệ đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), gây thiệt hại cho Mỹ trên các mặt kinh tế, chiến lược, sức mạnh mềm và làm xấu bộ mặt nước Mỹ.

Sự nhượng bộ của Mỹ chỉ đổi lại được ba thứ là :

- Hai loại thẻ tín dụng Visa và MasterCard được sử dụng tại Trung Quốc ;

- Trung Quốc hủy bỏ lệnh cấm nhập thịt bò của Mỹ đã kéo dài 14 năm nay;

- Trung Quốc sẽ giúp Mỹ trên vấn đề Triều Tiên, nhưng giúp thế nào thì chưa cụ thể.

Shambaugh cho rằng về những thứ Trung Quốc muốn kiếm được từ phía Mỹ thì Trump đã « không thể cho nhiều hơn » . Ông còn pha trò nói nếu Trump trước đây giao dịch với mọi người theo cách ấy thì ông đã rất muốn làm ăn với Trump.

Nhưng Shambaugh nói, tin tốt là mối quan hệ Trump-Tập Cận Bìnhđược khởi động, không khí tích cực, giải tỏa được tình thế bế tắc lâu nay trong mối quan hệ Mỹ-Trung Quốc.

Ông cũng khẳng định biểu hiện của các ông Dương Khiết Trì Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc và Thôi Thiên Khải Đại sứ Trung Quốc tại Mỹ, nói họ đã áp dụng « sách lược cực kỳ tinh vi » , qua đó đã thành công trong việc làm cho Trump sau khi nhậm chức đã thay đổi lập trường cứng rắn trước đây của mình đối với Trung Quốc.

Học giả Trung Quốc nói Tập Cận Bình có tính kiên nhẫn phi phàm

Cũng trong diễn đàn nói trên, GS Thời Ân Hoằng ở Học viện Quan hệ quốc tế thuộc Đại học Nhân dân Trung Quốc phát biểu cho rằng ông Trump trước khi nhậm chức từng có nhiều lời đe dọa Trung Quốc, thực sự đã gây ra tâm trạng lo sợ ở Trung Quốc ; Tập Cận Bình phát hiện thấy mình bỗng dưng phải đối mặt với một đối thủ mạnh mẽ thẳng thắn hơn mình, ông đã thể hiện tính kiên nhẫn phi phàm, chưa hề công khai nói những lời ác khẩu với Trump.

GS Thời nói, về sau Trung Quốc đã tìm ra biện pháp có thể gây ảnh hưởng hữu hiệu tới thái độ đối với Trung Quốc của Trump – đó là qua Jared Kushner con rể và Ivanka con gái Trump. Sau đó niềm tin của Tập Cận Bình tăng lên ; trong đối xử với Trump, ông coi Trump là « hổ giấy », nhưng vẫn phối hợp tốt trên vấn đề Triều Tiên.

GS Thời cho rằng trong thời kỳ đầu, Trump hầu như chẳng làm nên công chuyện gì, ông ta không gánh nổi cái hậu quả của việc mối quan hệ Mỹ-Trung Quốc vừa mới có chiều hướng tốt lên thì lại xấu đi.

Mặt khác, GS Thời nói, Trump hiện chưa có sách lược đối với Đông Á và Đông Nam Á, điều đó đã tạo cơ hội cho Trung Quốc lấp khoảng trốngquyền lực vừa xuất hiện ở các vùng ấy ; châu Á, nhất là Đông Nam Á, đang từng bước bị hút về phía Trung Quốc, xa rời Mỹ. Nhưng ông cho rằng Trung Quốc còn chưa hiểu các nguồn nhạy cảm tồn tại trong khu vực, cũng mắc chứng bệnh thường thấy là « bệnh tự kỷ nước lớn » , khônggiỏi lắng nghe người ta mà trước tiên ép các nước khác theo quan điểm của mình.

Ông kêu gọi Tổng thống Trump xây dựng và thực thi một sách lược đối với Trung Quốc « chặt chẽ, hoàn chỉnh, tích cực » có thể phản ánh được mối quan hệ Mỹ-Trung Quốc và hoàn cảnh châu Á.

Tại diễn đàn kể trên, trong phần trả lời câu hỏi, GS Shambaugh nói Trung Quốc đang xuất khẩu « chế độ thẩm tra của mình », đang gây sức ép với một số nước, giới truyền thông, giới học giả và các tổ chức phi chính phủ nhằm để họ thay đổi cách trình bày của quốc tế về Trung Quốc. Ông cho rằng Mỹ nên lợi dụng sức mạnh của mình để xoay lại xu thế đó trong dư luận quốc tế.

[1] Một chuyên gia người Mỹ nổi tiếng về vấn đề Trung Quốc, tên Trung văn là Thẩm Đại Vĩ (Shen Da Wei).

Nguồn :