Bắc Kinh không khỏi thở phào nhẹ nhõm khi được tin hai cố vấn cao cấp Steve Bannon (Chiến lược gia – Chief Strategist) và tỷ phú Carl Icahn (Cố vấn đặc biệt – Special Advisor) cùng rời bỏ tòa Nhà Trắng hôm 08/18/2017. Đây là hai trong số ba nhân vật nòng cốt bày tỏ lập trường diều hâu trong bang giao và thương mại Mỹ-Trung.

Tỷ phú Carl Icahn khi được mời làm Cố vấn đặc biệt (Special Advisor) cho Tổng thống Trump đã trả lời với đài CNBC vào tháng 12/2016 [1] rằng ông không chủ trương tranh chấp với Trung Quốc, nhưng nếu chiến tranh kinh tế giữa hai nước không thể tránh được thì nên khởi động sớm tốt hơn là muộn (Lời người viết: Hoa Lục hiện giống như con cua đang lột vỏ khi chuyển đổi từ đầu tư sang tiêu thụ nội địa nên là lúc yếu thế nhất).

Steve Bannon, người bị đồn đoán bị thất sủng từ nhiều tháng nay, đã trả lời thẳng thừng trong một cuộc phỏng vấn với báo The American Prospect ngày 08/16/2017 [2] rằng Trung Quốc đã từ lâu công khai mở ra cuộc chiến tranh kinh tế với Hoa Kỳ. Theo ông thì đây mới là vấn đề mấu chốt, trong khi Bắc Hàn chỉ là chuyện bên lề (sideshow).

Steve Bannon cho biết ông tranh cãi hàng ngày với các bộ ngành khác nhằm đặt ưu tiên tuyệt đối (maniacally focused) vào cuộc tranh chấp Mỹ-Trung. Ông nhận xét 5-10 năm tới sẽ là khúc quanh quyết định vì sau đó sẽ là quá trễ không thể ngăn chặn đà tiến của Trung Quốc thành siêu cường hàng đầu trong vòng 15-20 năm sau đó.

Steve Bannon chỉ trích hai Bộ Quốc phòng và Ngoại giao trông đợi vào Bắc Kinh giúp đỡ trong vấn đề Bắc Hàn chỉ là hy vọng hão huyền. Ông cũng tranh cãi kịch liệt với Bộ Tài chính và Hội đồng Kinh tế Quốc gia (National Economic Council) vốn sợ xảy ra chiến tranh tiền tệ làm gián đoạn thương mại.

Trong chính quyền Trump hiện chỉ còn một nhân vật từng bày tỏ lập trường cứng rắn đối với Trung Quốc, tức là Giáo sư Peter Navarro hiện đang làm Giám đốc Hội đồng Thương mại Quốc gia (National Trade Council). Đây là tác giả quyển sách “Chết vì Trung Quốc” (Death by China). Ông viết bài trên báo Los Angeles Times ngày 07/21/2016 [3] đòi tăng thuế 45% lên hàng hóa nhập cảng từ Hoa Lục [4] và những nước sử dụng vũ khí tiền tệ làm lợi thế [5].

Đại đa số các chuyên viên quốc phòng, kinh tế, tài chính và thương mại của Hoa Kỳ đều không muốn có một cuộc đối đầu trực tiếp Mỹ-Trung về tiền tệ, mậu dịch hay quân sự. Một số không ít dần dần chấp nhận điều được xem như thực tế không tránh khỏi khi kinh tế Hoa Lục sẽ tiến lên hàng đầu, nên Hoa Kỳ cần phải chuẩn bị cho một trật tự thế giới trong đó Mỹ bảo vệ quyền lợi của mình mà không xảy ra tranh chấp tàn khốc với Trung Quốc. Học giả Tây Phương gọi đây là vấn nạn Thucydides’s Trap của trận tranh hùng nằm giữa hai thế lực lớn ở Hy Lạp là Athens và Spartan vào thế kỷ thứ 5 trước Công Nguyên. Hai ông Bannon và Navarro với lập trường cứng rắn nên bị xem như ngoài lề (fringe elements).

Trái lại các chuyên gia Trung Quốc rút tỉa bài học lịch sử Xuân Thu Chiến Quốc kéo dài 400 năm từ thế kỷ thứ 3 đến 9 trước Công Nguyên với kết cục là nhà Tần gồm thâu Lục Quốc. Điều này cho thấy sự khác biệt trong bề dày lịch sử vốn hun đúc thế giới quan giữa hai nền văn hóa.

Trở lại với ông Steve Bannon bị xem thuộc thành phần cực hữu nay bị đuổi việc. Tranh chấp giữa các quan điểm trong một chính quyền xảy ra bình thường. Nhưng điều mà người viết không thể hiểu được nơi nhân vật chính tức là ông Trump hiện đang đánh “võ khùng”, “vô chiêu thắng hữu chiêu” hoặc ông chính là Tổng thống khùng(!) God Bless America.

__________

[1] The most important thing from Carl Icahn’s 40-minute CNBC interview – CNBC 12/22/2016

[2] Steve Bannon, Unrepentant – The American Prospect

[3] Trump’s 45% tariff on Chinese goods is perfectly calculated – Los Angeles Times, 07/21/2016

[4] Nhiều chuyên gia cho rằng Bắc Kinh không còn kềm giá đồng Nhân Dân Tệ so với USD giống như trước đây, nhưng tác giả Peter Navarro phản công rằng 45% thuế lên hàng hóa nhập cảng nhằm đền bù 15 năm gian lận và những thiệt hại do chính ăn cắp sở hữu trí tuệ và đóng cửa thị trường

[5] Các nước dìm giá tiền so với đồng đô-la trong đó có Đức, Nam Hàn, Việt Nam.