Trong lịch sử chính trường Việt Nam kể từ năm 1945, có lẽ, chưa có nhân vật nào nhiều BẤT NGỜ như Đinh La Thăng (ĐLT) - lúc hanh thông, thăng tiến chóng mặt là bất ngờ của phát ngôn và những cú shock chẳng kém gì loạt série hành động và, đoạn kết, y chang phim của Hollywood - trong vòng 15 phút cuối, mâu thuẫn được dồn nén đến nghẹt thở, bức bối…; rồi, chấm hết bằng một cú giáng theo kiểu Bút Tre: Tin đâu như sét đánh sang/ Tiếng thăng đang vút, chuyển sang giáng… rầm!…

Mới ngoài 20 tuổi. ĐLT đã là Kế toán trưởng của Công ty Cung ứng Vật tư trực thuộc Tổng Công ty Sông Đà. Gần 30 tuổi là Phó Kế toán trưởng TCT Sông Đà. 35 tuổi (1995), ĐLT được bổ nhiệm làm Phó Tổng GĐ TCT Sông Đà(!) Ngoài 40, ĐLT trở thành ĐBQH khóa XI và, từ Phó TGĐ công ty, thăng ngay lên chức Phó Bí thư Tỉnh ủy dưới trướng ông… Hồ Xuân Mãn (2003) - người cũng có vô khối scandal của những bất ngờ… tai họa…

Chắc chắn, chưa có ai vừa được bầu làm UV BCT lại bị bãi nhiệm khỏi vị trí tối cao đó chỉ sau đúng 1 năm và 100 ngày (27.1.2016-7.5.2017)!…

Chuyện học vấn của ĐLT cũng bất ngờ chẳng kém gì Chuyện Cinderella (Lọ Lem): Năm 1996, ĐLT bảo vệ thành công Luận án Tiến sĩ… Kế toán(!?), với đề tài nhiều bất, lắm ngờ: Tổ chức công tác kế toán ở các doanh nghiệp xây dựng trong điều kiện ứng dụng tin học.

Nhưng bất ngờ nhiều nhất của ĐLT là thời gian làm Chủ tịch HĐTV Tập đoàn Dầu khí Quốc gia PVN rồi Bộ trưởng - Bí thư (12.2008-5.2017).

Nếu như thời làm Phó Bí thư Thừa Thiên Huế, ĐLT “thao quang dưỡng hối” (che cả cái ánh sáng tài, trí (quang) cũng như giấu kín cái kém cỏi, dốt nát (hối) của mình không cho người khác thấy) kín như bưng thì đến giai đoạn này, ông ta “nổ” tưng bừng.

Lúc đầu, khi mới nhậm chức Chủ tịch, ĐLT đã tự tin đến mức công khai ký quyết định yêu cầu mọi công ty thành viên chỉ được phép giao dịch với Ocean Bank(!) Điều lạ kỳ là không có cơ quan hay tờ báo nào phát hiện ra sai trái, mà ai cũng cho đó là chuyện… đương nhiên; thậm chí có bài viết ca ngợi?…

Mãi đến chiều 14.9.2017, khi bào chữa cho bị cáo Nguyễn Xuân Sơn, Luật sư Nguyễn Minh Tâm mới trưng ra văn bản do ông ĐLT ký ngày 7.9.2010 với sai phạm rành rành.       http://danviet.vn/phap-luat/dai-an-oceanbankls-dua-bang-chung-ve-chi-dao-cua-ong-dinh-la-thang-804998.html.

Thế mới biết cái tài “nổ” của ĐLT đã biến sai thành đúng bất ngờ đến mức nào.

Nào là bắt công chức, viên chức Bộ GTVT đi xe bus ít nhất mỗi tháng một lần, nếu không chịu đi thì… thôi; nào là cấm chơi Golf; nào là bắt dời biển báo tốc độ đặt không đúng chỗ, nếu biển ở lại thì người (có chức vụ liên quan) đi, biển báo đi thì người ở lại…

Hẳn ai cũng nhớ mấy ngày trước khi rời chức Bộ trưởng, ĐLT vẫn”kịp” ký quyết định cách chức GĐ Công ty Đường sắt rồi, vừa vào TP HCM cũng cách chức ngay cán bộ Phường…

Nhưng, bất ngờ tai họa nhất cho ĐLT là cái thời khắc “định mệnh” 8.12.2017: Trong một ngày, ĐLT nhận đến 3 cú giáng kinh hoàng: Tạm đình chỉ sinh hoạt Đảng cùng mọi chức vụ, tạm đình chỉ ĐBQH và bị bắt tạm giam cùng quyết định khởi tố vụ án…

Không thể kể hết những chuyện liên quan đến cái sự “thăng” choang trời choáng đất của bạt ngàn lần “nổ” của ĐLT; ở đây chỉ xin bàn riêng chuyện BOT.

BOT được coi là “chiến lược” để nâng cấp cơ sở hạ tầng của mạng lưới giao thông cả nước. CNTB sáng tạo ra BOT, chắc chắn BOT phải có lắm cái lợi ích nhãn tiền, tương tự như phát minh ra thị trường chứng khoán, giây thép gai, TV, tủ lạnh…

Dù muốn hay không, yêu hay ghét, bạn cũng buộc phải thừa nhận rằng ngành GTVT đã thực sự thay da, đổi thịt để lên hương, khoe sắc dưới thời ĐLT. Mạng lưới đường bộ giống như con vịt què thuở nào, bỗng chốc hóa thiên nga là nhờ BOT. 80 BOT trên cả nước hiện nay, chủ yếu được thai nghén, sản sinh dưới thời ĐLT.

BOT VN chỉ khác BOT trời Tây một chuyện: Cái “đầu kế toán” siêu phàm ĐLT lập tức tính nhẩm rất nhanh rằng BOT không chỉ lấy mỡ nó rán nó mà còn đủ mỡ để chưng cất, rồi “tậu” thêm nhiều thứ nữa như công danh, lợi ích, thăng tiến, vinh quang…

Chưa có bộ trưởng Giao thông nào trên trái đất tăng phí BOT như ĐLT. Với các nước khác, thời gian thu phí càng lâu thì phí càng giảm (đúng nguyên tắc tài chính); nhưng với ĐLT thì khác: Xin lấy vụ thu phí cầu Bến Thủy làm dẫn chứng.

Theo Thông tư do ĐLT ký thì thu phí cầu Bến Thủy “đúng quy trình” sẽ là:

“Về cơ chế thu phí, từ nay đến hết năm 2014, ngay khi bắt đầu triển khai dự án, Cienco 4 sẽ thu mức 15.000 đồng/CPU (phương tiện giao thông quy đổi).

Sau khi hoàn thành dự án đến 2016, Cienco 4 sẽ nâng lên mức thu 20.000 đồng/CPU. Sau năm 2016, Cienco 4 sẽ thực hiện lộ trình tăng phí ba năm một lần, mỗi lần tăng 20%” (https://thanhnien.vn/kinh-doanh/thu-phi-cau-ben-thuy-2-53716.html).

Sau khi áp dụng cung cách thu phí quái đản trên đây, DDLT thấy là Dân rất dễ… bảo, dễ móc… tiền, nên ông ta tăng phí xe dưới 12 chỗ ngồi từ 30.000 đồng/ lượt lên… 45.000 đồng (http://vietbao.vn/Xa-hoi/Tam-hoan-tang-phi-qua-cau-Ben-Thuy-Van-chua-phai-dieu-dan-mong-doi/165221233/157).

Ai ngờ tham thì thâm, thăng quá thì giáng sâu, trèo cao thì ngã đau: Vụ hoãn thu phí cầu Bến Thủy dự định từ 1.1.2016 (trước ĐH Đảng Toàn Quốc) chuyển sang ngày 1.6.2016 đã khẳng định: Thì ra, tiền Dân không dễ lấy lắm. Một điều quan trọng hơn: Nó chứng minh rằng, các mức phí do BOT “nghĩ” ra hết sức tùy tiện, ưa tăng thì tăng, ưng giảm thì giảm, muốn hoãn thì hoãn…

Và thế là, cuộc “cách mạng” tiền lẻ bùng nổ ở Bến Thủy mùa Xuân năm 2017 đã làm thay đổi cách nhìn về ĐLT - cho dù ông ta không còn lãnh đạo ngành giao thông nữa…

Kiếm tiền thật nhanh, thật nhiều, bất chấp đặt Trạm BOT ở cầu Bến Thủy nhưng lại thu phí cho… đường tránh Vinh - Quán Hành…; dường như là “toàn bộ” tài năng của ĐLT: Không phải ngẫu nhiên mà quyết định tăng phí BOT được đưa ra ngay trước thềm ĐH Đảng!?

Giả định trên càng có lý khi ta thấy rằng cái sai nghiêm trọng nhất của ĐLT về kinh tế là lệnh cho PVN góp 800 tỷ đồng vốn cho Ocean Bank để nâng tổng số vốn của cổ đông lên 20% trong khi Luật Tài chính không cho phép quá 15%…

Có quá nhiều điều đau xót trong “bài học ĐLT”. Đương nhiên, bài học quan trọng nhất, đó là, nếu đặt các nguyên tắc kinh tế thị trường theo định hướng XHCN nằm dưới lợi ích cá nhân; đặt quyền được biết, được chi tiêu hợp lý của Dân dưới các kiểu “phù phép” chụp giật, ma mãnh…; luôn đồng nghĩa với ựự mặc định của sai lầm và tai họa, đối với bất kỳ kế toán nào kể cả kế toán có bằng… TS!

Lẽ tất nhiên, như cha ông vẫn nói, trong cái rủi có cái may: Việc bắt tạm giam ĐLT ngày 8.12.2017 đã phần nào mang đến Niềm Tin cho hàng triệu người dân về công cuộc chống tham nhũng ngày càng quyết liệt hơn, triệt để hơn…