Ông Michael (Mike) Bloomberg

Theo một số chính giới ở Washington hiện nay, Hoa Kỳ cần một Tổng thống nhận thức rõ các thách thức của Trung Quốc, nhận thức rõ bản chất của Chính phủ Trung Quốc và Đảng Cộng sản Trung Quốc. Những người này cho rằng, đương đầu với các thách thức ấy còn quan trọng hơn cả việc kiếm tiền và chung sống hòa thuận. Là một chính khách tuyệt vời nhưng Mike Bloomberg không phải là người phù hợp cho sứ mệnh đó.

Mới đây Michael (Mike) Bloomberg đã chính thức tuyên bố sẽ tham gia cuộc đua tranh cử Tổng thống Mỹ năm 2020 trong thành phần Đảng Dân chủ. Bloomberg thừa nhận trước đây ông từng nói sẽ không ra tranh cử, nhưng nay lại thay đổi quyết định bởi lẽ ông không nghĩ rằng các ứng viên Tổng thống đại diện Đảng Dân chủ hiện nay khó có thể đánh bại được đương kim Tổng thống Trump. Michael Bloomberg cũng thuộc “tuýp” những người Mỹ “gàn dở”, nhưng ông đã góp phần hoàn thiện xã hội Mỹ, làm phong phú cái gọi là “sức mạnh mềm” của đất nước này. Giờ đây, ở tuổi 77, ông muốn trở thành Tổng thống thứ 46 của nước Mỹ.

Cổ đông Salomon Brothers lúc 30 tuổi

Michael Bloomberg sinh năm 1942 trong một gia đình Do Thái bình thường. Khi còn là sinh viên đại học, ông vừa đi học vừa tự kiếm sống bằng mọi cách, kể cả lao động chân tay. Từ hồi ấy ông đã say mê môn tin học và tỏ ra có năng khiếu xuất sắc trong lĩnh vực này. Năm 1966, sau khi lấy bằng thạc sĩ quản trị kinh doanh Đại học Harvard, Bloomberg làm giao dịch viên chứng khoán cho Salomon Brothers, một công ty hàng đầu phố Wall. Chàng trai Bloomberg 24 tuổi làm việc mỗi tuần 6 ngày, mỗi ngày 12 giờ. Nhờ cần cù như thế và nhờ có đầu óc kinh doanh nhạy bén kèm theo tầm nhìn xa xuất chúng, sáu năm sau ông trở thành cổ đông của công ty này, và cứ thế dần dần tiếp quản hầu hết mọi thứ của công ty, từ cổ phiếu, nghiệp vụ giao dịch và bán hàng cho tới hệ thống thông tin.

Thế nhưng năm 1981, nội bộ Salomon Brothers xảy ra một cuộc đấu đá. Do tính nói thẳng hay làm người khác mất lòng mà Bloomberg bị hất ra khỏi công ty sau 15 năm cúc cung tận tụy làm việc. Nhưng cú vấp ngã đau điếng này chẳng hề làm ông nản chí. Bloomberg sử dụng khoản tiền 10 triệu dollar công ty bồi thường để khởi đầu một sự nghiệp mới - lập công ty dịch vụ phần mềm tài chính lấy tên là Innovative Market Systems (Năm 1986, Công ty này đổi tên là Bloomberg L.P.). Ý tưởng này xuất phát từ sự sáng suốt của Bloomberg, một người vừa nắm vững kiến thức chứng khoán, nghiệp vụ đầu tư, lại vừa giỏi về ứng dụng công nghệ máy tính. Ông thấy trước các công ty tài chính làm đầu tư, ngân hàng… sẽ cực kỳ cần sử dụng dịch vụ phần mềm máy tính để tăng hiệu suất công việc.

Quả vậy, năm 1982, công ty chứng khoán hàng đầu Merrill Lynch trở thành khách hàng đầu tiên của Innovative Market Systems, họ nhận đặt 20 thiết bị đầu cuối và đầu tư 30 triệu USD mua 30% cổ phần của công ty. Nhờ đó công ty của Bloomberg phát triển nhanh như thổi với tốc độ 40% mỗi năm. Số thiết bị đầu cuối từ 5.000 năm 1987 tăng lên hơn 250 nghìn năm 2009. Năm 1990 Michael Bloomberg (và Matthew Winkler) thành lập Hãng Thông tấn Bloomberg News để cung cấp báo cáo tin tức tài chính cho các thuê bao của Bloomberg Terminal. Tại thời điểm năm 2010, Bloomberg News có hơn 2.300 biên tập viên và phóng viên tại 72 quốc gia và 146 văn phòng tin tức trên toàn thế giới. Sau 22 năm ra đời, Bloomberg News đạt được thu nhập cao hơn cả Tập đoàn thông tấn Reuteus lớn nhất thế giới, có lịch sử 150 năm.

Muốn làm đầy tớ nhân dân

Tiếp đó Bloomberg lập đài phát thanh, đài truyền hình và website đều lấy tên mình. Kênh truyền hình Bloomberg phát suốt ngày đêm; là nguồn cung cấp tin tức gốc có tín nhiệm trên các lĩnh vực kinh tế, tài chính - tiền tệ toàn thế giới. Cùng với các thành tích nói trên, Michael Bloomberg trở thành người giàu nhất thành phố New York và giàu thứ 5 nước Mỹ với tài sản cá nhân lên tới 16 tỷ USD (3/2009, đến năm 2019 là 55 tỷ USD). Chỉ trong hai năm ông nhảy từ bậc thứ 142 lên bậc thứ 17 trong bảng xếp hạng người giàu nhất thế giới của tạp chí Forbes (Đến năm 2019 ông lên thứ 7). Thật là một kỳ tích!

Sau nhiều năm làm chủ một tập đoàn khổng lồ, năm 2001, Bloomberg từ chức CEO để ra tranh cử chức thị trưởng thành phố New York. Với một quá khứ thành đạt hiếm có và đề cương tranh cử xuất sắc được lòng dân, lại biết khéo léo sử dụng hệ thống thông tin truyền thông rộng lớn của mình phục vụ tranh cử, Bloomberg đã trúng cử và từ 01/01/2001 trở thành Thị trưởng nhiệm kỳ thứ 108 của thành phố New York. Tháng 11/2005, ông tái đắc cử chức vụ này cho tới hết năm 2013. Cần nói là do tự bỏ tiền túi (69 triệu đô-la) vào việc tranh cử, vì thế ông có thể đàng hoàng tuyên bố: sau khi trúng cử, chính sách của ông sẽ không chịu ảnh hưởng của những người quyên góp tiền cho tranh cử. Đúng vậy, thời gian nắm quyền, thị trưởng Bloomberg đã hành xử hoàn toàn vì dân chúng New York mà không chịu sự chi phối của bất cứ thế lực nào; chẳng ai có thể can thiệp vào các quyết định của ông.

Ở nước Mỹ, rời thương trường sang chính trường có nghĩa là phải chấp nhận sự hy sinh đáng kể về lợi ích kinh tế. Có người nói đùa: Bloomberg chán làm ông chủ rồi, nay muốn làm… đầy tớ. Đúng vậy, làm quan ở Mỹ thực sự là làm đầy tớ của dân, luôn bị đặt ở vị trí trên đe dưới búa rìu dư luận, bị giới truyền thông luôn theo dõi, soi mói bới lông tìm vết việc công việc tư; ai không năng nổ tích cực, không thay đổi được tình trạng cũ, ai làm dở hoặc chỉ làm được ít việc, hoặc đời tư có bê bối gì là lập tức bị dân công khai chê bai, phê phán thâm chí chửi bới trên báo đài. Chưa kể lương bổng của quan chức nhà nước bao giờ cũng thấp hơn nhiều so với làm kinh doanh bên ngoài. Chẳng hạn ông Bush con khi làm Tổng thống được lĩnh lương 400.000 đô la/năm, trước đó mỗi năm ông bỏ túi hàng triệu đô la nhờ kinh doanh dầu mỏ.

 Thế mà Bloomberg đã làm tốt công việc Thị trưởng thành phố lớn nhất (hơn 8 triệu dân) và phức tạp nhất nước Mỹ này suốt cả hai nhiệm kỳ. Trước đây ông là đảng viên Đảng Dân chủ nhưng năm 2001 chuyển sang Đảng Cộng hòa ; năm 2007 ông rời Đảng Cộng hòa, năm 2018 lại gia nhập Đảng Dân chủ. Bloomberg là con người tổng hợp nhiều tính cách, vừa là chính trị gia, vừa là đại gia truyền thông, đại gia tài chính tiền tệ, chuyên gia tin học… Rõ ràng, từng ấy thứ chung đúc lại trong một con người thì người đó nhất định phải có nhiều phẩm chất ưu tú xuất chúng.

Không văn phòng, không lương, đi làm bằng tàu điện

Thị trưởng không có văn phòng làm việc riêng, không có thư ký riêng, Sau khi tuyên thệ nhậm chức Thị trưởng ngày 01/01/2002, Bloomberg thề quyết mang phong cách làm việc hoàn toàn mới vào cơ quan công quyền của thành phố. Ai từng đến tòa Thị chính New York đều vô cùng ngạc nhiên khi thấy Thị trưởng thành phố khổng lồ này không có văn phòng làm việc của mình. Ông cho cải tạo một hội trường lớn thành nơi làm việc chung toàn cơ quan của tòa thị chính, một văn phòng hoàn toàn mở với dân chúng. Bản thân Bloomberg ngồi một bàn một ghế giữa đám nhân viên của mình. Ông từng nói "Tường ngăn là vật chướng ngại, công việc của tôi là phá hết tường ngăn".

Tuần san Time bình luận: "Bloomberg đem lại cho thành phố New York hiệu suất và tính công khai trong suốt của công việc, đây là điều chưa từng có". Cũng vậy, Thị trưởng Bloomberg không có thư ký riêng. Bất cứ ai, từ dân thường tới nhà lãnh đạo, đều có thể tiếp xúc thẳng với ông mà không qua một trung gian nào. Tất nhiên vì thế ông bận rộn hơn vì chẳng có người giúp những việc có tính hành chính sự vụ. Không chỉ là sự thay đổi về hình thức mà thực sự công tác quản lý thành phố New York đã có tiến bộ trông thấy, chả thế mà ông tái đắc cử thị trưởng. Tỷ lệ phạm tội giảm dần, kinh tế các vùng được kích thích tăng trưởng, thâm hụt ngân sách giảm dần, chất lượng sống của người dân được cải thiện với những biện pháp như cấm hút thuốc lá tại nhà hàng và quán rượu, cấm làm ồn trên đường phố. Việc thiết lập các đường dây nóng tố giác tội phạm và tư vấn đã tăng được sự giao lưu giữa chính quyền với dân …

New York đông dân, sản lượng kinh tế cao hàng đầu trong số các thành phố ở Mỹ, thu nhập bình quân đầu người là 40.450 USD/năm (2001), vì thế Thị trưởng New York có mức lương khá cao so với nhiều thành phố khác. Thế nhưng Bloomberg ngay từ đầu đã tuyên bố ông chỉ nhận mức lương tượng trưng là 1 USD/năm - điều chưa từng có tại New York. Năm 2005, chính khách "gàn dở" này thắng cử chức Thị trưởng nhiệm kỳ thứ hai. Nước Mỹ có không ít người như thế, chẳng hạn ông Hindman, Thị trưởng thành phố Columbia bang Missouri 5 nhiệm kỳ liền (từ 1995 tới nay) cũng không nhận lương và cả đời đi làm bằng xe đạp. Vợ chồng ông chỉ sống bằng lương hưu. Họ thực sự muốn làm việc vì dân, hoàn toàn chẳng vì danh lợi. Nhưng không vì thế mà họ làm việc kém hiệu quả.

Ngay từ hôm đầu tiên nhậm chức, Bloomberg đi làm bằng tàu điện ngầm (subway). Người dân New York đã quen thấy ngài Thị trưởng của mình không kiếm được chỗ ngồi (vì tàu quá đông), mỗi lần đi làm và về nhà đành phải đứng nửa giờ trên tàu. Mới đầu nhiều người cho rằng đây chẳng qua là ngài tân Thị trưởng muốn chơi trội một thời gian thôi, nhưng khi thấy ông đi tàu điện hết năm này sang năm khác thì người ta thực sự kính nể con người ý chí sắt đá này. Bloomberg tâm sự: đi tàu điện ngầm vừa tiết kiệm tiền vừa góp phần giảm ùn tắc giao thông, mặt khác lại có dịp tiếp xúc trực tiếp với quần chúng loại thu nhập thấp nhất (đa số người thu nhập trung bình trở lên đều đi xe riêng), chưa kể lại còn có điều kiện hiểu rõ công việc ngành giao thông thành phố. Ngoài ra còn góp phần hóa giải nỗi lo của dân chúng về sự an toàn của tàu điện ngầm sau vụ khủng bố 11/9. Đúng là nhất cử đa tiện. Thật khó hiểu nhà tư bản giàu nứt đố đổ vách ấy lại có thể chịu gian khổ, chịu "mất thể diện lãnh đạo" như vậy.

Gót chân A-sin của Bloomberg

Trung Quốc đang nhanh chóng trở thành vấn đề chính sách đối ngoại quan trọng nhất của Hoa Kỳ. Khi Chính phủ Trung Quốc ngày càng đàn áp trong nước và hung hăng hơn ở bên ngoài, người dân Mỹ đang thức tỉnh trước những nỗ lực của Đảng Cộng sản Trung Quốc nhằm làm suy yếu an ninh, thịnh vượng và tự do của Hoa Kỳ. Hồ sơ về Trung Quốc của ứng viên Tổng thống mới Mike Bloomberg cho thấy ông không phải là người phù hợp để dẫn đất nước chúng ta đương đầu với thách thức lịch sử này. Cựu thị trưởng New York và công ty Bloomberg LP đã “đầu tư” rất nhiều vào Trung Quốc cũng như ý tưởng “thỏa hiệp” với Chính phủ Trung Quốc - ngay cả khi điều đó có nghĩa là nhắm mắt làm ngơ trước thực tế. Sự gần gũi của Bloomberg với lãnh đạo Trung Quốc chắc chắn là một điều có ích cho doanh nghiệp của ông, nhưng nó cũng cho thấy một điểm yếu rất lớn của ông trong nỗ lực trở thành Tổng thống Hoa Kỳ. Bloomberg đưa ra quan điểm thỏa hiệp về cách vận hành của giới lãnh đạo Trung Quốc trong một cuộc phỏng vấn cách đây mấy hôm với chương trình Firing Line của đài PBS: “Đảng Cộng sản muốn duy trì quyền lực ở Trung Quốc và họ lắng nghe công chúng”, Bloomberg nói. “Tập Cận Bình không phải là một nhà độc tài. Ông ta phải thỏa mãn người dân của mình, nếu không ông ta sẽ không thể sống sót”.

Không có gì bí ẩn xung quanh chuyện tại sao Bloomberg nhìn lãnh đạo Bắc Kinh qua lăng kính màu hồng. Tuần tới, ông sẽ chủ trì một hội nghị kinh tế quốc tế lớn tại Bắc Kinh với sự tham dự của các nhà lãnh đạo cấp cao của chính phủ và giới doanh nghiệp Trung Quốc. Bloomberg muốn hội nghị có ảnh hưởng lớn hơn cả Diễn đàn Kinh tế Thế giới Davos. Năm ngoái, Bloomberg đã phải chuyển hội nghị sang Singapore sau khi Bắc Kinh quyết định không đăng cai hội nghị này vào phút chót. Điều này được cho là vì căng thẳng gia tăng trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ - Trung. Nhưng Phó Chủ tịch Trung Quốc Vương Kỳ Sơn vẫn tham dự. Cá nhân Bloomberg đã vận động hành lang chống lại những gì ông coi là cuộc đối đầu kinh tế của Trump với Trung Quốc. Ông thường lập luận rằng chính sách của Trump về việc sử dụng thuế quan nhằm gây áp lực với Bắc Kinh là phản tác dụng và tin rằng “chúng ta cần phải tìm cách hợp tác” với Trung Quốc.

Nhưng nếu Bloomberg thực sự tin những gì ông nói, thì việc ông hiểu sai về bản chất và tham vọng của chính phủ Trung Quốc có thể gây ra những hậu quả tàn phá đối với chính sách đối ngoại và an ninh quốc gia của Hoa Kỳ. Ông sẽ ủng hộ một chính sách ngây thơ về can dự với Trung Quốc cũng như những ảo tưởng đã từng được thử và thất bại. Theo một số chính giới ở Washington hiện nay, Hoa Kỳ cần một Tổng thống nhận thức rõ các thách thức của Trung Quốc, nhận thức rõ bản chất của Chính phủ Trung Quốc và Đảng Cộng sản Trung Quốc. Luồng dư luận này cho rằng, đương đầu với các thách thức ấy còn quan trọng hơn cả việc kiếm tiền và chung sống hòa thuận. Là một chính khách tuyệt vời nhưng Mike Bloomberg không phải là người phù hợp cho sứ mệnh đó./.