Cho đến nay, chưa một cơ quan nào của Nhà nước tìm thấy Sắc lệnh số 89/SL ngày 23 tháng 9 năm 1947 được cho là truy phong quân hàm tướng cho ông Phùng Chí Kiên.

Những năm gần đây, nhiều tài liệu đưa ra đều khẳng định ông Phùng Chí Kiên là người được truy phong quân hàm tướng (năm 1947) để từ đó coi ông là vị tướng đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam. Tuy nhiên, qua các tài liệu nghiên cứu mà chúng tôi tiếp cận được thì đều bác bỏ các nhận định này.

Ngày 18 tháng 8 năm 2008, tại thành phố Vinh, Bộ Quốc phòng và Tỉnh ủy Nghệ An tổ chức Hội thảo Khoa học “Phùng Chí Kiên người cộng sản mẫu mực, kiên trung, nhà chính trị, quân sự song toàn”. Tên hội thảo sau đó cũng là tên cuốn sách được Nhà xuất bản Quân đội Nhân dân phát hành năm 2009.

Ban chỉ đạo Hội thảo do Thượng tướng Phan Trung Kiên - Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Ủy viên Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng và đồng chí Nguyễn Thế Trung, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Nghệ An làm Trưởng ban.

Ban Nội dung Hội thảo do Thiếu tướng - Tiến sĩ Phạm Văn Thạch, Viện trưởng Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam làm Trưởng ban. Hai Phó ban là đồng chí Tô Hồng Hải, Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Nghệ An và Đại tá, PGS.TS Nguyễn Mạnh Hà, Phó Viện trưởng Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam. Các ủy viên gồm có Đại tá - Tiến sĩ Trần Văn Thức, Chủ nhiệm Bộ môn Lịch sử Kháng chiến chống Pháp, Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam và Đại tá - Tiến sĩ Nguyễn Xuân Năng, Trưởng phòng Quản lý khoa học, Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam. Nội dung Hội thảo do Bộ môn Lịch sử Kháng chiến chống Pháp, Phòng Quản lý Khoa học, Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam, tổ chức thực hiện.

Hội thảo cũng đã nhận được thư của Đại tướng Võ Nguyên Giáp gửi. Trong thư có câu: “Năm 1947, Bác Hồ đã ký quyết định truy phong hàm cấp tướng đầu tiên cho đồng chí Phùng Chí Kiên. Đây là lần phong hàm cấp tướng đầu tiên của quân đội ta” (tr. 11).

Tại Hội thảo Khoa học “Phùng Chí Kiên người cộng sản mẫu mực, kiên trung, nhà chính trị, quân sự song toàn”, nhiều nhà nghiên cứu, nhà khoa học đều khẳng định: Đồng chí Phùng Chí Kiên được truy phong quân hàm cấp tướng năm 1947 và đây là vị tướng đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam.

Thượng tướng Phan Trung Kiên trong tham luận: “Đồng chí Phùng Chí Kiên - người cộng sản mẫu mực, kiên trung, nhà chính trị, quân sự song toàn” đã khẳng định: “sau ngày Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã ký quyết định truy phong cho đồng chí quân hàm cấp tướng (23.9.1947). Việc được Đảng và Nhà nước tôn vinh và sớm ghi nhận công lao là cơ sở để khẳng định: Đồng chí thực sự là một trong những vị tướng đầu tiên, nhà chính trị, quân sự song toàn của Quân đội Nhân dân Việt Nam” (tr. 32).

Thiếu tướng Lê Mã Lương - Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, trong tham luận “Phùng Chí Kiên một tài năng quân sự kiệt xuất” viết: “Đồng chí đã được Nhà nước tuyên dương công trạng, được Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh 89/SL truy phong hàm tướng đầu tiên, ngày 23 tháng 9 năm 1947” (tr. 113).

Đại tá Lê Liên - Trưởng phòng biên tập Nguyệt san Sự kiện và Nhân chứng, báo Quân đội Nhân dân trong tham luận “Đồng chí Phùng Chí Kiên, bậc tiền bối cách mạng, nhà lãnh đạo quân sự đầu tiên của Đảng”, cũng viết: “Ngày 23 tháng 9 năm 1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh 89/SL truy phong hàm cấp tướng cho đồng chí Phùng Chí Kiên. Đây là sắc lệnh có sớm nhất về việc phong hàm cấp tướng cho người chỉ huy đầu tiên của các lực lượng vũ trang nhân dân của Đảng” (tr. 320).

Đại tá - Tiến sĩ Trần Văn Thức trong tham luận: “Một cách tiếp cận về Phùng Chí Kiên” đã dành hẳn một mục số 2, để dẫn tư liệu nhằm khẳng định đồng chí Phùng Chí Kiên được truy phong cấp tướng từ năm 1947.

Đầu tiên, ông Thức nhắc đến: “Khi viết về Phùng Chí Kiên, một số sách, bài viết không nhắc tới Phùng Chí Kiên là một vị tướng” (tr. 420). Liền ngay sau đó, ông Thức lại dẫn: “nhưng ở một số sách, bài viết khác thì lại viết đồng chí Phùng Chí Kiên được truy phong quân hàm tướng theo Sắc lệnh số 89/SL, ngày 23 tháng 9 năm 1947” (tr. 421).

Đại tá Trần Văn Thức đã dẫn 2 cuốn sách là “Những người Cộng sản”, Nhà xuất bản Thanh niên, 1987, của Đức Vượng và Nguyễn Đình Nhơn, trang 183 viết: “Ngày 23 tháng 9 năm 1947, sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công, Hội đồng Chính phủ và Bộ Quốc phòng đã truy phong cấp tướng cho đồng chí Phùng Chí Kiên”.

Cuốn thứ hai là “Danh nhân lịch sử Việt Nam”, tập 2, Nhà xuất bản Giáo dục, 1988, của Đinh Xuân Lâm và Chương Thâu, trang 194, viết: “Sau ngày Cách mạng Tháng Tám thành công, Hội đồng Chính phủ và Bộ Quốc phòng đã truy tặng quân hàm cấp tướng cho đồng chí Phùng Chí Kiên”.

Tiếp đó, Đại tá Trần Văn Thức dẫn thư của Đại tướng Võ Nguyên Giáp gửi đồng chí Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phùng Quang Thanh, ngày 18 tháng 12 năm 2007, có viết “năm 1947, Bác Hồ đã ký quyết định truy phong hàm tướng đầu tiên” cho đồng chí Phùng Chí Kiên.

Từ các tài liệu trên, Đại tá - Tiến sĩ Trần Văn Thức đi đến kết luận: “Như vậy, đồng chí Phùng Chí Kiên là người đầu tiên được Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chính thức phong quân hàm cấp tướng” (tr. 421).

Đại diện cho quê nhà, ông Nguyễn Trung Tiếp, Bí thư Huyện ủy - Chủ tịch HĐND huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An trong bài viết “Phùng Chí Kiên niềm tự hào của quê hương Diễn Châu” cũng dẫn lại: “Ghi nhận công lao của Phùng Chí Kiên, 6 năm sau, ngày 23 tháng 9 năm 1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 89/SL-CTN truy phong quân hàm cấp tướng cho Phùng Chí Kiên” (tr. 453).

Tổng hợp tham luận Hội thảo khoa học “Phùng Chí Kiên - người cộng sản mẫu mực, kiên trung, nhà chính trị, quân sự song toàn”, Thiếu tướng - Tiến sĩ Phạm Văn Thạch, Viện trưởng Viện Lịch sử Quân sự đã khẳng định: “Đồng chí đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh truy phong quân hàm cấp tướng (23.9.1947) - đợt phong tướng đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đã cho thấy công lao, đóng góp to lớn của đồng chí Phùng Chí Kiên về lĩnh vực quân sự” (tr. 508).

Như vậy, thông qua Hội thảo, các nhà nghiên cứu quân sự, nhà khoa học đều thống nhất và khẳng định: Phùng Chí Kiên được truy phong quân hàm tướng (không rõ cấp bậc: thiếu tướng, trung tướng, thượng tướng, đại tướng) vào năm 1947 bằng Sắc lệnh số 89/SL ngày 23 tháng 9 do Chủ tịch Hồ Chí Minh ký tại Chiến khu Việt Bắc.

Năm 2016, Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng thuộc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức Tọa đàm khoa học với chủ đề "Đồng chí Phùng Chí Kiên - nhà lãnh đạo tiền bối tiêu biểu của Đảng và cách mạng Việt Nam". Tọa đàm khẳng định: "Do những thành tích xuất sắc, năm 1947, đồng chí được Chủ tịch Hồ Chí Minh ký quyết định truy phong hàm cấp Tướng đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam". Đây cũng chính là cơ sở để các tác giả viết thành sách “Phùng Chí Kiên - Tiểu sử”, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, trong đó tiếp tục khẳng định Phùng Chí Kiên là vị tướng đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam.

Xác định Sắc lệnh 89/SL ngày 23 tháng 9 năm 1947 là một tư liệu vô cùng quan trọng trong nghiên cứu Lịch sử Quân sự. Vì vậy, chúng tôi rất quan tâm và mong muốn được tận mắt trông thấy Sắc lệnh này. Đáng tiếc là, với những tài liệu chúng tôi tiếp cận được trong Lưu trữ Quốc gia, thì không có Sắc lệnh nào như các nhà khoa học, nhà nghiên cứu quân sự đã dẫn ra tại Hội thảo nêu trên.

Hiện nay, trong Cục Văn thư và Lưu trữ Nhà nước (Bộ Nội vụ) còn lưu các tư liệu, thì năm 1947, vào ngày 26 tháng 9, Chủ tịch Hồ Chí Minh có ký Sắc lệnh số 89/SL, nhưng nội dung sắc lệnh này không phải truy phong quân hàm Tướng cho đồng chí Phùng Chí Kiên. Sắc lệnh số 89/SL gồm 7 điều. Nội dung của sắc lệnh này là: Ân giảm, ân xá nhân Ngày kỷ niệm Quốc khánh năm 1947. Còn ngày 23 tháng 9 năm 1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 108/SL có nội dung: Bãi bỏ Hội đồng sản xuất kỹ nghệ ở Bộ Kinh tế.

Như vậy, các tài liệu viết Phùng Chí Kiên được truy phong quân hàm Tướng theo Sắc lệnh số 89/SL, ngày 23 tháng 9 năm 1947 là không chính xác. Cho đến nay, sắc lệnh truy phong quân hàm tướng cho Phùng Chí Kiên vẫn tiếp tục phải tìm kiếm. Mong rằng, trong khi chưa có tài liệu thành văn, thì Bộ Quốc phòng nên thận trọng tuyên truyền về vị tướng đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam. Và chúng tôi cũng đề nghị, sau kỷ niệm 75 năm thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam (22/12), Bộ Quốc phòng cần làm rõ: Ai là vị tướng đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam./.