Diễn đàn

Cần lắm định hướng chuẩn hóa cho trang phục sân khấu dân ca Ví, Giặm

Cũng như dân ca các vùng, miền trong cả nước, dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh xuất hiện từ lâu đời, có sức sống, sức lan tỏa mạnh mẽ trong đời sống Nhân dân. Việc kế thừa, bảo tồn và phát huy di sản văn hóa phi vật thể này là điều tất yếu, là bổn phận của thế hệ chúng ta và mãi mai sau. Chính vì vậy,  dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh không những được bảo tồn bằng hình thức hát dân ca truyền thống mà còn phát triển mạnh mẽ theo hướng sân khấu hóa. Tuy nhiên, vấn đề trang phục sân khấu đang được đặt ra với nhiều trăn trở mà chưa có phương án cụ thể nào để làm rõ đặc trưng riêng cho trang phục sân khấu Dân ca Ví, Giặm.

Trang phục trong sân khấu Dân ca Ví, Giặm không chỉ là một nhân tố cấu thành của một vở diễn mà còn định hình về mặt thẩm mỹ đối với khán giả. Qua trang phục trong vở diễn, người xem sẽ nhận thức được sự phân tầng giai cấp qua các giai đoạn lịch sử của đất nước. Trang phục trong sân khấu Dân ca Ví, Giặm là văn hóa đặc trưng của người dân xứ Nghệ. Tuy nhiên, hiện nay, trang phục trong sân khấu Dân ca Ví Giặm chưa được quan tâm đầu tư cũng như cơ chế quản lý, bảo tồn các giá trị phục trang còn nhiều bất cập: Từng nhân vật trong vở diễn chưa được trang bị trang phục hoàn chỉnh theo thiết kế của họa sỹ mà đa phần đang tận dụng lại những trang phục của các vở diễn cũ, có thể được chỉnh sửa chút ít cho phù hợp với nhân vật, hoặc cá nhân thích gì mặc nấy miễn là thấy đẹp, hợp mắt là được. Bên cạnh đó, đội văn nghệ không chuyên như các CLB Dân ca, đội nghệ thuật quần chúng Trung tâm Văn hóa, Thể thao và Truyền thông các huyện, thành, thị khi biểu diễn còn sử dụng trang phục tùy tiện, kiểu dáng cách tân, màu sắc lòe loẹt, kim sa, kim tuyến đính vô tội vạ. Nguyên nhân của hiện tượng này là do sân khấu Dân ca Ví, Giặm Nghệ Tĩnh đang đứng trước ngưỡng cửa của kinh tế thị trường, hội nhập văn hóa… Do vậy, trang phục sân khấu cũng vì thế mà tự cải biên theo nhằm thu hút thị hiếu thẩm mỹ khán giả. Điều đáng nói là đang thiếu trầm trọng, thậm chí không có nhà thiết kế chuyên thiết kế phục trang sử dụng riêng cho sân khấu Dân ca Ví, Giặm. Tất cả đều đang thuê mượn hoặc tự lo.

Trang phụcVí, Giặm màu sắc nhẹ nhàng, đơn giản, tao nhã

 

Trong hoạt động biểu diễn nghệ thuật, trang phục đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc truyền tải thông điệp đến khán giả:

1. Vai trò lịch sử: Trên sân khấu biểu diễn,trang phục không chỉ đơn thuần là chức năng che thân hay làm đẹp mà còn mang nhiệm vụ truyền tải lịch sử theo từng giai đoạn giúp người xem nhận định được loại trang phục đó thuộc giai đoạn lịch sử nào, vùng nào, miền nào.

2. Vai trò thể hiện giá trị hiện thực sâu sắc: Trang phục được diễn viên khoác lên người mang chức năng phản ánh hiện thực khách quan và chủ quan của nhân vật ra đời sống hiện thực. Trang phục của mỗi vở diễn đều phản ánh không gian, thời gian trong một giai đoạn lịch sử cụ thể, mô phỏng theo trang phục đời thường của các nhân vật trong cuộc sống.  Chính vì vậy, không thể sử dụng lẫn lộn loại trang phục thời này qua thời khác. Cái thiện, cái ác cũng rạch ròi trong trang phục. Nhìn vào trang phục của các diễn viên trên sân khấu, khán giả phần nào nhận ra được thân phận, giai cấp, nhân phẩm của họ. Ví dụ: Khi diễn viên bước ra sân khấu với chiếc áo nâu, váy đụp sờn rách, vá víu… ta có thể đoán được họ là những nông dân nghèo nơi tầng đáy xã hội phong kiến, ăn không đủ no, mặc không đủ ấm, như Chị Dậu, Thị Nở, Chí Phèo, mẹ Seo…. các quan viên trong bộ áo dài lụa, là lượt phẳng phiu, họ là những nhân vật có chức sắc, giàu có, cao sang như: Lý trưởng, Chánh tổng, Địa chủ… Ngoài chức năng phản ánh hiện thực, trang phục Ví, Giặm còn có chức năng thể hiện tính cách nhân vật. Tính cách nhân vật trong sân khấu dân ca Ví, Giặm đa dạng, phức tạp đòi hỏi trang phục cũng phải làm nổi rõ đặc điểm tính cách, sự phát triển tâm lý nhân vật, nét đặc trưng của từng giai cấp trong xã hội.

3. Vai trò Dân tộc: Trang phục trên sân khấu mang đậm tính dân tộc. Nghệ thuật Dân ca Ví, Giặm là sản phẩm văn hóa đời sống tinh thần của người dân xứ Nghệ. Nó mang ý nghĩa giáo dục đạo đức, nhân cách, nhân văn, khí chất người Nghệ qua nội dung của các tích trò, các diễn xướng, đối đáp trong lao động sản xuất, tình yêu nam nữ…và cao hơn nữa là các vở diễn sân khấu. Chính vì vậy, thông qua nghệ thuật trang phục trong biểu diễn, người ta nhìn thấy cội nguồn văn hóa của cả một vùng miền dân tộc. Tất cả đã tạo nên một bản sắc rất riêng mà chỉ có xứ Nghệ mới có, chỉ có Dân tộc Việt Nam mới có.

4. Vai trò thẩm mỹ: Trang phục sân khấu thể hiện giá trị thẩm mỹ rất cao và thật sự cần thiết được tạo nên bởi các yếu tố: kiểu dáng, chất liệu và màu sắc. Trên sân khấu, trang phục là thần thái của cái đẹp, phải sạch sẽ chỉnh chu. Cái rách, cái bẩn cũng phải là nghệ thuật. Nó thu hút toàn bộ con mắt khán giả cũng như cảm nhận đầu tiên khi nhân vật bước ra sân khấu. Bởi vậy, trang phục đóng vai trò chính yếu trong việc phác họa hình tượng ban đầu của nhân vật, chịu sự tác động qua lại với các yếu tố logic khác của sân khấu góp phần quyết định về mặt thành công của vở diễn. Tóm lại, trang phục không chỉ có ý nghĩa về thẩm mỹ thị giác mà mang nhiều ý nghĩa về mặt biểu diễn.

Trang phục màu mè, nhiều kim sa không phù hợp với Dân ca Ví, Giặm

Do các nhân vật trong sân khấu Dân ca Ví, Giặm đều gần gũi với đời thường, là những mẫu người nông dân sống ở làng quê xứ Nghệ nên phục trang các vai diễn trên sân khấu về cơ bản, vẫn giống những bộ áo quần thường mặc hàng ngày của những người dân quê hay những bộ quần áo mới mặc trong các dịp hội hè, lễ tết, nhưng được tinh giản và làm đẹp hơn để phù hợp với sân khấu. Và hiện nay, khi xã hội thay đổi, sân khấu đã kịp làm bước chuyển mới với nhiều đề tài mang ý nghĩa thời đại, các nhân vật xây dựng trong kịch cũng là con người mới trong xã hội mới, ý tưởng mới. Và trang phục cũng biến đổi theo từng nhân vật của thời đại đúng như vai trò lịch sử đã nêu trên. Chính vì vậy, cần lắm một định hướng rõ để thực hiện việc chuẩn hóa trang phục cho sân khấu Dân ca Ví Giặm xứ Nghệ để mãi về sau Dân ca Ví Giặm xứ Nghệ trường tồn với thời gian, là di sản văn hóa vô giá của toàn nhân loại.

 

tin tức liên quan

Thống kê truy cập

114434760

Hôm nay

231

Hôm qua

2349

Tuần này

21410

Tháng này

211808

Tháng qua

1114316576

Tất cả

114434760