Vào thứ ba vừa rồi, 28/12/2010, Trung Quốc đã lại khởi công xây một đâp thủy điện nữa tại duyên hải Tây Nam Cam pu chia, đập mang tên Russei Chrum Krom vì xây trên con sông Russei Chrum thuộc huyện Mondol Sima tỉnh Koh Kong gần biên giới Thái. Tổng số tiền đầu tư để xây đập lên đến gần nửa tỷ Mỹ Kim, đây là một phần trong luồng đầu tư to lớn của Trung Quốc đổ vào Cam pu chia trong mấy năm gần đây.

Theo báo chí Phnom Penh tường thuật thì đây là một đâp thủy điện được đầu tư nhiều tiền nhất tính cho đến thời gian này. Công ty quốc doanh Trung Quốc làm chủ công trình đầu tư này là Tập đoàn Hoa Điện đã ký hợp đồng kéo dài 38 năm với chính quyền ông Hun Sen theo thỏa thuận “xây dựng - hoạt động - chuyển giao”.

Trong buổi lễ hôm thứ ba, hạ lưu con sông Russei Chrum đã bị ngăn giòng chảy. Buổi lễ được tổ chức trọng thể với sự tham dự của thủ tướng Hun Sen, đại sứ Trung Quốc tại Phnom Penh cùng nhiều giới chức cao cấp trong chính quyền Cam pu chia 1.000 cư dân địa phương cũng được cho phép tham dự.

Vân Công Dân (Yun Gongmin), nhà tổng quản trị của Tập đoàn Hoa Điện nói rằng cho đến lúc này thì đập thủy điện Russei Chrum Krom là dự án đầu tư lớn nhất tại Cam Bốt và ông hy vọng với sự hậu thuẫn của thủ tướng Hun Sen cùng các bộ hữu quan, việc xây dựng đập sẽ thành công viên mãn và nó cũng là cột mốc khác nữa trong mối thân hữu và hợp tác kinh tế giữa Trung Quốc – Cam pu chia.

Theo bộ trưởng Năng Lượng và Quặng Mỏ Cam pu chia ông Suy Sem thì dù buổi lễ ngăn sông được tổ chức hôm thứ ba nhưng thực tế công ty quốc doanh Hoa Điện đã bắt tay khởi công xây dựng hồi tháng tư năm nay. Con đập này khi hoàn thành có công suất 338 megawatt với sản lượng điện hàng năm là 1,02 tỷ kwh. Cho đến lúc này đã tiến hành được 10% dự án, theo chương trình xây dựng thì năm 2014 sẽ hoàn tất.

Đây không phải là đập thủy điện đầu tiên mà Trung Quốc xây tại Cam Bốt.

Ông Hun Sen dùng máy bay đến Koh Kong tham dự lễ ngăn sông xây đập thủy điện trong bối cảnh ông chỉ vừa về Phnom Penh thời gian ngắn sau chuyến công du Bắc Kinh với sự đón tiếp trọng thị của giới cầm quyền tại đó. Phát biểu trước viên đại sứ Trung Quốc ông Hun Sen nói đập thủy điện Russei Chrum Krom chỉ là một trong những thành tựu to lớn của sự hợp tác giữa Trung Quốc và Cam pu chia. Và nhờ sự hợp tác này đã mang lại cho Cam pu chia nguồn đầu tư hết sức quan trọng.

Thủ tướng Cam pu chia cũng kể ra 4 đập thủy điện khác do Trung Quốc xây dựng như đập Kamchay có công suất 193 megawatt, đập Kirirom 3 có công suất 18 megawatt, đập Tatay có công suất 246 megawatt, đập Atay có công suất 120 megawatt.

Vào tháng qua, Cam pu chia và Trung Quốc đã ký kết hiệp định cho phép Tập đoàn Hoa Điện và một công ty điện lực quốc doanh khác cũng của Trung Quốc tổ chức nghiên cứu dự án xây dựng 4 đập thủy điện nữa gồm một đập khác ở tỉnh Koh Kong, 2 đập ở tỉnh Stung Treng gần biên giới Nam Lào, và đập Sambor nằm trên sông Mêkong thuộc địa phận tỉnh Kratie, một tỉnh sát khu vực Lộc Ninh, và Tây Ninh của Việt Nam. Như vậy, chỉ trong lãnh thổ Cam pu chia không thôi, Trung Quốc bỏ tiền đầu tư xây dựng đến 9 đập thủy điện.

Phản ứng của giới bảo vệ môi trường

Các nhà hoạt động bảo vệ môi sinh đã đưa ra lời cảnh báo về việc xây dựng đập thủy điện Russei Chrum Krom cũng như các đập khác dự trù xây trên khu vực sông Mêkong sẽ tàn phá cuộc sống của hơn một triệu dân cư từ lâu đã sinh sống nhờ vào con cá và giòng sông. Các nhà hoạt động bảo vệ môi trường cũng kêu gọi chính quyền Cam pu chia tiến hành các cuộc điều tra nghiên cứu toàn bộ về sự lượng định tác hại môi trường của đập thủy điện trước khi bắt tay thực hiện dự án.

Ông Um Serey Vuth đứng đầu toán bảo vệ môi sinh thuộc tổ chức phi chính phủ tại Cam pu chia có tên Sawac nói tổ chức ông đã điều tra và lượng định sự tác hại môi trường vào năm ngoái. Do vì khu vực đập Russei Chrum Krom thưa thớt dân cư nên đập chỉ tác hại ít đến đời sống người dân ở đây, tuy nhiên ông cũng nói khi xây đập phải phá rừng chung quanh nên cũng đã ra tay hủy hoại thiên nhiên.

Về mặt địa lý, tỉnh Koh Kong chiếm phần lớn và nằm trên cao độ của dãy núi Cardamon, đây là khu vực rừng núi thiên nhiên chưa bị tàn phá nhiều bởi bàn tay con người. Nơi đây còn nhiều giống thú, chim, cây hiếm. Nhiều tổ chức bảo vệ môi sinh quốc tế đã ca ngợi phong cảnh, môi trường, khí hậu của dãy núi Cardamom. Nay thì người Trung Quốc cũng đã mò được đến nơi đây.

Tháng 10/2006 chính quyền Cam Bốt chấp thuận cho công ty điện lực Hoa Nam chuẩn bị nghiên cứu dự án đập Sambor đồ sộ có công suất 3.300 megawatt nằm trên giòng chảy sông Meekong thuộc thị trấn Sambor tỉnh Kratie.

Trong trường hợp dư án được tiến hành nó sẽ ngăn chận luồng di thực quan trọng của cá đi từ Nam Lào đến Biển Hồ, phá hủy nơi cư trú truyền thống trong những vùng nước sâu của cá, làm gián đoạn giòng chảy, tác hại đến chu kỳ dinh dưỡng, sự trầm tích cũng như môi sinh của giòng sông và khu vực cận kề. Sau hết dự án xây đập thủy điện Sambor làm đảo lộn tình hình an ninh thực phẩm và nền kinh tế dựa vào ngư nghiệp của Cam Bốt.

Trong cuộc nghiên cứu vào năm 1994 thì trên 5.000 người dân phải bị đuổi ra khỏi khu vực xây đập Sambor để được tái định cư ở nơi khác, con số này sẽ phải gia tăng nhiều hơn trong tình hình hiện nay.

Đập Sambor cũng đe dọa sự sống còn của giống cá heo Irrawaddy đang trong tình trạng sắp bị tuyệt chủng, loài cá này thường cư trú trong vùng nước sâu nằm kế bên khu vực dự tính xây đập thủy điện. Đập Sambor được coi là một sai lầm nghiêm trọng cũng như làm tổn hại cực kỳ to lớn cho Cam pu chia. Sản lượng cá đánh bắt trên giòng sông Mêkong và Biển Hồ chiếm đến 15% GDP của Cam pu chia.

Thái độ của chính phủ Cam pu chia

Khi đến Koh Kong tham dự lễ ngăn sông xây đập, ông Hun Sen lớn tiếng chỉ trích giới hoạt động bảo vệ môi trường, theo ông thì tác hại đến môi trường và tài nguyên thiên nhiên là hậu quả tất nhiên của sự phát triển kinh tế. Ông Hun Sen còn đưa ra thí dụ, mà có người cho rằng đó là lối ám chỉ kỳ quái, để phê bình các nhà hoạt động môi sinh, ông nói chỉ có không khí mà chúng ta hít thở hàng ngày là không bị đánh thuế tuy nhiên ở các nước Âu Mỹ thì người dân phải trả khoản thuế này, ngay cả khi họ tống chất dơ trong người ra ngoài cũng làm ô nhiễm môi trường sống và phải chịu trả thuế.

Đối với hiện tượng mực nước sông Mêkong đang xuống thấp đến mức chưa từng có trước đây do biến đổi khí hậu, một hậu quả thảm khốc từ bàn tay con người phá hoại thiên nhiên, thế nhưng ông Hun Sen nói nếu nối kết việc này với sự kiện Trung Quốc xây đập thủy điện là một sai lầm.

Nguồn:rfi