Văn hóa Nghệ An

Nước đức năm 1960 Trung Quốc ngày nay

Nếu nhìn lại lịch sử để tìm các bài học quá khứ thì hoàn cảnh của Trung Quốc ngày nay có nhiều điểm giống với nước Đức vào đầu và giữa thế kỷ 20:

1. Nước Đức phát triển trễ so vào cuối thế kỷ 19 so với Tây Âu. Địa hình lại nằm sâu trong lục địa không có các hải cảng thuận lợi hướng ra đại dương. Kết quả là Anh-Pháp đã có ưu thế nên sớm dành mất nhiều thị trường thuộc điạ. Nước Đức phải đối đầu với Anh-Pháp trong Thế Chiến Thứ Nhất để tìm cơ hội vươn lên. Tình trạng này tương tự như Trung Quốc hiện thời phải tranh giành quyền lợi và đẩy lùi thế lực của Tây Phương để có thế đứng nhất là tại các vùng Đông và Nam Á lân cận với Trung Quốc.

2. Dân Đức và Trung Hoa giỏi và có tinh thần dân tộc cao. Nước Đức nằm ngay giữa Châu Âu trong lúc người Hoa tự xem nước họ là trung tâm điểm của thế giới.

3. Dân Đức công phẫn với các điều kiện ngặt nghèo áp đặt bởi Anh-Pháp khi thua trận vào năm 1919. Chủ nghĩa quốc xã từ đó bùng phát dẫn đến Thế Chiến Thứ Hai.

Lịch sử Trung Hoa vẫn còn mang nổi nhục bị Tây Phương và Nhật Bản xâm chiếm trong suốt hai trăm năm, tâm lý này dễ bị khơi động lên thành phong trào quốc gia cực đoan bài ngoại.

4. Nước Đức có trình độ giáo dục rất cao và gồm nhiều nhà tư tưởng siêu việt, vậy mà dân tộc Đức lại mù quáng tin vào chủ nghĩa quốc xã mang đến đại hoạ cho đất nước. Ngày nay Trung Quốc ngày có nhiều thành phần giáo dục cao nhất so với mọi thời đại trong quá khứ, nhưng đồng thời sự tự hào, chủ quan và tinh thần dân tộc cực đoan cũng lan truyền nhanh chóng.

5. Vô tuyến truyền thanh được hoàn thiện vào những năm 1920 lại tạo điều kiện thuận lợi cho Hitler và Himmler tuyên truyền ra đại chúng nước Đức.

Kỷ thuật Internet của thế kỷ 21 cũng là phương tiện hữu hiệu để khích động quần chúng Trung Quốc.

6. Nhịp độ giao thương giữa các quốc gia tăng triển nhanh chóng vào những năm 1870-1913, so ra hơn cả giai đoạn toàn cầu hoá từ sau Chiến Tranh Lạnh[i]Vậy mà giữa các nước Âu Châu vẫn tranh chấp dẫn đến Thế Chiến Thứ Nhất. Do đó những quyền lợi hổ tương về mậu dịch - như Mỹ - Trung ngày nay lệ thuộc vào nhau - chưa chắc đã đủ để ngăn chặn một cuộc xung đột nhằm dành ưu thế tuyệt đối về chính trị, kinh tế và quân sự. .

7. Nước Anh có nhiều thuộc địa và quyền lợi khắp thế giới nên cởi mở cho tự do kinh doanh (laissez faire). Trong khi đó chính quyền Đức có biện pháp can thiệp để phát triển nền kinh tế quốc gia (national economy) và hỗ trợ các công nghiệp nội địa. Khi thủ tướng Đức Bismarck đánh thuế nhập khẩu năm 1879, thì Pháp - Thụy Điển - Ý và ngay cả Hoa Kỳ cũng theo đó dựng nên các hàng rào mậu dịch vào cuối thế kỷ thứ 19.[ii]Bắc Kinh hiện kìm giá đồng Nhân Dân Tệ để nâng đỡ xuất cảng; tạo điều kiện dễ dãi về thuế khoá, nhân công và môi trường nhằm chiêu dụ sản xuất từ ngoại quốc vào nội điạ; áp lực công ty nước ngoài phải trao đổi kỷ thuật công nghệ khi đi vào thị trường Trung Quốc; ưu đãi các công ty quốc nội trong những hợp đồng chính phủ.

Khi nền kinh tế Trung Quốc tăng vọt 8-10% trong lúc Âu-Mỹ bị suy thoái thì nhiều quốc gia muốn đi theo mô hình can thiệp của Bắc Kinh thay vì chính sách tự do kinh doanh của Mỹ.

Trong khi đó Hoa Kỳ áp lực Trung Quốc phải tăng giá đồng Nhân Dân Tệ để các công ty Mỹ có thể cạnh tranh ngang hàng. Nếu hai nước không đạt đến thoả thuận có nguy cơ xảy ra một cuộc chiến mậu dịch ảnh hưỡng đến thương mại toàn cầu, như trong lịch sử đã xãy ra vào những năm 1913-1950.

8.Cuộc Đại Khủng Hoảng kinh tế toàn cầu bắt đầu vào năm 1929 chỉ phục hồi sau năm 1945 nhờ vào các chi tiêu khổng lồ cho chiến tranh. So với hiện tại thì nền kinh tế Âu-Mỹ-Nhật vẫn còn rất yếu ớt sau cuộc khủng hoảng bắt đầu vào tháng 11-2007.

Dù vậy, chúng ta không nên đọc quá nhiều về quá khứ để kết luận rằng chiến tranh sẽ không thể tránh khỏi trong tương lai. Khác biệt quan trọng nhất trong thời đại hiện là các cường quốc giờ này đều trang bị vũ khi nguyên tử, và không một quốc gia nào muốn có xung đột mang lại hủy diệt toàn cầu. Tuy nhiên xác xuất xung đột nóng giữa các cường quốc vẫn là một điều khó nói trước.

[i] Tài liệu rút từ chương 2 của tác phẩm Why Globalization Works – Martin Wolf

[ii] Tài liệu rút từ chương 2 của tác phẩm Why Globalization Works – Martin Wolf