2. Trung Quốc “vang khúc khải hoàn”, nhưng cũng phải “rung chuông cảnh giác”

Nói đến Trung Quốc, người Trung Quốc phấn khích, người Mỹ cảm kích, còn cả thế giới đều cảm thấy kinh ngạc.

Sự phát triển của Trung Quốc đã tạo ra một kỳ tích thế giới, sự trỗi dậy của Trung Quốc cần phải được sử sách ghi chép lại như một truyền kỳ của thời đại mới.Trong thời khắc ngân cao khúc khải hoàn thực hiện đại nghiệp phục hưng của dân tộc Trung Hoa, khiêm tốn, lý trí và điềm tĩnh là những yếu tố đặc biệt đáng quý trọng. Ý thức về “nỗi lo” của một dân tộc vĩ đại tức là luôn biết tự nhắc nhở bản thân.

Người Mỹ đã tám lần hô vang “thuyết nước Mỹ sụp đổ”

Có chuyên gia đã từng thống kê “thuyết nước Mỹ sụp đổ” đã có từ những năm 50 của thế kỷ 20 và tồn tại cho đến ngày nay, đã 60 năm trôi qua chưa từng bị mai một. Trong đó có 8 lần lên cao trào, đó là : sau chiến tranh Triều Tiên, sau khi vệ tinh nhân tạo của Liên Xô được đưa lên vũ trụ, sau chiến tranh với Việt Nam, sau thời kỳ bão hoà, trì trệ những năm 70, sau sự trỗi dậy của Nhật và sự bành trướng của Liên Xô, sau khi kết thúc chiến tranh Lạnh, sau “sự kiện 11-9”, và sau khủng hoảng tài chính.

Chính bản thân người Mỹ là người thường xuyên đề cập đến “thuyết nước Mỹ sụp đổ”. Ví dụ, vào những năm 60-70 của thế kỷ trước, nước Mỹ chìm đắm trong vũng bùn chiến tranh Việt Nam, “thuyết nước Mỹ sụp đổ” gây chấn động mà nhân vật đại diện là giáo sư Đại học Havard Samuel Huntington và một nhà sử học nổi tiếng của Anh Arnold Toynbee, Huntington, đã đưa ra dự đoán nước Mỹ sẽ đi xuống vào năm 2000. Năm 1987, tác phẩm nổi tiếng “Cường quốc hưng suy” của Paul Kennedy ra đời đã đẩy “thuyết nước mỹ sụp đổ” lên cao trào. Ở Mỹ, cứ mỗi lần gặp phải nguy cơ có tính giai đoạn về nội chính, cũng như ngoại giao, thì lại nổi lên những cuộc tranh luận về việc nước Mỹ liệu có sụp đổ hay không. Bước vào thế kỷ 21, học giả nổi tiếng của Mỹ Immanoel Wallerstein lại nhắc đến “thuyết nước Mỹ sụp đổ” trong tác phẩm nổi tiếng của ông “Sự suy giảm của quyền lực Mỹ”, trong đó “sự kiện 11-9” được cho là điển hình của sự suy giảm này.

Nước Mỹ đứng ở vị trí bá chủ thế giới đã hơn 60 năm, đã tám lần hô vang bài nước Mỹ sụp đổ, tuy nhiên tác dụng của nó không dừng ở việc thôi thúc nước Mỹ tiến lên, mà dường như sau mỗi lần “thuyết nước Mỹ sụp đổ” vang lên, đều là một lần nước Mỹ thay đổi, chuyển mình đi lên. “Thuyết nước Mỹ sụp đổ” như một hồi chuông cảnh báo, như một khẩu hiệu xung phong. “Thuyết nước Mỹ sụp đổ” trên thực tế không hề làm sụp đổ nước Mỹ, mà hết lần này đến lần khác đã đem lại cho nước Mỹ động lực, làm rung động người dân Mỹ. Đây chính là ý thức về “nỗi lo” của người dân Mỹ, là nghệ thuật khơi dậy ý thức đó của người Mỹ.

Mục đích của tác phẩm “Nước Nhật chìm đắm” là làm cho nước Nhật không chìm đắm

Những năm 70 của thế kỷ 20, nền kinh tế Nhật đang trong giai đoạn phát triển thăng hoa làm chấn động thế giới, bộ phim “Nước Nhật chìm đắm” làm kinh động cả nước Nhật.Tuy đây chỉ là bộ phim nói về việc khắc phục thảm họa, nhưng mối lo về ngày tận thế của Nhật và sự thỏa mãn về nền thái bình thịnh trị của người Trung Quốc tạo nên hai cực đối lập. Xã hội Trung Quốc ngày nay cần phải luôn sẵn sàng, không phải sẵn sàng cho sự trỗi dậy, mà phải có sự tiên liệu cho sự sụp đổ không lường trước. Sau 20 năm nữa, khả năng sụp đổ của Trung Quốc ngày càng lớn. Không khống chế được quá trình trỗi dậy thì sự sụp đổ càng khó đối phó. Thiếu sự chuẩn bị, chúng ta sẽ trở tay không kịp và lâm vào cuộc khủng hoảng trầm trọng.

Học giả Trung Quốc Tiết Dũng đang sống tại Mỹ nhận xét, Nhật Bản suy thoái nhưng vẫn ngẩng cao đầu là một điều hoàn toàn không dễ dàng. Những năm 70-80 của thế kỷ 20, kinh tế Nhật trỗi dậy và gần vượt cả Mỹ, đó là hiện thực không thể bàn cãi. “Cường quốc hưng suy”, “Nhật Bản số 1”…là những sách bán chạy nhất tại Mỹ lúc bấy giờ. Nhà sử học Paul Kennedy của Đại học Yale đã dự đoán: vấn đề mà nước Mỹ đang đối mặt không phải là có suy thoái hay không, mà là làm thế nào để suy thoái mà vẫn ngẩng cao đầu như nước Anh lúc đó. Những năm 80 của thế kỷ 20, thu nhập bình quân đầu người của Nhật đã vượt Mỹ, với sức mạnh của đồng Yên, Nhật đã mua tài sản của Mỹ, thế nên các phương tiện thông tin đại chúng mới có phong trào nói “Nhật đã mua Mỹ”. Nhưng đến những năm 90, kinh tế Nhật chững lại không tăng trưởng, thậm chí tăng trưởng âm, trong chớp mắt mức sống của người dân Nhật đã thụt lùi so với Mỹ. Tuy nhiên, Nhật Bản ứng phó khá tốt với tình hình này. Mặc dù kinh tế thụt lùi, nhưng phúc lợi xã hội và trật tự xã hội vẫn được duy trì và ổn định. Trung Quốc phải đối mặt thách thức thực tế không phải là làm thế nào để trỗi dậy, mà là liệu có giống được như Nhật Bản, vẫn “ngẩng cao đầu” trong thời kỳ suy thoái. Nhật Bản là nước Châu Á có mức sống của người dân khá đồng đều, mọi người đều có khả năng tham gia vào cuộc cạnh tranh của nền kinh tế, trật tự xã hội trong cuộc cạnh tranh đó không bị phá vỡ, vì vậy Nhật Bản có suy thoái nhưng vẫn ngẩng cao đầu. Nhưng Trung Quốc có khoảng cách giàu nghèo lớn, những người được đào tạo không nhiều, sáng tạo nghèo nàn, trong công cuộc cạnh tranh sắp tới, Trung Quốc ở vị trí bất lợi. Nền kinh tế thiếu sự sáng tạo, thiếu sự đảm bảo này một khi đã suy thoái thì ổn định trật tự xã hội là một thách thức lớn. Tiết Dũng nói, ngay từ bây giờ, Trung Quốc phải tận dụng giờ từng phút để sẵn sàng cho thời kỳ “suy thoái mà vẫn ngẩng cao đầu”.

Những nhà lãnh đạo Trung Quốc đã nhiều lần yêu cầu nhân dân phải nâng cao ý thức biết lo nghĩ của mình. Sống trong thời kỳ hưng thịnh phải suy nghĩ về suy thoái, đó là truyền thống văn hóa của dân tộc Trung Hoa. Quan điểm của Tiết Dũng với truyền thống dân tộc và tư duy phát triển khoa học của những nhà lãnh đạo đất nước đều thống nhất với nhau.

Nhật Bản trong lúc đang được quốc tế đánh giá cao, kinh tế quốc gia đang trỗi dậy đã hô vang “Nhật Bản chìm đắm”, đó là lời cảnh báo và sự ý thức mạnh mẽ về nguy cơ của cả dân tộc. “Hữu bị vô hoạn” (có chuẩn bị thì không gặp hoạn nạn), đó là sự chuẩn bị của Mỹ đối với “suy thoái”, đó là sự chuẩn bị của Nhật đối với “chìm đắm”.

Trung Quốc thiếu “thuyết sụp đổ”

Từ những năm 90 của thế kỷ 20 trở lại đây, luận điệu của phương Tây về Trung Quốc tập trung thể hiện ở bốn thuyết, đó là “Trung Quốc trỗi dậy”, “Trung Quốc sụp đổ”, “Trung Quốc uy hiếp”, “Trung Quốc trách nhiệm”. Trong bốn thuyết này, mọi người thích nghe nhất là thuyết “Trung Quốc trỗi dậy”, không thích nghe nhất là thuyết “Trung Quốc sụp đổ”, cho rằng thuyết đó không chỉ vu cáo Trung Quốc, mà còn nguyền rủa Trung Quốc. Một nước Trung Quốc vĩ đại đang trỗi dậy, làm sao có thể sụp đổ được? Thực ra, trong bốn thuyết này, thuyết “Trung Quốc sụp đổ ” là có giá trị hơn cả. Cái gọi là ý thức lo lắng về mối nguy, mối nguy lớn nhất ở đây còn gì khác ngoài sự sụp đổ. Phòng nguy từ lúc chưa xảy ra, tức là phòng trừ nguy cơ sụp đổ. Nếu có được sự chuẩn bị đầy đủ này mới có thể gọi là “hữu bị vô hoạn”

Tháng 8 năm 2009, tạp chí “Chính sách ngoại giao” của Mỹ đã chọn ra mười nước và khu vực có tầm ảnh hưởng lớn nhất, Mỹ được bình chọn là quốc gia có tầm ảnh hưởng lớn nhất, Trung Quốc xếp thứ hai. Lý do là “các quốc gia càng mạnh thì tầm ảnh hưởng càng lớn”. Nước Mỹ sở dĩ được cho là nước có tầm ảnh hưởng lớn nhất là do trên thế giới này không có nước nào mạnh hơn Mỹ, điều này cũng có nghĩa rằng sai lầm của Mỹ cũng là lớn nhất. Sai lầm của Mỹ đã làm cho cả thế giới lâm vào cuộc khủng hoảng kinh tế. Mọi người không ngừng thắc mắc: “Cuối cùng thì chủ nghĩa khủng bố bạo hành đã gây tổn thất lớn hay khủng hoảng phố Wall gây thiệt hại nặng nề hơn?”. Nước Mỹ liệt Trung Quốc vào hàng có tầm ảnh hưởng thứ hai thế giới, một số chuyên gia không thống nhất quan điểm này. Nhưng người Mỹ đã tự chọn mình là nước có tầm ảnh hưởng lớn nhất thế giới, cho thấy ý thức lo lắng về các mồi nguy cơ của Mỹ, đáng để Trung Quốc quan tâm nghiên cứu.

Trung Quốc hiện nay đang trong thời kỳ cơ hội chiến lược, là nước có cơ hội lớn nhất trên thế giới, cũng là nước có rủi ro lớn nhất thế giới. Quyết định vận mệnh quốc gia đôi khi là một vài, thậm chí là một mắt xích yếu nhất trong vài mắt xích đó. Người Mỹ vẫn thường hô vang tự nhắc mình “nước Mỹ suy thoái” để tránh khỏi sự suy thoái, Trung Quốc trong giai đoạn trỗi dậy, nghe một chút âm thanh về “Trung Quốc sụp đổ” có thể sẽ có ích đối với việc tránh được sụp đổ, hiện thực hóa việc trỗi dậy.

Không có ác mộng, khó có thể có giấc mơ đẹp

“Thời báo hoàn cầu” trang số 5, ra ngày 12 tháng 2 năm 2009 có đăng bài “Không có ác mộng, loài người sẽ không thể sinh tồn”. Bài báo cho rằng, theo tờ “The Sun” của Anh ra ngày mồng 10 tháng 2 năm 2009, một kết quả nghiên cứu đã cho thấy ngày nay con người gặp ác mộng là do ký ức từ thời tổ tiên chúng ta để lại, nó có thể cảnh tỉnh chúng ta tránh phạm phải sai lầm. Nghiên cứu mới nhất của một nhà nghiên cứu Phần Lan cho thấy, 3/4 giấc mơ của con người là ác mộng. Ông cho rằng, những giấc mơ này là những trải nghiệm của tổ tiên chúng ta ngày xưa thông qua gen di truyền chuyển tải tới chúng ta những thông tin qua những giấc mơ, có thể giúp chúng ta ứng phó với mối hiểm họa của môi trường, “tuy mọi người sợ gặp phải ác mộng, nhưng ác mộng giúp chúng ta ứng phó với ngày mai. Vì vậy chúng ta phải cảm ơn những giấc mơ đáng sợ đó. Ác mộng là cái tốt. Không có nó, loài người khó có thể sống đến ngày hôm nay”.

Tác phẩm kinh điển của Trung Quốc “Kinh dịch” viết: “An nhi bất vọng nguy, tồn nhi bất vọng vong, trị nhi bất vọng loạn” (Tạm dịch: Lúc yên ổn đừng quên nguy cơ; khi nước đang còn thì đừng quên có thể mất; lúc thịnh trị thì đừng quên loạn lạc). Đây là văn hóa mưu lược sâu xa của dân tộc chúng ta.

Tư Mã Tương Như nói : “Minh giả viễn kiến vu vị manh, nhi trí giả tị nguy vu vô hình” (Tạm dịch: “người sáng suốt thường hay nghĩ xa trông rộng, nên việc chưa xảy ra đã biết rồi. Người khôn ngoan thì tuy sự nguy hiểm chưa tới mà đã biết lánh xa từ trước). Đây là tầm nhìn xa của cố nhân về việc ứng phó với nguy cơ sẽ xảy ra.

Đối với một Trung Quốc đang trong thời kỳ phục hưng vĩ đại hiện nay, trong cơ hội chiến lược trỗi dậy, “hưng nhi bất vọng suy thoái” (hưng thịnh nhưng không quên nguy cơ suy vong) là một vấn đề rất quan trọng. Một dân tộc không có ước mơ thì không có tương lai, nhưng nếu chỉ mơ những giấc mơ đẹp thì khó có thể tỉnh táo. Người Mỹ với câu nói nổi tiếng “Giấc mơ Mỹ”, hầu hết đang gặp ác mộng về “nước Mỹ suy thoái”, nó giúp người Mỹ đứng ở vị trí số một thế giới luôn tỉnh táo. “Giấc mơ Trung Hoa” bao gồm hai bộ phận, có giấc mơ đẹp nhưng cũng có ác mộng. Thường xuyên gặp phải ác mộng về “Trung Quốc sụp đổ” sẽ giúp Trung Quốc tránh khỏi sự thỏa mãn quá mức để thực hiện những giấc mơ đẹp về “Trung Quốc trỗi dậy”.

Trung Quốc hiện nay có bao nhiêu cái “nhất” thế giới

Báo Giải phóng quân số 10 năm 2009 có đăng tải bài viết của Lạc Bằng, nhan đề: Nhìn nhận về “số một thế giới” của chúng ta. Bài viết chỉ ra, Trung Quốc với lịch sử lâu đời có rất nhiều cái “số một thế giới”, Trung Quốc đang trên đà đi lên ngày nay cũng đã tạo ra rất nhiều “số một thế giới”, nhưng Trung Quốc cũng có những cái xấu “số một thế giới”. Ví dụ: Trung Quốc có số tham quan lớn nhất thế giới, tuy không có số liệu thống kê chính xác, nhưng ngẫm lại cũng chẳng sai. Số người làm quan ở Trung Quốc là nhiều nhất thế giới. Có hơn 40 triệu viên chức nhà nước, tương đương với dân số của một quốc gia không nhỏ.

Trung Quốc có chi phí hành chính lớn nhất thế giới. Mấy chục năm trở lại đây, doanh thu của ngành tài chính tăng 28 lần, nhưng chi phí hành chính từ mức 5 tỷ đã tăng lên đến gần một nghìn tỉ nhân dân tệ, mức độ tăng đến mấy trăm lần.

Trung Quốc tiêu tốn tiền công vụ cũng lớn nhất thế giới.

Theo số liệu thống kê của Trung tâm thông tin quốc gia, năm 2004, tiền ăn uống tiếp khách chi vào công khoản lên tới 370 tỉ, chi cho xe công lên tới 398,6 tỉ, công tác nước ngoài 240 tỉ. Tổng các khoản này đã vượt ngưỡng nghìn tỉ nhân dân tệ, chiếm 40% doanh thu của ngành tài chính lúc đó.

Trung Quốc cũng có số vụ tai nạn và tử vong nhiều nhất thế giới.

Làm giả làm nhái hàng hoá, chắc chắn Trung Quốc cũng là số một thế giới.

Trung Quốc có nhiều cái tốt nhất thế giới, cần phải duy trì và phát huy, nhưng cũng có nhiều cái xấu nhất thế giới cần phải nhìn nhận và giải quyết. Giải quyết tốt những cái xấu đó, Trung Quốc mới có thể vươn lên số một thế giới theo nghĩa hoàn toàn tích cực.

Kỳ sau: 3. Khủng hoảng nhân tài: Nguy cơ chí mạng nhất